Bài 2: Những quyết sách quan trọng từ chiến khu cách mạng

Từ năm 1947, khi cuộc kháng chiến chống Pháp bước vào giai đoạn quyết liệt, Ban Thường trực Quốc hội đã chuyển lên Việt Bắc. Tuyên Quang từng giữ vai trò là “Thủ đô khu giải phóng” trong cách mạng Tháng Tám 1945 nay một lần nữa được lựa chọn trở thành nơi đặt các cơ quan đầu não cách mạng để chỉ đạo kháng chiến.

Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì phiên họp Hội đồng Chính phủ tại thôn Lập Binh, xã Bình Yên, huyện Sơn Dương vào tháng 3/1951. (Ảnh tư liệu)

Nhiều địa danh như: thôn Niếng xã Minh Thanh; thôn Yên Thượng, Chi Liền xã Trung Yên (nay là xã Tân Trào); xã Kiên Đài; xã Kim Bình; xã Xuân Quang, Phúc Thịnh (nay là xã Chiêm Hóa)… trở thành nơi ở và làm việc của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ.

Thời kỳ đầu ở Tuyên Quang, Ban Thường trực Quốc hội làm việc ở xã Minh Thanh do Bùi Bằng Đoàn làm Trưởng ban, đồng chí Tôn Đức Thắng làm Phó ban. Cuối năm 1948, do cụ Bùi Bằng Đoàn bị ốm nặng, đồng chí Tôn Đức Thắng được cử giữ chức Quyền Trưởng ban.

Đồng chí Tôn Đức Thắng chủ trì một tổ công tác thảo luận về Luật Cải cách ruộng đất trong Hội nghị liên tịch giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội khóa I và Mặt trận Liên Việt tại xã Trung Yên, huyện Sơn Dương ngày 25/2/1952. (Ảnh tư liệu)

Với trọng trách là cơ quan lập pháp, Ban Thường trực Quốc hội tham dự nhiều phiên họp Hội đồng Chính phủ và nhất trí để Hội đồng Chính phủ ban hành nhiều sắc lệnh quan trọng về bổ nhiệm cán bộ cao cấp và thành lập các cơ quan của Chính phủ, như Sắc lệnh số 206-SL ngày 19-8-1948 về việc thành lập Hội đồng Quốc phòng tối cao; Sắc lệnh số 126-SL ngày 4-11-1949 quy định nghĩa vụ quân sự cho nam công dân từ 18 đến 45 tuổi.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Đoàn công tác thăm Nhà lưu niệm tại Khu di tích Ban Thường trực Quốc hội.

Ban Thường trực Quốc hội luôn cùng Chính phủ duy trì mối quan hệ trực tiếp với nhân dân và chính quyền các cấp ở địa phương. Tháng 9-1949, Ban Thường trực Quốc hội và Hội đồng Chính phủ đã tiếp và làm việc với Đoàn đại biểu Ủy ban kháng chiến hành chính Nam Trung Bộ; tháng 10-1949, làm việc với Đoàn đại biểu Nam Bộ; góp ý xây dựng các chính sách lớn của Chính phủ như chính sách tiết kiệm, chính sách thuế nông nghiệp, phát động quần chúng giảm tô, giảm tức, chính sách ruộng đất.

Ban Thường trực Quốc hội cũng đã đặt mối quan hệ với Quốc hội các nước xã hội chủ nghĩa anh em, tranh thủ sự ủng hộ giúp đỡ của các nước bạn đối với cuộc kháng chiến của nhân dân ta.

Đoàn đại biểu Quốc hội các khóa tỉnh Bắc Ninh xem triển lãm ảnh 80 năm Quốc dân Đại hội Tân Trào và lịch sử phát triển của Quốc dân Đại hội Tân Trào và lịch sử phát triển của Quốc hội Việt Nam tại khuôn viên đình Tân Trào.

Ban Thường trực Quốc hội cùng Chính phủ tổ chức nhiều phái đoàn đi về các địa phương Liên khu Việt Bắc, Liên khu III, Liên khu IV phổ biến đường lối, chủ trương và chính sách của Chính phủ trong kháng chiến. Quốc hội đặc biệt quan tâm động viên và xây dựng lực lượng Quân đội nhân dân.

Trên cơ sở Hiến pháp được Quốc hội thông qua và thực tiễn kháng chiến, được sự thỏa thuận của Ban Thường trực Quốc hội, Chính phủ đã ban hành khoảng 400 sắc lệnh và nhiều nghị định, thông tư để điều hành kháng chiến…

Đồng chí Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, nghe thuyết minh nơi ở và làm việc của Chủ tịch Tôn Đức Thắng tại Khu di tích Ban Thường trực Quốc hội.

