Bài 1: Quyết định những vấn đề cấp bách, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội

Như thông lệ, kỳ họp đầu tiên, với sự thống nhất cao, Quốc hội khóa XV đã hoàn thành căn bản nhiệm vụ xem xét, quyết định cơ cấu tổ chức, bầu, phê chuẩn nhân sự cấp cao của bộ máy nhà nước khóa mới bảo đảm điều kiện, tiêu chuẩn, đúng quy trình, thủ tục theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Một phong cách làm việc mới, vừa là sách lược, vừa là chiến lược của Quốc hội

Nửa nhiệm kỳ đầu, bộ máy mới của Nhà nước nói chung, Quốc hội nói riêng được vận hành trong bối cảnh khó khăn chưa từng có. Đặc biệt là những khó khăn do đại dịch Covid-19 gây ra. Từ khủng hoảng y tế toàn cầu dẫn đến khủng hoảng kinh tế - xã hội thế giới. Một cuộc chiến hầu như chưa có tiền lệ trong lịch sử, không rõ mặt kẻ thù (mắt thường không trông thấy), biến ảo khôn lường, xâm nhập thầm lặng với sức lây lan “thần tốc”, nguy hiểm theo “cấp số nhân”...

Trong khi nhiều quốc gia lúng túng, trăn trở tìm phương cách đối phó, thì ở nước ta với thể chế chính trị ưu việt, coi tính mạng và sức khỏe của người dân là trước hết và trên hết, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng với sự điều hành nhạy bén của Nhà nước, toàn dân, toàn quân đã nhanh chóng vào cuộc, hành động quyết liệt. Chúng ta đã sớm điều chỉnh chiến lược từ Zero Covid-19 sang Thích ứng linh hoạt, an toàn, kiểm soát có hiệu quả đại dịch theo “công thưc” 5k + Vaccine + Điều trị và công nghệ cao (vào thời gian ấy, bằng mọi biện pháp chúng ta đã chuẩn bị đầy đủ 200 triệu liều vaccine). Trong “tác chiến”, lấy cấp xã làm “pháo đài”, người dân là “chiến sĩ”; nâng cao quyết tâm với tinh thần, “muốn chống được dịch thì phải vào tâm dich”, cả nước cùng “tiến quân”...

Với Quốc hội, ngay từ Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội đã đề xuất, thảo luận và đưa vào Nghị quyết của kỳ họp các giải pháp cấp bách phòng, chống đại dịch Covid-19 trong tình hình mới, tạo cơ sở pháp lý cho Chính phủ, chính quyền địa phương chỉ đạo toàn dân nhanh chóng dập dịch có hiệu quả. Nội dung cơ bản của quyết sách này là, “Thực hiện thí điểm một số chính sách mới thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội nhưng chưa có luật điều chỉnh hoặc khác với quy định của luật hiện hành”. Quyết sách này là “công cụ” để sáng tạo các giải pháp thực thi mục tiêu “kép”: vừa phòng, chống dịch, vừa kích hoạt nền kinh tế - xã hội hồi phục và phát triển. Đây là sự nhạy bén, mẫn cảm, đổi mới tư duy của Quốc hội; là tinh thần trách nhiệm cao trước Nhân dân; là phong cách làm việc mới, là tầm nhìn vừa là sách lược, vừa là chiến lược của Quốc hội.

Với nhãn quan “nhìn xa, trông rộng”, “đồng hành cùng Chính phủ”, tạo cơ sở, nền tảng cho những công việc dài hạn cả nhiệm kỳ, Quốc hội đã xử lý ngay từ kỳ họp đầu tiên những công việc lớn như: Kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội 5 năm (2021-2025); kế hoạch tài chính quốc gia; kế hoạch vay, trả nợ công trong 5 năm... Đây là nét đổi mới cả nội dung và phương pháp làm việc không như tiền lệ (chỉ làm công tác tổ chức bộ máy và nhân sự cấp cao trong bộ máy mới ở Kỳ họp thứ Nhất).

Tiếp đó, đầu tháng 1.2022, Quốc hội đã tiến hành Kỳ họp bất thường thứ Nhất để giải quyết 4 loại việc, trong đó loại việc đầu tiên cực kỳ quan trọng và cấp bách, quyết nghị “Chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội” trong điều kiện bình thường mới. Quy mô giá trị của chính sách tài khóa tiền tệ lên tới 350 nghìn tỷ đồng nhằm phục vụ cho 4 nhiệm vụ đại sự, cấp bách. Một là, đầu tư phát triển y tế để có năng lực cao hơn tiếp tục phòng, chống đại dịch Covid-19 có hiệu quả hơn. Hai là, bảo đảm an sinh xã hội, hỗ trợ người lao động bị mất, bị giảm thu nhập và tạo thêm việc làm. Ba là, hỗ trợ các doanh nghiệp, các hợp tác xã, các cơ sở sản xuất, kinh doanh đứng vững, duy trì hoạt động. Bốn là, đầu tư khôi phục và phát triển kết cấu hạ tầng phục vụ cho sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế - xã hội cả trước mắt và lâu dài.

