Bài học đắt giá từ Mái ấm Hoa Hồng: Cần minh bạch hóa hoạt động từ thiện và bảo vệ trẻ em

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội. (Ảnh: Phạm Thắng)

Phóng viên: Qua vụ việc ngược đãi, bạo hành trẻ em tại Mái ấm Hoa Hồng (thành phố Hồ Chí Minh) gây xôn xao dư luận những ngày qua, đại biểu có nhận định gì về những lỗ hổng trong hệ thống pháp lý hiện tại liên quan đến bảo vệ trẻ em? Các biện pháp pháp lý nào nên được cải thiện hoặc bổ sung để đảm bảo quyền lợi của trẻ em tại các cơ sở bảo trợ?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: Tôi thấy, trong nhiều năm vừa qua, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo đến đời sống văn hóa, chúng ta đã có nhiều hành động tốt để chăm sóc cho trẻ em. Trẻ em hôm nay thực sự đã được hưởng nhiều thành quả từ sự phát triển chung của đất nước. Tuy nhiên, vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng đã cho thấy một số khoảng trống pháp lý về bảo vệ trẻ em, đặc biệt tại các cơ sở bảo trợ xã hội.

Hiện tại, dường như việc giám sát các cơ sở bảo trợ xã hội vẫn còn chưa tốt. Các cuộc thanh tra định kỳ, vốn dĩ được thiết lập để đảm bảo an toàn cho các em, lại trở nên không đủ. Sự thiếu hụt về kiểm tra đột xuất và giám sát liên tục đã tạo ra những kẽ hở để hành vi bạo hành có thể diễn ra và chỉ được phơi bày khi mọi chuyện đã quá muộn. Điều đó không chỉ khiến trẻ em chịu tổn thương mà còn làm dấy lên câu hỏi: Chúng ta đã làm đủ để bảo vệ các em chưa?

Chúng ta cũng không thể làm ngơ trước thực tế rằng, dù đã có nhiều sự việc tương tự và đã có những chế tài xử phạt nhưng dường như hình phạt pháp lý dành cho những kẻ bạo hành trẻ em vẫn còn quá nhẹ. Sự tha thứ quá dễ dàng không chỉ làm tổn thương thêm nhiều đứa trẻ mà còn làm giảm đi giá trị của sự công lý mà chúng ta luôn theo đuổi.

Nếu chúng ta thực sự muốn thay đổi, không muốn lặp lại những vụ việc đau lòng như tại Mái ấm Hoa Hồng, thì hệ thống pháp lý cần phải có những quy định mạnh mẽ hơn. Hãy nghĩ đến một thế giới nơi mà việc giám sát không bao giờ buông lỏng, nơi mà mỗi hành vi bạo hành đều bị phát hiện ngay tức khắc. Hãy nghĩ đến những biện pháp nghiêm khắc hơn, những quy định rõ ràng hơn về hình phạt dành cho kẻ vi phạm, thì có lẽ có thể sẽ không một đứa trẻ nào phải chịu đựng nỗi đau không đáng có.

Và trên hết, chúng ta cần xây dựng một cộng đồng mà mỗi người làm việc tại các cơ sở bảo trợ trẻ em đều được đào tạo bằng tình yêu thương và trách nhiệm. Chỉ khi mỗi người, mỗi trái tim thực sự thấu hiểu và biết bảo vệ trẻ em mới có thể ngăn chặn được những nỗi đau không đáng có. Bởi vì, bảo vệ trẻ em không chỉ là một nhiệm vụ pháp lý mà còn là sự thể hiện cao nhất của lòng nhân ái và tình yêu đối với tương lai của chúng ta.