Trong điều kiện thiếu thốn của chiến khu cách mạng Tuyên Quang, đồng bào địa phương đã trở thành hậu phương vững chắc khi tham gia vao để Ban Thường trực Quốc hội và các cơ quan trung ương hoạt động bí mật và hiệu quả.

Chúng tôi đã tìm đến thôn Tân Lập, xã Tân Trào để gặp gỡ cụ Hoàng Ngọc, một nhân chứng cách mạng năm xưa. Cụ Ngọc cho biết: “Người dân các xã vùng chiến khu cách mạng Tuyên Quang luôn một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ, có những người được phần công làm công tác tạp vụ, nấu cơm, và giao liên tiếp tế cho cán bộ và các cơ quan của Đảng, Ban Thường trực Quốc hội, Chính phủ.

Đồng chí Phan Văn Mãi, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội và đại biểu Quốc hội các khóa TP. Hồ Chí Minh thăm quan đình Tân Trào nơi diễn ra Quốc dân Đại hội Tân Trào năm 1945.

Sự giúp đỡ vô tư của những người dân địa phương đã đảm bảo cho các cơ quan hoạt động liên tục, không bị gián đoạn. Mỗi cán bộ, người dân khi ấy được giao nhiệm vụ gì đều rất đỗi tự hào. Đó là những trang sử vẻ vang về tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước và ý chí cách mạng quật cường để cách mạng và kháng chiến đi đến thắng lợi hoàn toàn”.

Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang chung vui ngày hội Đại đoàn kết với người dân trong tỉnh.

Trong thời kỳ kháng chiến, Ban Thường trực Quốc hội đã quyết định để Chính phủ ban hành nhiều chủ trương, chính sách xây dựng nền kinh tế kháng chiến đồng thời liên lạc với đại biểu Quốc hội toàn quốc và nhân dân để thực hiện tổng động viên đẩy mạnh kháng chiến. Gắn bó mật thiết với nhân dân, Ban Thường trực Quốc hội và Văn phòng Quốc hội luôn làm tốt công tác dân vận, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của quần chúng để kịp thời biến thành các chủ trương, chính sách đúng đắn. Đó cũng đặt nền móng cho một cơ quan quyền lực luôn lắng nghe và có những quyết sách liên quan đến vận mệnh dân tộc cũng như đời sống của cử tri và nhân dân cả nước qua mỗi thời kỳ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và đồng chí Tôn Đức Thắng, Quyền Trưởng ban Thường trực Quốc hội vào Hội trường dự kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa I năm 1953.

Từ năm 1952, Ban Thường trực Quốc hội chuyển về thôn Chi Liền, xã Trung Yên (nay là thôn Đồng Mà, xã Tân Trào) và làm việc đến năm 1954. Trong thời gian này, Ban Thường trực Quốc hội dưới sự lãnh đạo của đồng chí Tôn Đức Thắng đã hoạt động sôi nổi, tích cực cùng Chính phủ quyết định những chính sách lớn và quan trọng, góp phần vào thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta.

Chủ tịch Hồ Chí Minh phát biểu trên Đoàn Chủ tịch tại Kỳ họp thứ Ba, Quốc hội Khóa I, họp từ ngày 1 - 4/12/1953 ở thôn Lập Binh, Xã Bình Yên, huyện Sơn Dương. Ảnh: TTXVN

Điển hình là xây dựng Hiến pháp, soạn thảo dự án Luật Cải cách ruộng đất, chuẩn bị cho sự kiện chính trị quan trọng thời bấy giờ - Kỳ họp thứ 3 của Quốc hội khóa I. Đây cũng chính là kỳ họp duy nhất của Quốc hội diễn ra ngoài thủ đô Hà Nội.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện thân mật với các đại biểu Quốc hội trong giờ nghỉ của Kỳ họp thứ Ba, Quốc hội Khóa I diễn ra tại thôn Lập Binh, xã Bình Yên, huyện Sơn Dương năm 1953. Ảnh: TTXVN

Kỳ họp diễn ra từ ngày 1 đến ngày 4-12-1953 tại thôn Lập Binh, xã Bình Yên (nay là xã Minh Thanh). Tại kỳ họp này, Quốc hội đã quyết định một quốc sách liên quan đến hạnh phúc của toàn dân, đó là Thông qua Luật Cải cách ruộng đất nhằm đảm bảo cho “người cày có ruộng”, thúc đẩy sản xuất phát triển và đem lại quyền lợi cho đại đa số thành phần trong xã hội là nông dân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh trong phiên họp Quốc hội thông qua Luật cải cách ruộng đất (1953). (Ảnh tư liệu TTXVN)

Chính vì vậy, khi kỳ họp kết thúc, Văn phòng Ban Thường trực Quốc hội đã nhận được hơn 1.000 bức thư và điện gửi đến chào mừng thành công của kỳ họp và hứa với Quốc hội sẽ tích cực thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, đặc biệt là Nghị quyết về việc thi hành Luật Cải cách ruộng đất.