Tất cả các quyết sách ban đầu của Quốc hội (về chủ trương và nguồn lực đầu tư) đã tạo điều kiện cho Chính phủ, các ngành, các địa phương thực thi có hiệu quả nhiệm vụ chính trị của đất nước. Kết quả đạt được thể hiện sắc nét ở năm 2022, GDP tăng 8,02%, thu ngân sách tăng 12,5% đáp ứng kịp thời, đầy đủ nhiệm vụ chi đầu tư phát triển và thực hiện chính sách an sinh xã hội... 6 tháng đầu năm 2023, dù hậu quả của đại dịch còn khá nặng nề, nhưng kinh tế tiếp tục tăng trưởng dương ở mức 3,72%, thu ngân sách nhà nước đạt 54% dự toán thu cả năm... Về cơ sở hạ tầng, đã khởi công đồng loạt 12 dự án cao tốc Bắc - Nam với tổng chiều dài 724 km; khởi công đường Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh, Vành đai 4 Vùng Thủ đô và đẩy mạnh tiến độ xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành; hoàn thành, đưa vào sử dụng 310 km đường bộ cao tốc và một số tuyến đường bộ ven biển...

Về xã hội, tính đến đầu năm 2023 đã hỗ trợ 104,5 nghìn tỷ đồng cho hơn 1,41 triệu lượt chủ sử dụng lao động và hơn 68,43 triệu lượt người lao động gặp khó khăn do đại dịch; xuất cấp 25 nghìn tấn gạo hỗ trợ cho 492 nghìn hộ (1,6 triệu nhân khẩu) thiếu ăn. Thị trường lao động đang dần hồi phục và phát triển; cung cầu lao động đã chủ động kết nối, người lao động được trợ giúp tìm kiếm việc làm (lần đầu tiên triển khai sàn giao dịch việc làm trực tuyến toàn quốc). Đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ cho công nhân khu công nhiệp, cho các đối tượng có thu nhập thấp đã bắt đầu triển khai thực hiện. Triển khai có hiệu quả Chương trình giáo dục phổ thông đúng tiến độ vào niên học 2022-2023. Dịch bệnh Covid-19 về căn bản đã được khống chế, toàn xã hội đã trở lại hoạt động trong trạng thái bình thường...

Đó là những kết quả vô cùng quan trọng được người dân trong nước và quốc tế thừa nhận. Tại Hội nghị của Chính phủ với địa phương ngày 3.1.2023, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định, “Trong bối cảnh đặc biệt đó, nhờ có quyết tâm cao và sự nỗ lực phấn đấu, đóng góp to lớn, bền bỉ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, chúng ta đã thực hiện thắng lợi, khá toàn diện mục tiêu, nhiệm vụ: Vừa tập trung phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh, vừa thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng và hiệu quả”(1). Dù rất cẩn trọng, chặt chẽ trong nhìn nhận, đánh giá kinh tế toàn cầu, song Quỹ tiền tệ thế giới (IMF) ngày 14.4.2023 đã khẳng định: Việt Nam là một điểm sáng trong “bức tranh xám màu” của nền kinh tế toàn cầu(2)...

Nhiều quyết sách đi trước, đón đầu, đáp ứng cao yêu cầu thực tiễn

Tại Kỳ họp bất thường thứ Hai (từ 5 - 9.1.2023), Quốc hội tiếp tục xử lý một số việc “phải làm ngay”, trong đó có việc thông qua Nghị quyết Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 nhằm bắt tay ngay vào việc xây dựng, hình thành các vùng động lực, các hành lang kinh tế, các cực tăng trưởng, xây dựng mạng lưới kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại... Và tại Kỳ họp thứ Năm vừa qua, Quốc hội đã quyết nghị một loạt các quyết sách mới, trong đó có 3 quyết sách về nguồn lực tài chính.

Một là, tiếp tục thực hiện giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng từ ngày 1.7.2023 đến 31.12.2023 theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11.1.2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Hai là, tiếp tục phân bổ hơn 100 nghìn tỷ đồng còn lại của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và các Chương trình mục tiêu quốc gia cho các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương để bổ sung thêm vốn cho nền kinh tế, đồng thời cho phép linh hoạt điều hòa vốn giữa các nhiệm vụ, dự án của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội với các nhiệm vụ, dự án thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để đẩy nhanh phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công.

Ba là, quyết định đầu tư bổ sung vốn điều lệ cho Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giai đoạn 2021-2030 tối đa là 17.100 tỷ đồng.

Với những quyết sách đi trước, đón đầu, “tiền tươi, gạo mới” của Quốc hội đáp ứng cao yêu cầu thực tiễn, với sự chỉ đạo thực thi quyết liệt của Chính phủ và sự vào cuộc có trách nhiệm của các địa phương thì Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021-2025 cũng như Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nhất định sẽ đi tới đích thắng lợi, thành công như mục tiêu đã xác định.

--------

(1) Nguyễn Phú Trọng: Phát huy kết quả và bài học năm 2022, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành quyết liệt, hiệu quả để giành nhiều thành tích và tiến bộ hơn nữa trong năm 2023. Tạp chí Cộng Sản số 1006 (1.2023), trang 4.

(2) Xem https//link.go.vn/jozeGQRS