Bài 3: Doanh nghiệp vào cuộc - Lợi ích nhìn thấy rõ

Tại sao doanh nghiệp nên tiết kiệm năng lượng?

Năng lượng, đặc biệt là điện, chiếm tỷ trọng cao trong chi phí sản xuất. Theo Bộ Công Thương, ngành công nghiệp hiện đang chiếm tới hơn 50% tổng tiêu thụ năng lượng của Việt Nam, là một trong những lĩnh vực tiêu tốn năng lượng nhiều nhất, có tiềm năng tiết kiệm điện lên tới 20–30%. Trong đó, những ngành như dệt may, giấy, xi măng, thép, chế biến thực phẩm, gốm sứ, hóa chất… là các “ông lớn” tiêu hao năng lượng nhất.

Giá điện đang dần tiệm cận cơ chế thị trường, yêu cầu giảm phát thải ngày càng khắt khe. Vì vậy, tiết kiệm năng lượng giờ đây không chỉ là nhiệm vụ chính trị hay một giải pháp bảo vệ môi trường, mà đã trở thành “vũ khí” trực tiếp giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí, tăng lợi nhuận và củng cố sức cạnh tranh dài hạn.

Tiết kiệm năng lượng sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí sản xuất và chi phí hoạt động đạt được các mục tiêu về giảm phát thải khí nhà kính, giảm phát thải carbon/ Ảnh minh họa.

Các chuyên gia cho rằng, tiết kiệm năng lượng sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí sản xuất và chi phí hoạt động, từ đó gia tăng lợi nhuận và sức cạnh tranh trên thị trường. Đồng thời, giúp doanh nghiệp giảm năng lượng tiêu thụ, đạt được các mục tiêu về giảm phát thải khí nhà kính, giảm phát thải carbon trong hoạt động sản xuất, tạo nên các sản phẩm xanh hơn đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, cụ thể:

Thứ nhất, tiết kiệm chi phí: Các doanh nghiệp thực hiện những biện pháp tiết kiệm năng lượng sẽ giảm thiểu đáng kể chi phí năng lượng, từ đó gia tăng lợi nhuận doanh thu và mang đến lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ trên thị trường. Tiết kiệm năng lượng không chỉ mang lại hiệu quả tài chính, mà còn giúp doanh nghiệp vận hành ổn định hơn. Khi giảm thất thoát năng lượng, các thiết bị hoạt động hiệu quả hơn, giảm nguy cơ hỏng hóc, từ đó cải thiện năng suất và tuổi thọ thiết bị.

Thứ hai, tăng tính cạnh tranh: Tham gia vào các dự án, chương trình thỏa thuận tiết kiệm năng lượng không những giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất mà còn tăng tính cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Thứ ba, tiếp cận hỗ trợ kỹ thuật và tài chính thuận lợi: Các doanh nghiệp tham gia chương trình tự nguyện tiết kiệm năng lượng có thể được hỗ trợ chi phí kiểm toán năng lượng, hỗ trợ tư vấn, và được cấp chứng nhận ghi dấu uy tín. Ngoài ra, còn có các dự án quốc gia như VSUEE (thúc đẩy tiết kiệm năng lượng trong các ngành công nghiệp Việt Nam) kết hợp với Ngân hàng Thế giới, cung cấp bảo lãnh tín dụng, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận vốn đầu tư tiết kiệm năng lượng.

Thứ tư, tuân thủ quy định, hướng đến phát triển bền vững và đảm bảo an ninh năng lượng: Chính phủ ban hành nhiều chính sách yêu cầu tiết kiệm năng lượng, ví dụ Chỉ thị 20/CT-TTg yêu cầu cơ sở tiêu thụ trên 1 triệu kWh/năm phải tiết kiệm ít nhất 2% điện năng mỗi năm. Việc thực thi những tiêu chuẩn như vậy giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ pháp luật, mà còn đóng góp vào đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, giảm phụ thuộc vào nguồn năng lượng hóa thạch.

Thứ năm, cải thiện hình ảnh thương hiệu - trách nhiệm xã hội: Việc doanh nghiệp phát triển bền vững khi thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng giúp xây dựng hình ảnh thân thiện với môi trường mang đến danh tiếng uy tín, tích cực trong mắt các nhà đầu tư, khách hàng.

Thứ sáu, đặc biệt, tiết kiệm năng lượng còn mở ra: Cơ hội đạt chứng chỉ xanh, thuận lợi xuất khẩu; Khả năng tiếp cận tín dụng xanh và quỹ đổi mới công nghệ; Giảm nguy cơ bị đánh thuế carbon khi xuất khẩu sang các thị trường áp dụng CBAM như EU.