Với việc tổ chức thành công kỳ họp thứ 3 của Quốc hội đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện chủ trương cải cách ruộng đất của Đảng và Chính phủ, đưa cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ ở nước ta đến thắng lợi.

Hầm an toàn của Chủ tịch Tôn Đức Thắng tại Khu di tích Ban Thường trực Quốc hội xã Tân Trào.

Đồng chí Tôn Đức Thắng khi ấy đã khẳng định: “Khóa họp này sẽ ghi một dấu mới trên con đường độc lập dân chủ, đưa cuộc cách mạng của chúng ta đến thắng lợi hoàn toàn”. Lời khẳng định ấy đã trở thành sự thật bởi chỉ vài tháng sau đó chiến dịch Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” đã toàn thắng.

Đoàn đại biểu Quốc hội các khóa TP. Hải Phòng nghe giới thiệu về nơi ở và làm việc của Chủ tịch Tôn Đức Thắng tại Khu di tích Ban Thường trực Quốc hội.

Trung tướng Trịnh Đình Thạch, Nguyên Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân khu V, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi khóa XIII

Những địa danh bình dị ở Tuyên Quang như thôn Niếng, Yên Thượng, Chi Liền, Đồng Mà, Lập Binh… không chỉ là ký ức lịch sử. Những địa danh ấy chính là nơi ghi dấu những mốc son chói lọi trong quá trình xây dựng và hoàn thiện cơ quan lập pháp non trẻ của nước ta trong những năm kháng chiến ác liệt.

Hội trường Chính phủ thuộc thôn Lập Binh, xã Bình Yên, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang (nay là thôn Lập Binh, xã Minh Thanh) nơi diễn ra Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa I vào tháng 12 năm 1953.

Các quyết sách về tổng động viên, cải cách ruộng đất và nhiều chính sách quan trọng khác đã được ban hành tại chiến khu cách mạng Tuyên Quang đã góp phần kiến tạo nên sức mạnh tổng hợp, quyết định thắng lợi vĩ đại năm 1954, đồng thời xây dựng nên một nền dân chủ nhân dân vững mạnh.

Đại biểu Nguyễn Thị Mười Đại biểu Quốc hội khóa IV tỉnh Hải Dương (nay là TP Hải Phòng).

Như trích dẫn trong hồi ký của các đại biểu: “Quốc hội ta là Quốc hội cách mạng, luôn gắn bó mật thiết với nhân dân, phụng sự đất nước.” Tinh thần đó, cùng với kinh nghiệm lập pháp quý báu từ chiến khu Tuyên Quang đã trở thành nền móng chính trị và pháp lý quan trọng, đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của Quốc hội Việt Nam ngày nay - một Quốc hội luôn đổi mới, hành động vì lợi ích tối cao của dân tộc.

Ngày nay, Khu di tích Ban Thường trực Quốc hội ở thôn Đồng Mà, xã Tân Trào đã được tôn tạo và trở thành địa chỉ đỏ “về nguồn” của các thế hệ cán bộ, cử tri và Nhân dân cả nước. Khu di tích gồm: Nhà tưởng niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng, Di tích hầm và lán an toàn của Chủ tịch Tôn Đức Thắng, Nhà bia di tích và Nhà lưu niệm Ban Thường trực Quốc hội…

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các đại biểu cắt băng khánh thành công trình Nhà tưởng niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng tại Khu di tích Ban Thường trực Quốc hội xã Tân Trào.

Đồng chí Lê Văn Hữu, nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng đoàn đại biểu Quốc tỉnh khóa X tỉnh Phú Yên trong chuyến hành trình về nguồn tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào xúc động cho biết: “Đến xã Tân Trào hôm nay, hình ảnh những căn lán, căn hầm đơn sơ năm xưa các nhà lãnh đạo và đại biểu làm việc đã trở thành thân thuộc và như nhắc nhở các thế hệ về sự hi sinh gian khổ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Tôn Đức Thắng và các vị tiền bối cách mạng đã có những năm tháng “nằm gai nếm mật” để hoạt động cách mạng.

Đại biểu Quốc hội các khóa TP. Hồ Chí Minh về nguồn tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào.

Bên cạnh đó còn thấy được sự đùm bọc và và chở che của nhân dân địa phương đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc. Mãi mãi biết ơn sự hi sinh cao cả của các thế hệ cha anh đi trước để cho đất nước có được hòa bình và phát triển như ngày nay”.