Phóng viên: Làm thế nào để có thể tạo ra các chính sách hỗ trợ đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ bảo mẫu, nhân viên chăm sóc trẻ tại các trung tâm bảo trợ xã hội, nhằm ngăn chặn các vụ bạo hành, thưa đại biểu?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: Tôi cho rằng, Quốc hội và các cơ quan chức năng có thể tạo ra những chính sách thiết thực và mạnh mẽ để hỗ trợ đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ bảo mẫu và nhân viên chăm sóc trẻ tại các trung tâm bảo trợ xã hội, nhằm ngăn chặn các vụ bạo hành trẻ em qua nhiều phương diện:

Thứ nhất, việc thiết lập khung pháp lý bắt buộc về đào tạo chuyên môn là điều cần thiết. Các chính sách cần quy định rõ ràng về yêu cầu đào tạo và cấp chứng chỉ cho bảo mẫu và nhân viên tại các cơ sở bảo trợ xã hội. Quốc hội có thể tạo điều kiện pháp lý để yêu cầu các trung tâm bảo trợ phải thường xuyên tổ chức các khóa học kỹ năng mềm, chăm sóc trẻ, và đặc biệt là các chương trình liên quan đến bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực, lạm dụng.

Thứ hai, việc hỗ trợ tài chính từ Nhà nước để các cơ sở chăm sóc trẻ có đủ nguồn lực phát triển đội ngũ nhân sự có chất lượng cao là vô cùng quan trọng. Quốc hội có thể xem xét ban hành các chính sách phân bổ ngân sách cho các trung tâm này, nhằm tạo điều kiện cho việc đào tạo và tuyển dụng những người có trình độ chuyên môn và đạo đức.

Thứ ba, Quốc hội và các cơ quan chức năng có thể thúc đẩy việc thành lập các chương trình giám sát, đánh giá định kỳ và đột xuất về chất lượng nhân sự tại các cơ sở chăm sóc trẻ. Các nhân viên sẽ được kiểm tra, đánh giá thông qua những tiêu chí rõ ràng để đảm bảo họ có đủ năng lực, kỹ năng và đạo đức trong việc chăm sóc trẻ.

Sau khi vụ việc bạo hành trẻ em ở Mái ấm Hoa Hồng bị phát giác, toàn bộ trẻ em sống tại đây đều đã được chuyển về các cơ sở bảo trợ công lập của tỉnh để tiếp tục chăm sóc, nuôi dưỡng

Bên cạnh đó, hợp tác quốc tế cũng có thể là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo. Quốc hội có thể xây dựng các chương trình hợp tác với các tổ chức quốc tế về bảo vệ trẻ em, nhằm cập nhật các phương pháp chăm sóc và bảo vệ trẻ tiên tiến từ các nước khác. Những chương trình này không chỉ giúp nhân viên được đào tạo mà còn thay đổi nhận thức và cách tiếp cận đối với việc bảo vệ quyền lợi của trẻ.

Thêm vào đó, bên cạnh tổng đài 111, việc tạo thêm kênh thông tin phản hồi và tố cáo bạo hành dành cho chính các trẻ em và cộng đồng, đặc biệt là trên mạng xã hội, là rất cần thiết. Khi các chính sách được thiết lập, việc giám sát và lắng nghe ý kiến từ cộng đồng sẽ giúp các cơ quan chức năng phát hiện sớm những dấu hiệu tiêu cực và điều chỉnh kịp thời các chính sách.

Tôi tin, những chính sách này không chỉ góp phần ngăn chặn các vụ bạo hành trẻ em mà còn đảm bảo môi trường phát triển an toàn, lành mạnh cho các em tại các trung tâm bảo trợ xã hội.

Phóng viên: Theo đại biểu, việc áp dụng công nghệ và hệ thống giám sát trong các cơ sở chăm sóc trẻ em có phải là giải pháp thiết yếu để đảm bảo an toàn cho trẻ em?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: Tôi cho rằng, việc áp dụng công nghệ và hệ thống giám sát trong các cơ sở chăm sóc trẻ em thực sự là một giải pháp thiết yếu để đảm bảo an toàn cho trẻ em, đặc biệt sau những vụ việc đau lòng như tại Mái ấm Hoa Hồng. Công nghệ không chỉ đóng vai trò như một công cụ giám sát mà còn là một cách để tạo ra sự minh bạch, ngăn chặn các hành vi bạo hành trước khi chúng có thể xảy ra.