Những mô hình thành công - Lợi ích rõ ràng, chi phí giảm mạnh

Doanh nghiệp sản xuất tiêu tốn khá nhiều chi phí cho điện năng, phần lớn do thói quen và ý thức sử dụng điện của cán bộ nhân viên (CBCNV). Do đó, việc tuyên truyền về lợi ích của tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm điện cho CBCNV sẽ đóng góp vào nỗ lực chung của công ty. Doanh nghiệp có thể nêu ra những lợi ích từ việc tiết kiệm năng lượng, phát động các phong trào thi đua, tổ chức các hoạt động khen thưởng cho tập thể, cá nhân… từ đó tạo thói quen, văn hóa tiết kiệm năng lượng.

Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) đã và đang tăng cường tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, hình thành ý thức chủ động tới từng cán bộ nhân viên sử dụng tiết kiệm điện năng, yêu cầu người lao động nghiêm túc thực hiện. Đồng thời áp dụng các công nghệ mới, thay thế các thiết bị sử dụng lạc hậu tiêu hao năng lượng. Mỗi đơn vị thành viên đều xây dựng quy định, quy trình về việc thực hiện an toàn, tiết kiệm điện hiệu quả trong vận hành các thiết bị sản xuất và hệ thống chiếu sáng trong các công ty.

Công ty cổ phần Thủy điện Hủa Na (Thành viên của Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam - CTCP) là một ví dụ, nhờ các biện pháp tiết kiệm điện chủ động, hàng năm công ty tiết kiệm hàng trăm triệu đồng.

Nhà máy Thủy điện Hủa Na bổ sung trồng cây xanh để tăng khả năng làm mát tự nhiên (Ảnh: Khuôn viên Nhà máy Thủy điện Hủa Na)

Chia sẻ với PetroTimes, ông Bùi Huy Thành, Giám đốc Công ty cổ phần Thủy điện Hủa Na cho biết, việc thực hiện tiết kiệm điện là giảm chi phí cho doanh nghiệp. Vì vậy, công ty đã tích cực triển khai nhiều biện pháp quản lý nhu cầu điện (DSM) nhằm giảm mức năng lượng tự dùng của Nhà máy và tiết kiệm điện trong sinh hoạt của cán bộ công nhân viên để thực hiện chương trình điều chỉnh phụ tải, cụ thể:

Sử dụng đèn LED và chiếu sáng thông minh: Thay toàn bộ bóng đèn truyền thống bằng đèn LED tiết kiệm điện, lắp cảm biến chuyển động, cảm biến ánh sáng và bộ hẹn giờ cho hệ thống chiếu sáng khuôn viên, đường nội bộ và các khu vực ít sử dụng.

Tắt thiết bị khi không dùng: Áp dụng chế độ tự động tắt/mở cho điều hòa, chiếu sáng và máy móc; kết hợp tuyên truyền, đào tạo nâng cao ý thức tiết kiệm điện cho CBCNV.

Quản lý hệ thống làm mát và thông gió: Điều chỉnh nhiệt độ hợp lý tại các khu vực làm việc, trồng bổ sung cây xanh để tăng khả năng làm mát tự nhiên.

Kiểm tra phát nhiệt định kỳ: Dùng camera nhiệt phát hiện sớm các điểm nóng bất thường trên hệ thống 0,4kV nhằm tránh sự cố và giảm tổn hao điện năng.

Bảo dưỡng và tối ưu thiết bị: Duy trì tình trạng vận hành tốt, thay thế thiết bị cũ bằng thiết bị hiệu suất cao.

Ứng dụng năng lượng tái tạo: Thay đèn chiếu sáng đường nội bộ bằng đèn năng lượng mặt trời; lập kế hoạch lắp đặt pin mặt trời cho khu cư xá và văn phòng.

“Việc áp dụng đồng bộ các giải pháp trên đã giúp Nhà máy thủy điện Hủa Na tiết kiệm đáng kể điện năng, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Hằng năm nhà máy tiết kiệm điện tự dùng khoảng 55-60 nghìn KWh ( hơn 132 triệu đồng/năm)”, ông Bùi Huy Thành cho hay.

Hay đơn vị quản lý tòa nhà Viện Dầu khí là Công ty Cổ phần Quản lý và Khai thác Tài sản Dầu khí (PSA) cũng triển khai hàng loạt giải pháp như: tối ưu hệ thống lạnh, điều chỉnh giờ bật tắt thiết bị, thay thế đèn huỳnh quang bằng đèn LED..., tiết kiệm hàng chục nghìn kWh điện mỗi năm.

