WHO nghiên cứu lợi ích của y học cổ truyền

Các nhân viên chuẩn bị thuốc thảo dược truyền thống tại một bệnh viện ở Trung Quốc. Ảnh: Getty

Từ những người chữa bệnh bằng thảo dược ở châu Phi thu hái cây thuốc để điều trị vết thương, các thầy thuốc châm cứu tại Trung Quốc sử dụng kim để giảm đau nửa đầu, cho đến các đạo sĩ yoga tại Ấn Độ thực hành thiền định, nhiều phương pháp chữa bệnh truyền thống đang ngày càng cho thấy hiệu quả nhất định và được đánh giá là xứng đáng nhận được sự quan tâm, nghiên cứu sâu hơn, theo một quan chức của WHO.

Theo Tiến sĩ Shyama Kuruvilla, Trưởng Trung tâm Y học Cổ truyền Toàn cầu của WHO, việc thiếu bằng chứng khoa học trong quá khứ đã khiến nhiều phương pháp truyền thống bị bác bỏ. Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi khi có thêm đầu tư nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ hiện đại.

Đầu năm nay, các quốc gia thành viên đã nhất trí rằng WHO cần thông qua một chiến lược toàn cầu mới về y học cổ truyền cho thập kỷ tới. Chiến lược này nhằm “khai thác tiềm năng đóng góp của y học cổ truyền, bổ sung và tích hợp (TCIM) đối với sức khỏe và hạnh phúc, dựa trên bằng chứng”.

Theo đó, chiến lược bao gồm việc xây dựng cơ sở bằng chứng khoa học vững chắc cho các phương pháp y học cổ truyền, thiết lập các quy định liên quan đến điều trị và người hành nghề, đồng thời xem xét khả năng tích hợp các phương pháp này vào hệ thống chăm sóc sức khỏe y sinh chính thống khi phù hợp.

Tiến sĩ Kuruvilla nhận định đây là một hướng tiếp cận nhiều triển vọng. Bà cho rằng hiện vẫn chưa thể khẳng định phương pháp nào hiệu quả ở quy mô lớn, song đây là thời điểm thích hợp để tiến hành nghiên cứu một cách bài bản và hệ thống.

Y học cổ truyền, được hiểu là các hệ thống chăm sóc sức khỏe và nâng cao thể chất – tinh thần có từ trước sự ra đời của y học hiện đại, tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau.

Theo Tiến sĩ Kuruvilla, nhiều tập tục có lịch sử hàng trăm năm này chứa đựng “tiềm năng rất lớn” và hiện nay có thể được nghiên cứu, khai thác theo những cách thức mới nhờ sự phát triển của các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, khoa học gen và kỹ thuật quét não.

Cây Kratom ( Mitragyna speciosa ) được bày bán tại Bangkok, Thái Lan. Loại cây này đã được sử dụng trong y học cổ truyền hàng thế kỷ và được hợp pháp hóa vào năm 2021. Ảnh: Narong Sangnak/EPA

Bà dẫn ví dụ Thái Lan là một quốc gia coi trọng y học cổ truyền, nơi các nhà nghiên cứu ghi chép, quan sát các phương pháp điều trị truyền thống và tiến hành các thử nghiệm ngẫu nhiên nhằm đưa một số liệu pháp thảo dược vào danh mục thuốc thiết yếu quốc gia.

Tháng 5 vừa qua, Bộ Y tế Thái Lan đã khuyến nghị bác sĩ chuyển từ một số loại thuốc tân dược sang các phương pháp điều trị truyền thống đối với một số bệnh lý nhất định, trong đó có đau cơ và táo bón.

Theo các khảo sát của WHO, tại phần lớn các quốc gia, nhiều dịch vụ y học cổ truyền, bổ sung và tích hợp hiện vẫn nằm ngoài hệ thống y tế chính thức và chủ yếu do người bệnh tự chi trả. Dù ít được kiểm định chất lượng một cách hệ thống, các dịch vụ này lại có mức độ phổ biến cao.

Theo Tiến sĩ Kuruvilla, những phương pháp nghiên cứu mới đang cho phép các nhà khoa học tiếp cận y học cổ truyền theo cách chưa từng có. Công nghệ gen có thể giúp làm rõ đặc tính của các loài cây thuốc, trong khi các thiết bị quét hiện đại có thể ghi nhận những thay đổi trong não bộ của người thực hành thiền định.

Bà cho biết trước đây, thiền định thường bị xem là mang tính huyền bí, song những tiến bộ trong khoa học thần kinh, đặc biệt là khả năng phát hiện sự thay đổi sóng não thông qua chụp cộng hưởng từ chức năng, đã mở ra cơ hội theo dõi mối liên hệ giữa thiền định và các chỉ số sức khỏe.

Theo Tiến sĩ Kuruvilla, mục tiêu của WHO là xây dựng “cây cầu” kết nối y học cổ truyền với y học sinh học, trong đó việc tìm ra điểm chung và bảo đảm cơ sở khoa học vững chắc, đặc biệt về an toàn cho người bệnh, có ý nghĩa then chốt.

Bà nhận định y học cổ truyền có thể trở thành một “kho báu”, khi lực lượng hành nghề đông đảo – bao gồm cả những chuyên gia được đào tạo bài bản và cấp phép tại Trung Quốc, Ấn Độ – có thể góp phần giảm tình trạng thiếu hụt nhân lực y tế toàn cầu và đóng góp đáng kể cho mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân.

Trong bối cảnh nhiều quốc gia phải điều chỉnh chính sách y tế do cắt giảm viện trợ, y học cổ truyền được đánh giá là một hướng đi giúp tăng cường tính tự chủ, đồng thời tạo điều kiện chia sẻ nguồn lực giữa các quốc gia.

KHÁNH MY