Bài 5: Công nghệ 'vàng' trong điều trị ung thư

PGS.TS Bùi Văn Giang - Giám đốc Trung tâm chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện K trò chuyện cùng phóng viên.

Để tìm hiểu kỹ hơn về công nghệ điều trị ung thư mới được áp dụng này, VietTimes đã có cuộc trò chuyện với PGS.TS Bùi Văn Giang – Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện K.

Ông có thể giới thiệu về kỹ thuật chụp mạch số hóa xóa nền (DSA)?

- DSA không phải một công nghệ mới, mà đã được ứng dụng từ 20 - 30 năm trước trên thế giới. Đó là một hệ thống máy X-quang kết hợp công nghệ thông tin, cho phép bác sĩ nhìn thấy các hình ảnh xóa nền, ví dụ có thể chụp hình ảnh mạch máu mà không nhìn thấy hình ảnh xương, hình ảnh tạng mà không nhìn thấy cấu trúc xung quanh, giúp bộc lộ rõ hơn hình ảnh mạch máu và tạng cần can thiệp.

- Vậy, tác dụng chủ yếu của công nghệ chụp mạch số hóa xóa nền DSA là gì?

Sức mạnh của DSA nằm ở việc can thiệp điều trị khối u, ít có tác dụng trong chẩn đoán. Mục tiêu của DSA là chụp mạch và đánh giá cấu trúc mạch máu khối u. Trên cơ sở đó, bác sĩ có thể ước đoán khối u lành tính hay là khối u ác tính, hoặc khối u này cần phải điều trị bằng phương pháp nào.

Nhóm bác sĩ tại Bệnh viện K sử dụng kỹ thuật chụp mạch số hóa xóa nền (DSA).

DSA có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của các khối u hay không, thưa ông?

- Hầu hết các khối u đều sử dụng mạch máu làm nguồn nuôi dưỡng, đặc biệt là khối u ác tính. Đó cũng là nguyên lý chung để các bác sĩ đưa ra những phương pháp điều trị khác nhau.

Trong trường hợp các phương pháp phẫu thuật hoặc dùng thuốc đã không có tác dụng, bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp nút mạch hoặc truyền hóa chất qua đường động mạch để triệt tiêu khối u. Với việc sử dụng DSA, bác sĩ có thể dẫn các ống thông tới các mạch máu nuôi khối u dễ dàng hơn, thuận lợi hơn trước rất nhiều lần để nút mạch, chuyển hóa chất, đưa các đồng vị phóng xạ vào trúng đích. Khi đó, khối u được điều trị rất dễ dàng.

Với thuận lợi này, có thể nói, tác dụng của máy chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) đem lại một cuộc cách mạng nho nhỏ trong điều trị khối u thông qua đường động mạch.

DSA còn mang lại những lợi ích gì khác trong điều trị ung thư, thưa ông?

- Chụp mạch số hóa xóa nền, can thiệp dưới mạch chụp số hóa xóa nền là phương pháp được xếp loại là các phương pháp vi xâm lấn, tức là người bệnh không cần phải lên bàn mổ, chịu mổ phanh để cắt khối u mà chỉ chịu đựng những vết xâm lấn rất nhỏ.

Ví dụ, chỉ với một vết kim chọc, bác sĩ có thể đưa ống thông vào bất cứ động mạch nào trong cơ thể, từ động mạch não tới động mạch chi, hoặc là các động mạch tạng, can thiệp vào các khối u ở nhiều khu vực khác nhau.

Ông có thể cho biết, DSA có thể áp dụng trong giai đoạn điều trị nào?

- DSA có thể can thiệp ở mọi giai đoạn bệnh ung thư. Về nguyên tắc, khi khối u còn bé, bác sĩ sẽ sử dụng phương pháp ngoại khoa để loại bỏ toàn bộ khối u, chữa khỏi bệnh. Tuy nhiên, khi khối u phát triển lớn, không thể chữa bằng ngoại khoa, thì phương pháp chụp mạch số hóa xóa nền, can thiệp dưới máy DSA sẽ phát huy tác dụng. Với hệ thống DSA, bác sĩ có thể can thiệp, chữa bệnh ở những giai đoạn rất muộn, những giai đoạn mà các phương pháp khác không còn điều trị được nữa.

