Bạch hoa xà giải độc, tiêu thũng,...

Bạch hoa xà còn có tên gọi là bạch tuyết hoa, đuôi công, đuôi công hoa trắng, cây lá đinh, thiên lý cập. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ và lá. Theo Đông y, bạch hoa xà có vị đắng, chát, tính hơi ôn, có độc. Có tác dụng giảm đau, tán ứ, tiêu thũng, giải độc, sát trùng. Theo y học hiện đại, trên thực nghiệm bạch hoa xà có tác dụng chống viêm, ức chế nhiều chủng vi khuẩn: tụ cầu vàng, trực khuẩn đại tràng, trực khuẩn mủ xanh...; tác dụng kháng nấm; tác dụng chống đông máu, chống bệnh bạch cầu lympho. Theo một số tài liệu, bạch hoa xà còn dùng chữa phong và ung bướu... Do vị thuốc này có độc tính mạnh nên phụ nữ có thai không được dùng. Sau đây là một số bài thuốc trị bệnh có dùng bạch hoa xà.

Bạch hoa xà.

Thuốc sắc:

Trị bong gân, sai khớp, tê thấp nhức mỏi: rễ bạch hoa xà 20g, cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Hoặc dùng rễ bạch hoa xà 100g, rửa sạch, phơi khô, thái mỏng, sao vàng, ngâm với 500ml rượu trắng, trong 20-30 ngày là có thể dùng được. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 15-20ml trước bữa ăn.

Chữa tăng huyết áp: bạch hoa xà (toàn cây) 16g, lá dâu 20g, hoa đại 12g, quyết minh tử 16g, cỏ xước 12g, ích mẫu 12g. Sắc uống ngày 1 thang.

Trị đau dạ dày, mát gan: rễ bạch hoa xà 12g, nhân trần 20g, cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày 1 thang.

Phụ nữ chậm kinh: bạch hoa xà (toàn cây) 16g, lá móng tay 40g, củ nghệ đen 20g, cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Khi thấy kinh trở lại phải dừng uống thuốc ngay.

Chữa đại tiện táo: lá bạch hoa xà nấu chín, ăn cái, uống nước (khoảng 1 bát 200ml), sau 1 giờ đi đại tiện được, người không mệt. Hoặc có thể giã nát hay vò lá bạch hoa xà lọc lấy nước uống.

Thuốc dùng ngoài:

Chữa đau nhức xương, tê thấp: rễ bạch hoa phơi khô, thái nhỏ, tán bột, trộn với dầu vừng để xoa bóp khi bị đau nhức xương.

Chữa mụn nhọt, chốc lở, sưng đau do chấn thương: lá tươi hay rễ non, giã nát, đắp vào vết thương cách 2-3 lớp gạc. Chỉ nên đắp 30 phút, khi có cảm giác nóng thì bỏ ra. Thuốc có tác dụng làm tan nhọt, giảm sưng tấy; chú ý cẩn thận không đắp trực tiếp lên da vì có thể gây bỏng da.

Chú ý: Bạch hoa xà và bạch hoa xà thiệt thảo là 2 vị thuốc thường được sử dụng trong y học cổ truyền. Do đó, cần phân biệt kỹ trước khi dùng tránh nhầm lẫn.

ThS. Nguyễn Ngọc Lan