Công nghệ giám sát hiện đại có thể giúp tăng cường sự hiện diện của các cơ quan chức năng thông qua camera an ninh, thiết bị cảm biến, và các hệ thống cảnh báo tự động. Điều này giúp phát hiện ngay lập tức các hành vi bất thường hoặc bạo lực xảy ra trong các cơ sở chăm sóc trẻ. Việc lắp đặt camera trong khu vực công cộng và khu sinh hoạt không chỉ ngăn chặn hành vi bạo hành mà còn tạo ra áp lực đạo đức đối với các bảo mẫu và nhân viên.

Hơn nữa, phần mềm quản lý dữ liệu có thể được sử dụng để theo dõi tình trạng sức khỏe, tình cảm và học tập của trẻ em, giúp các nhân viên chăm sóc hiểu rõ hơn về từng đứa trẻ và đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời nếu phát hiện dấu hiệu bất ổn.

Đồng thời, công nghệ AI và hệ thống báo động thông minh có khả năng nhận diện các hành vi bất thường hoặc các nguy cơ tiềm ẩn, từ đó gửi cảnh báo ngay lập tức cho các cơ quan chức năng hoặc phụ huynh. Điều này có thể làm giảm nguy cơ bạo hành và giúp các nhà quản lý có thêm thông tin để kịp thời xử lý.

Tuy nhiên, để việc áp dụng công nghệ thực sự hiệu quả, cần có khung pháp lý rõ ràng và sự đồng thuận từ cộng đồng để đảm bảo rằng trẻ em không bị xâm phạm quyền riêng tư, đồng thời các thiết bị giám sát phải được sử dụng với mục tiêu bảo vệ trẻ một cách tốt nhất.

Nhìn chung, tôi nghĩ, công nghệ là công cụ mạnh mẽ, nhưng phải được triển khai song song với sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan chức năng và với sự đào tạo bài bản cho đội ngũ nhân viên, nhằm đảm bảo rằng trẻ em luôn được chăm sóc trong một môi trường an toàn và minh bạch.

Phóng viên: Vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng đã làm dấy lên sự phẫn nộ trong dư luận về những hoạt động từ thiện biến tướng. Theo đại biểu, cần phải làm gì để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm của các tổ chức từ thiện trong việc bảo vệ trẻ em?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: Tôi cho rằng, vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng đã gây phẫn nộ lớn trong dư luận và làm nổi lên những vấn đề về tính minh bạch và trách nhiệm của các tổ chức từ thiện. Để ngăn chặn những biến tướng từ thiện và bảo vệ tốt nhất quyền lợi của trẻ em, chắc chắn chúng ta cần có những biện pháp quyết liệt hơn.

Trước hết, minh bạch tài chính là yếu tố hàng đầu. Các tổ chức từ thiện phải công khai rõ ràng các khoản thu, chi, đồng thời chịu sự kiểm tra và giám sát của các cơ quan độc lập. Cần thiết lập hệ thống báo cáo tài chính bắt buộc định kỳ, có kiểm toán từ bên thứ ba để đảm bảo rằng các nguồn quỹ được sử dụng đúng mục đích và minh bạch. Điều này không chỉ tạo niềm tin cho cộng đồng mà còn là cơ sở để bảo vệ quyền lợi cho các đối tượng yếu thế, đặc biệt là trẻ em.

Vụ bạo hành tại Mái ấm Hoa Hồng đã đặt ra vấn đề cần thiết minh bạch hóa hoạt động từ thiện và bảo vệ trẻ em trong thời gian tới. (Ảnh minh họa)

Ngoài ra, cần thiết lập tiêu chuẩn chất lượng cho các cơ sở bảo trợ và đảm bảo rằng mọi cơ sở từ thiện có liên quan đến trẻ em phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về điều kiện vật chất, nhân sự và quản lý. Các quy định này cần phải được kiểm tra thường xuyên và kỹ lưỡng để tránh những hành vi lạm dụng, bạo hành.

Quyền giám sát của cộng đồng cũng cần được khuyến khích, với việc thành lập các kênh phản ánh công khai để cộng đồng có thể dễ dàng báo cáo các sai phạm tại các tổ chức từ thiện. Khi có thông tin về những hành vi sai trái, các cơ quan chức năng cần có cơ chế phản hồi nhanh chóng và xử lý nghiêm minh.

