Bài học cho nghệ sĩ Việt sau ồn ào từ thiện của ca sĩ Đan Trường

Nhiều nghệ sĩ có dấu hiệu vi phạm Nghị định 93

Như thông tin trước đó, ca sĩ Đan Trường gây tranh cãi khi kêu gọi quyên góp bằng tài khoản cá nhân "PHẠM ĐAN TRƯỜNG".

Bị khán giả chất vấn, anh đối đáp với thái độ căng thẳng. Sau 2 ngày kêu gọi, ca sĩ công bố sao kê, nói lý do dùng tài khoản cá nhân vì đây là hoạt động có quy mô "nhỏ, gọn, mang tính chất thân tình với người hâm mộ".

Cùng thời điểm, trên tài khoản cá nhân có dấu tick xanh chính chủ, ca sĩ Dương Hồng Loan vận động khán giả quyên góp tiền vào một tài khoản có tên "TRAN THI KIM NGAN". Sau 2 ngày kêu gọi, tổng số tiền thu về là 46 triệu đồng và 200 USD (khoảng 5,2 triệu đồng).

Theo đó, Dương Hồng Loan kêu gọi quyên góp cho một cá nhân khác. Cô không công khai bản sao kê tài khoản ngân hàng, thay vào đó đăng danh sách đóng góp dạng thống kê thủ công - cách thức chưa đảm bảo tính minh bạch của hoạt động từ thiện.

Tương tự, "Nữ hoàng ảnh lịch" Hiền Mai cũng liên tục đăng bài vận động quyên góp cho một tài khoản có tên "CLB Doanh Nhan Khanh Hoa - Sai Gon", cập nhật danh sách đóng góp dạng thống kê thủ công thay vì công khai bản sao kê tài khoản ngân hàng. Tổng số tiền hiện lên đến 768 triệu đồng.

Ca sĩ Đan Trường hứa rút kinh nghiệm vụ kêu gọi từ thiện bằng tài khoản cá nhân. Ảnh: FBNV

Phóng viên cũng ghi nhận một số người nổi tiếng mạng xã hội kêu gọi quyên góp từ thiện có dấu hiệu không minh bạch.

Một trường hợp khá phổ biến khác là tổ chức đêm nhạc gây quỹ nhưng không đáp ứng các điều kiện được quy định tại Nghị định 93/2021/NĐ-CP.

Không thể viện lý do để sai phạm

Trao đổi với VietNamNet, luật sư Hoàng Hà (Đoàn Luật sư TPHCM) cho biết kể từ thời điểm Nghị định 93/2021/NĐ-CP có hiệu lực, mọi hoạt động từ thiện tự phát đều phải đi vào khuôn khổ.

Khi cá nhân thực hiện hành vi phát động kêu gọi và tiếp nhận tiền từ người khác, quan hệ dân sự đã được xác lập và chịu sự điều chỉnh của pháp luật.

Vì vậy, các lý do nghệ sĩ, người nổi tiếng đưa ra như: quy mô nhỏ, chỉ kêu gọi fan ruột, chỉ đăng nhóm kín/trang cá nhân, đang ở nước ngoài... đều không có căn cứ để miễn trừ trách nhiệm minh bạch.

Với trường hợp cá nhân kêu gọi quyên góp, anh tổng kết Điều 17 thành 3 bước dễ nhớ.

Một là, phải mở tài khoản riêng cho từng đợt từ thiện - thay đổi quan trọng nhất so với cột mốc trước năm 2021.

Hai là, cần thông báo công khai về mục đích, đối tượng, địa điểm, thời gian... nhận tiền; gửi thông báo đến UBND xã, phường nơi định đến làm từ thiện.

Ba là sau khi kết thúc đợt từ thiện, phải đóng tài khoản, sao kê và công bố rộng rãi.

