Bài cuối: Khơi dậy tinh thần đổi mới nông thôn

Đòi hỏi đặt ra là cần xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp trong giai đoạn mới nhằm khơi dậy mạnh mẽ tinh thần chủ động, sáng tạo, đoàn kết, tự lực, tự cường của cộng đồng trong việc chung tay xây dựng nông thôn mới.

Sử dụng hiệu quả nguồn lực tương trợ

Thực tiễn cho thấy, so với các địa phương khác của cả nước, việc triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới của TP Hà Nội có thiệt thòi là không được T.Ư hỗ trợ nguồn lực đầu tư. Điều này đồng nghĩa, TP Hà Nội phải tự chủ về nguồn lực xây dựng nông thôn mới.

Dù vậy, việc thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới của Hà Nội được T.Ư đánh giá là bài bản, khoa học. Trong từng giai đoạn, Đảng bộ TP Hà Nội đều xây dựng và ban hành Chương trình hành động toàn khóa, giao đồng chí Phó Bí thư Thường trực Thành ủy làm Trưởng Ban Chỉ đạo.

Trường Mầm Non Văn Khê A, xã Mê Linh vừa mới khánh thành, đưa vào hoạt động từ tháng 7 vừa qua. Ảnh: Phạm Gia Hân

Nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội khóa XVI Ngô Thị Thanh Hằng cho biết, trong bối cảnh nhiều khó khăn, TP vẫn luôn dành sự quan tâm rất lớn cho lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Cùng với cân đối, bố trí kinh phí hàng năm từ ngân sách, TP đã vận dụng sáng tạo các cơ chế, chính sách hỗ trợ về nguồn lực, mà Thông báo số 443/TB-TU là một minh chứng rõ nét.

Ngay từ thời điểm chủ trương mới đi vào cuộc sống, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội khóa XVI Ngô Thị Thanh Hằng đã lưu ý, thường xuyên “nhắc nhở” các huyện sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn lực hỗ trợ, để “không phụ tấm lòng” của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các quận.

TP cũng yêu cầu các địa phương cân đối, bổ sung nguồn vốn từ ngân sách huyện đối với phần kinh phí còn thiếu để thực hiện đầu tư, sớm hoàn thành các công trình, dự án được hỗ trợ. Thực tế sau hơn 10 năm triển khai chủ trương “tiếp sức ngoại thành xây dựng nông thôn mới”, Hà Nội chưa ghi nhận bất cứ thông tin, phản ánh nào liên quan đến việc sử dụng nguồn vốn kém hiệu quả.

Quá trình triển khai Thông báo số 443/TB-TU và Nghị quyết 115 về sau luôn nhận được sự ủng hộ lớn của các quận nội thành. Chủ tịch UBND phường Tây Hồ Nguyễn Thanh Tịnh (nguyên là Phó Chủ tịch UBND quận Tây Hồ trước đây) cho biết, thực hiện tinh thần chỉ đạo của Thành ủy Hà Nội, từ tháng 6/2020 đến hết năm 2024, quận Tây Hồ đã dành gần 341 tỷ đồng hỗ trợ 8 huyện xây dựng nông thôn mới.

“Cấp ủy, chính quyền và Nhân dân quận Tây Hồ coi việc hỗ trợ là sự sẻ chia đối với các huyện ngoại thành còn nhiều thiếu khó. Đây cũng là trách nhiệm chung tay của cấp ủy, chính quyền và Nhân dân quận Tây Hồ đối với việc hoàn thành các mục tiêu phát triển của TP, trong đó có Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội nhiệm kỳ 2021 - 2025” - ông Nguyễn Thanh Tịnh nhấn mạnh.

Không để địa phương nào bị bỏ lại phía sau

Việc Quốc hội ban hành Nghị quyết 115 cho thấy cái nhìn tích cực của Quốc hội trong việc cho phép các tỉnh, TP sử dụng linh hoạt ngân sách địa phương. Điều này giúp tăng quyền tự quyết, tự chủ tài chính, ngân sách cho Hà Nội, tạo khuôn khổ pháp lý và điều kiện thuận lợi để TP cân đối, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực. Đồng thời cũng cho thấy, vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn được Quốc hội quan tâm, nhìn nhận có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của Thủ đô nói riêng.

Có cơ chế, chính sách đặc thù, nhưng việc triển khai không phải lúc nào cũng dễ dàng. Trong bối cảnh đó, Thành ủy Hà Nội đã chỉ đạo UBND TP Hà Nội thực hiện tốt vai trò điều tiết nguồn lực và giám sát thực thi tại cơ sở. Thực tế, nếu tiến hành hỗ trợ dàn trải thì có thể dẫn đến lãng phí nguồn lực, hoặc đầu tư dàn trải, kém hiệu quả.

Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Tuyến, nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội khóa XVII nhấn mạnh, trong điều tiết ngân sách hỗ trợ các địa phương khó khăn, Hà Nội đã thực hiện phân chia theo mức độ phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới và mục tiêu của từng giai đoạn; từ đó bố trí kinh phí hỗ trợ phù hợp, có trọng tâm, đúng trọng điểm. Điều này đã giúp bảo đảm hiệu quả nguồn lực đầu tư và đặc biệt là: không để địa phương nào bị bỏ lại phía sau.

Theo Phó Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới T.Ư Trần Nhật Lam, việc triển khai Nghị quyết 115 thời gian qua đã được Hà Nội thực hiện bài bản và cho thấy những hiệu quả tích cực. Trong giai đoạn tới, đề nghị TP cần tiếp tục thực hiện giám sát chuyên đề về việc sử dụng nguồn lực hỗ trợ tại các xã được thụ hưởng nhằm đánh giá khách quan, nhìn nhận sâu sắc tác động mà chủ trương của Thành ủy Hà Nội tại Thông báo số 443/TB-TU và Nghị quyết 115 của Quốc hội mang lại.

Đại diện Văn phòng Điều phối nông thôn mới T.Ư nhìn nhận, trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay, bài toán đặt ra cho Hà Nội là cần nghiên cứu để có định hướng việc xây dựng nông thôn mới tại các địa phương phù hợp với thực tiễn và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tránh “bổn cũ soạn lại” khiến nông thôn mới trở nên cũ kỹ, thiếu đi bản sắc riêng và những nét mới.

Chính vì vậy, ông Trần Nhật Lam đề xuất Hà Nội cần sớm tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm; từ đó xem xét, kiến nghị Quốc hội điều chỉnh, bổ sung, kéo dài Nghị quyết 115, hoặc nghiên cứu, đề xuất Quốc hội ban hành một cơ chế, chính sách đặc thù mới nhằm bảo đảm sự phù hợp với định hướng phát triển chung của Thủ đô trong giai đoạn mới; đặc biệt là khơi dậy mạnh mẽ tinh thần chủ động, sáng tạo, đoàn kết, tự lực, tự cường của cộng đồng trong việc chung tay xây dựng nông thôn mới.

Trọng Tùng