DSA là công nghệ "vàng" trong điều trị bệnh lý mạch máu, ung thư

Các bác sĩ chỉ định điều trị bằng DSA trong trường hợp nào? Trường hợp nào không chỉ định?

- Chỉ định của phương pháp này rất rộng. Nếu bệnh nhân có khối u nhỏ, lành tính ở vị trí không thể phẫu thuật được như ở trong não, trong tủy, bác sĩ sẽ sử dụng DSA để can thiệp; hoặc đối với những khối u rất lớn như khối u gan không thể chỉ định phẫu thuật, bác sĩ cũng có thể dùng DSA để nút hóa chất động mạch gan.

Nếu được áp dụng đúng chỉ định, tác dụng của DSA sẽ trở nên vô cùng ngoạn mục. Tôi lấy ví dụ, có một bệnh nhân bị chảy máu ở vùng động mạch cổ. Trước đây, phương pháp duy nhất để điều trị là mổ vùng cổ ra, thắt động mạch cảnh lại. Giờ đây, chúng tôi hoàn toàn có thể làm chủ được việc cầm máu ở vùng động mạch cổ, không cần phải mổ mà chỉ cần chọc một kim ở vùng bẹn, sau đó đưa một ống thông từ vùng bẹn lên động mạch cổ và nút động mạch lại, không cần phải gây mê rất phức tạp, hay bắt bệnh nhân phải chịu đựng những vết mổ dài, đau đớn, xấu xí nữa.

Bên cạnh đó, DSA cũng có chống chỉ định. Nếu bệnh nhân có chức năng đông máu không cho phép sử dụng phương pháp này, thì bác sĩ phải điều chỉnh chức năng đông máu trước khi can thiệp. Trong trường hợp phương pháp này gây ra nguy hiểm cho người bệnh, ví dụ người bệnh bị dị ứng, bác sĩ cũng không thể áp dụng DSA để điều trị cho bệnh nhân.

Vậy, DSA có hạn chế nào không?

- Bất cứ phương pháp nào đều có chỉ định và chống chỉ định, có những thế mạnh và có những điểm chưa mạnh. Muốn biết được nhược điểm về mặt chuyên môn của DSA, chúng ta phải đi vào từng bệnh cụ thể.

PGS.TS Bùi Văn Giang chia sẻ về ứng dụng công nghệ chụp mạch số hóa xóa nền DSA trong điều trị ung thư

Song, các bác sĩ đã biết chắc chắn phương pháp can thiệp nội mạch DSA phát huy tác dụng hiệu quả nhất trong các trường hợp chỉ định như điều trị các khối u không thể mổ can thiệp, tổn thương dị dạng lành tính ở các cơ quan phức tạp, sâu không thể phẫu thuật...

Bảo hiểm y tế có chi trả cho bệnh nhân được chỉ định sử dụng DSA không, thưa ông?

- Để triển khai công nghệ chụp số hóa xóa nền DSA, các bệnh viện phải chuẩn bị chi phí rất lớn, tới hàng chục tỷ đồng và các chi phí đắt đỏ khác đi kèm, để vận hành máy móc, các vật liệu sử dụng. Song, các vấn đề này đều được cơ quan bảo hiểm ghi nhận, nên bệnh nhân có chỉ định sử dụng DSA được bảo hiểm y tế chi trả.

Tại Bệnh viện K, công nghệ chụp số hóa xóa nền DSA mới được đưa vào áp dụng từ tháng 3/2019. Đến nay, mỗi tháng có khoảng 60 bệnh nhân sử dụng công nghệ này. Trong tương lai rất gần, số lượng bệnh nhân sử dụng có thể tăng lên gấp đôi, vì vậy, chúng tôi đang rất tích cực chuẩn bị về trang thiết bị và vật tư tiêu hao để phục vụ cho bệnh nhân.

Chi Lê