Nghệ sĩ Việt từng gây mất niềm tin trong công chúng vì làm từ thiện thiếu minh bạch. Ảnh: Tư liệu

Luật sư Hoàng Hà cũng lưu ý người vận động phải lưu ý thực hiện đúng cam kết về chi tiền tiền từ thiện; chẳng hạn đã thông báo mua mì gói thì không được tự ý đổi sang xây nhà hay tặng tiền mặt. Nếu muốn thay đổi mục đích, họ phải thông báo đến người đóng góp.

Kế đến, người vận động không tự ý trừ chi phí hậu cần.

"Nếu từ đầu, bạn ghi rõ 'sẽ trích một phần tiền để chi trả xăng xe, ăn ở, kho bãi, nhân công...' thì có thể làm kèm thông báo rõ trích bao nhiêu tiền cho các khoản chi nào. Nếu cam kết '100% tiền đến tay bà con', bạn phải tự bỏ tiền túi cho chi phí hậu cần, không được dùng tiền đã kêu gọi dù chỉ 1 đồng", anh nói.

Ngoài ra, theo Điều 18 Nghị định 93/2021/NĐ-CP, việc phân phối tiền, hàng phải dựa trên danh sách hoặc sự phối hợp với UBND nơi tiếp nhận. Người vận động không được tự ý cầm tiền, hàng đi phát ngẫu hứng, thích ai cho nấy.

Cuối cùng, nếu không sử dụng hết số tiền đã kêu gọi, người vận động không được giữ số đó làm của riêng. Luật sư Hoàng Hà khuyến cáo họ thông báo với những người đóng góp để chuyển số tiền đó sang chương trình từ thiện khác hoặc chuyển nộp vào các quỹ từ thiện, quỹ cứu trợ uy tín.

Từ thiện - nay đã khác

Theo luật sư Hoàng Hà, trước đây, việc ra ngân hàng xếp hàng, bốc số, ký tá chục loại giấy tờ để mở tài khoản từng là rào cản, gây ám ảnh cho nhiều cá nhân làm từ thiện.

Tuy nhiên, hiện tại, hầu hết ngân hàng tại Việt Nam đều cho phép mở tài khoản thanh toán trực tuyến thông qua ứng dụng trên điện thoại.

Ca sĩ Thủy Tiên từng gây tranh cãi vì phân phối tiền từ thiện như "phát chẩn" một cách cảm tính. Ảnh: Tư liệu

Thực tế, cá nhân chỉ mất khoảng 3 - 5 phút thao tác trên điện thoại như chụp CCCD, xác thực khuôn mặt... để tạo tài khoản mới. Người đang ở nước ngoài vẫn có thể sử dụng sim chuyển vùng quốc tế và giấy tờ tùy thân Việt Nam để mở.

Cá nhân có thể mở thêm tài khoản thanh toán phụ ngay trên ứng dụng ngân hàng đang dùng. Nhiều ngân hàng cho phép đặt tên tài khoản như "DANTRUONG-MIENTRUNG2025" hay "UNGHO-LULUT-DAKLAK".

"Cách làm này vừa đúng luật vừa chuyên nghiệp, những người đóng góp cũng yên tâm hơn. Sau khi kết thúc đợt từ thiện, bạn có thể thao tác đóng hoặc khóa tài khoản ngay trên ứng dụng với số dư về 0, rất dễ dàng", anh cho hay.

Nếu thấy không đủ khả năng quản lý và báo cáo tài chính, cá nhân có thể chọn phương án an toàn hơn như làm cầu nối truyền thông, dùng uy tín cá nhân để kêu gọi đóng góp vào các quỹ từ thiện, cứu trợ uy tín; hoặc ủy quyền pháp lý cho các công ty luật, công ty tài chính chuyên nghiệp.

"Quy định về tài khoản riêng để nhận tiền từ thiện không gây khó dễ, trái lại là 'phao cứu sinh' cho người làm từ thiện. Trong thời đại 4.0, bạn không thể viện lý do nào để tiếp tục làm từ thiện không minh bạch như thời chưa có hành lang pháp lý trước đây", theo luật sư Hoàng Hà.

Mi Lê