Bác sĩ khuyến cáo chủ động tầm soát định kỳ để phòng ngừa ung thư gan

Ung thư gan nguy hiểm như thế nào?

Ung thư gan là một trong những loại ung thư có tỷ lệ tử vong cao nhất. Theo BS. Chiều, nguyên nhân đến từ nhiều yếu tố: bệnh diễn tiến âm thầm, triệu chứng mờ nhạt, gan lại là cơ quan thiết yếu không thể thay thế. Khi phát hiện, phần lớn bệnh nhân đã ở giai đoạn muộn, khiến việc điều trị gặp nhiều khó khăn.

Ung thư gan là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do ung thư tại nước ta

Theo dữ liệu của Globocan 2022, mỗi năm tại Việt Nam ghi nhận khoảng 26.500 ca mắc mới ung thư gan, chiếm gần 15% tổng số ca ung thư mới. Số ca tử vong cũng lên tới hơn 25.000 ca/năm, là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do ung thư tại nước ta. Đáng chú ý, bệnh này ảnh hưởng nặng nề đến nam giới: 77% ca bệnh thuộc về nam, với tỷ lệ chuẩn theo tuổi lên đến 39/100.000 dân, cao gấp gần 4 lần nữ giới.

Không chỉ dừng ở số liệu, thực tế lâm sàng cho thấy phần lớn bệnh nhân chỉ đến bệnh viện khi khối u đã lớn, có di căn hoặc gan đã bị xơ nặng. Khi đó, các phương pháp điều trị chỉ giúp kéo dài thời gian sống thêm hoặc giảm nhẹ triệu chứng, còn cơ hội chữa khỏi rất thấp. Tỷ lệ sống 5 năm nếu phát hiện sớm có thể đạt 70-80%, nhưng khi phát hiện muộn, con số này giảm xuống dưới 15%.

Tiêm chủng, sàng lọc và điều trị viêm gan mạn

Ngăn chặn viêm gan B từ giai đoạn đầu qua chương trình tiêm chủng mở rộng và sàng lọc là biện pháp phòng ung thư gan có hiệu quả về mặt cộng đồng. WHO và nhiều nghiên cứu đã xác định rõ phòng ngừa nhiễm HBV bằng vắc xin làm giảm mạnh tỷ lệ ung thư gan trong tương lai. Đồng thời, phát hiện và điều trị HBV/HCV mạn có thể giảm nguy cơ tiến triển đến xơ gan và HCC. Bác sĩ Chiều khuyến cáo mọi người nên kiểm tra huyết thanh (HBsAg, anti-HCV) ít nhất một lần nếu chưa rõ tiền sử và tiêm hoặc hoàn tất lịch vắc xin HBV nếu chưa được tiêm.

Bác sĩ Chiều thăm buồng bệnh

Với những người đã mắc viêm gan mạn, điều trị kháng vi rút (đối với HBV/HCV) theo chỉ định có thể làm giảm đáng kể nguy cơ ung thư về lâu dài. Vì vậy, “phát hiện sớm - điều trị đúng không chỉ cứu gan mà còn cứu mạng nhiều người”, BS. Chiều nhấn mạnh.

Thay đổi lối sống và loại bỏ các tác nhân môi trường

Nhiều yếu tố lối sống góp phần gây ung thư gan: uống rượu quá mức, béo phì và gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), hút thuốc, tiếp xúc thực phẩm nhiễm aflatoxin. BS. Chiều chia sẻ, gần đây các nghiên cứu và các ủy ban y tế quốc tế nhận định rằng phần lớn trường hợp ung thư gan có thể phòng ngừa nếu tăng bao phủ tiêm chủng, giảm tiêu thụ rượu, kiểm soát béo phì và cải thiện an toàn thực phẩm. BS. Chiều nhấn mạnh: “Giảm rượu, kiểm soát cân nặng, dinh dưỡng hợp lý và tránh thực phẩm mốc là những bước thiết thực mà mỗi gia đình có thể thực hiện ngay”.

Một lối sống lành mạnh sẽ giúp phòng ngừa ung thư gan và nhiều bệnh mạn tính khác

Theo bác sĩ, các vấn đề như hạn chế quảng cáo rượu, chương trình can thiệp giảm cân cộng đồng và kiểm soát aflatoxin trong chuỗi lương thực nên được ưu tiên. Những giải pháp này vừa giúp bảo vệ gan cho cá nhân, vừa góp phần giảm gánh nặng về ung thư.

Tầm soát định kỳ: phát hiện sớm, cứu sống nhiều người

Đối với người có nguy cơ cao (mang HBV/HCV mạn, xơ gan, tiền căn gia đình), tầm soát định kỳ bằng siêu âm gan kết hợp xét nghiệm AFP theo khoảng cách 6 tháng là khuyến nghị được các chuyên gia ủng hộ. Việc tầm soát không chỉ giúp phát hiện u nhỏ còn khả năng điều trị triệt căn mà còn giảm tử vong do ung thư gan. BS. Chiều khuyên: “Người có yếu tố nguy cơ nên kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần, chi phí tầm soát là khoản đầu tư nhỏ so với cơ hội sống, được cứu”.

Ngoài ra, khi tầm soát phát hiện tổn thương nghi ngờ, cần thực hiện thêm MRI gan hoặc sinh thiết theo hướng dẫn chuyên môn để quyết định phương án điều trị tối ưu.

Bác sĩ Chiều nhấn mạnh những người có nguy cơ cao nên được khám định kỳ 6 tháng 1 lần

Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực ung bướu, BS. Nguyễn Văn Chiều không chỉ điều trị mà còn tích cực tuyên truyền phòng bệnh. Anh tham gia khám, điều trị bằng hóa chất, phẫu thuật, thuốc đích và liệu pháp miễn dịch; đồng thời thường xuyên khuyến khích bệnh nhân và cộng đồng thực hiện tầm soát, tiêm vắc xin và thay đổi lối sống để phòng nguy cơ ung thư gan.

Ngọc Minh