Trong ngành may mặc, câu chuyện thành công của Tổng Công ty May 10 - CTCP (May 10) rất đáng chú ý. Với mục tiêu đáp ứng tiêu chí sản xuất xanh, sản xuất sạch, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, chất thải, bảo vệ môi trường, May 10 đã xây dựng lộ trình để đầu tư máy móc, công nghệ sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượng, giảm lượng khí thải carbon; đầu tư và tăng cường sử dụng năng lượng mặt trời, điện sinh khối…

Năm 2024, May 10 đã khởi công thêm 2 dự án điện mặt trời mái nhà tại Xí nghiệp Veston Hưng Hà (Thái Bình cũ), dự án này sau khi hoàn thành sẽ cung cấp 999 kWp/năm và Xí nghiệp May Hà Quảng (Quảng Bình cũ) với công suất thiết kế 639 kWp. Trong tương lai, May 10 cũng sẽ triển khai các dự án tương tự tại trụ sở chính ở Hà Nội và các đơn vị khác thuộc Tổng công ty.

Trước đó, May 10 đã triển khai thay toàn bộ hệ thống chiếu sáng bằng đèn LED, giảm 45% chi phí điện chiếu sáng; Đầu tư hệ thống điều hòa trung tâm tiết kiệm năng lượng, giảm hơn 30% điện tiêu thụ; Áp dụng hệ thống quản lý năng lượng ISO 50001 để tối ưu vận hành.

Với việc thay đổi công nghệ, sử dụng các thiết bị tiết kiệm năng lượng, đặc biệt là năng lượng xanh từ hệ thống điện mặt trời mái nhà, doanh nghiệp được hưởng nhiều lợi ích về kinh tế, giúp tiết giảm kinh phí sản xuất, đạt chứng chỉ xanh để nâng cao lợi thế cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.

Tương tự, Tổng Công ty May Bắc Giang đã đưa năng lượng mặt trời vào sản xuất, đáp ứng tới 40% nhu cầu điện trong tháng cao điểm. Bên cạnh đó, công ty còn thay thế than đá bằng nguyên liệu tái tạo (than trấu, củi), sử dụng đèn LED và tăng cường tuyên truyền ý thức tiết kiệm điện cho cán bộ, công nhân.

Nhà máy Vicem Hoàng Thạch (Ảnh: Internet)

Ngành xi măng cũng là “điểm nóng” tiêu thụ năng lượng. Tại Công ty TNHH một thành viên xi măng Vicem Hoàng Thạch (Vicem Hoàng Thạch), công ty đã áp dụng cơ chế thưởng - phạt để nâng cao ý thức tiết kiệm điện trong cán bộ công nhân viên. Hệ thống chiếu sáng được thay bằng đèn LED, dùng điều hòa tiết kiệm năng lượng. Hệ thống điện công cộng được lắp đặt tự động hoàn toàn, điều chỉnh theo mặt trời. Khi trời tối thì đèn tự bật sáng và khi trời sáng đèn tự tắt. Ngoài ra, công ty thay đổi công nghệ; Lắp biến tần cho động cơ nghiền; Cải tiến công nghệ nung clinker…

Với những thay đổi như vậy, công ty tiết giảm được khoảng 2triệu kWh điện/năm. Hiện nay, Vicem Hoàng Thạch tiếp tục nghiên cứu, đưa thêm các kỹ thuật mới vào thay thế các máy móc cũ, xây dựng thêm trạm phát điện tận dụng nhiệt khí thải lò nung. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền, nâng cao ý thức trong đội ngũ cán bộ, công nhân viên để họ chủ động tiết kiệm điện trong quá trình sản xuất, kinh doanh.

Thực tế từ các mô hình trên cho thấy: Nếu có quyết tâm và giải pháp phù hợp tiết kiệm năng lượng, doanh nghiệp hoàn toàn có thể vừa giảm chi phí, vừa nâng cao hiệu quả vận hành, lại vừa tạo dựng thương hiệu xanh, tăng sức cạnh tranh, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.

Tiết kiệm năng lượng không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho doanh nghiệp, mà còn góp phần giảm tải cho lưới điện quốc gia, đảm bảo an ninh năng lượng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tuy nhiên, đây là bài toán dài hạn, đòi hỏi doanh nghiệp phải có tầm nhìn chiến lược, triển khai đồng bộ và linh hoạt các giải pháp phù hợp với đặc thù sản xuất của mình.

Với sự đồng hành của Chính phủ, Bộ Công Thương, tổ chức tín dụng, cộng đồng và đặc biệt là chính nỗ lực từ nội tại doanh nghiệp, “lợi ích nhìn thấy rõ” từ tiết kiệm năng lượng chắc chắn sẽ trở thành chuẩn mực mới, giúp doanh nghiệp Việt Nam vững vàng hơn trên con đường hội nhập và phát triển bền vững.

Mạnh Tưởng