Đặc biệt, cần xây dựng khung pháp lý cụ thể hơn về hoạt động của các tổ chức từ thiện, đảm bảo rằng mọi hoạt động từ thiện liên quan đến trẻ em đều tuân thủ luật pháp và không lợi dụng lòng nhân ái để trục lợi. Việc áp dụng các hình thức xử phạt mạnh mẽ đối với các cá nhân và tổ chức vi phạm sẽ góp phần ngăn chặn những hành vi đội lốt từ thiện, đảm bảo rằng tất cả các tổ chức đều có trách nhiệm với cộng đồng.

Thêm vào đó, tăng cường giáo dục cộng đồng về quyền của trẻ em và nghĩa vụ bảo vệ các em trong các cơ sở từ thiện là điều vô cùng quan trọng. Khi xã hội đồng lòng trong việc giám sát và bảo vệ trẻ em, chúng ta sẽ ngăn chặn được những hành vi lạm dụng và xây dựng một môi trường lành mạnh hơn cho các em phát triển.

Cuối cùng, tôi cho rằng, từ vụ bạo hành tại Mái ấm Hoa Hồng đến việc bảo vệ trẻ em và minh bạch trong hoạt động từ thiện, chúng ta nhận ra rằng, bảo vệ trẻ em không chỉ là nhiệm vụ của một nhóm người, một tổ chức hay một cơ quan nào, mà đó là trách nhiệm chung của cả xã hội. Trẻ em là tương lai của đất nước, là hạt giống của sự phát triển bền vững và mỗi tổn thương mà các em phải gánh chịu là một thất bại của chúng ta trong việc tạo dựng một thế giới an toàn và công bằng hơn.

Hành động cần thiết không dừng lại ở việc sửa chữa những sai lầm đã xảy ra, mà còn phải hướng đến việc xây dựng một hệ thống mạnh mẽ hơn, minh bạch hơn, nơi trẻ em không chỉ được chăm sóc mà còn được phát triển trong môi trường yêu thương và bảo bọc. Chúng ta phải tạo ra các chính sách hỗ trợ đội ngũ bảo mẫu, áp dụng công nghệ giám sát, và quan trọng nhất là đảm bảo rằng không có đứa trẻ nào bị bỏ lại phía sau trong sự bảo vệ của xã hội. Hãy chung tay xây dựng một tương lai nơi mọi đứa trẻ đều được tôn trọng, yêu thương, và bảo vệ. Hãy biến đau xót của hôm nay thành động lực để hành động, để đảm bảo rằng những vụ việc đau lòng như tại Mái ấm Hoa Hồng sẽ không bao giờ tái diễn. Trách nhiệm của chúng ta hôm nay là đặt nền móng cho một thế hệ mai sau lớn lên trong sự an toàn, sự tự do, và hạnh phúc trọn vẹn.

Phóng viên: Vậy trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc giám sát và kiểm tra các cơ sở chăm sóc trẻ em cần được tăng cường như thế nào để tránh những sự việc tương tự trong tương lai, thưa đại biểu?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: Tôi cho rằng, vụ bạo hành tại Mái ấm Hoa Hồng đã đặt ra nhiều câu hỏi về trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc giám sát và kiểm tra các cơ sở chăm sóc trẻ em. Để ngăn chặn những sự việc tương tự trong tương lai, trách nhiệm này cần được tăng cường theo nhiều hướng.

Trước tiên, các cơ quan quản lý cần nâng cao mức độ giám sát thường xuyên đối với các cơ sở bảo trợ xã hội, đặc biệt là những nơi chăm sóc trẻ em. Việc thanh tra, kiểm tra phải được thực hiện không chỉ định kỳ mà còn đột xuất, để đảm bảo rằng các cơ sở tuân thủ các quy định về chăm sóc và bảo vệ trẻ.

Bên cạnh đó, cần thiết lập cơ chế báo cáo minh bạch hơn. Các cơ sở phải có trách nhiệm công khai các hoạt động, báo cáo định kỳ về tình hình chăm sóc trẻ em, và đảm bảo các tiêu chuẩn về môi trường an toàn, giáo dục, dinh dưỡng. Đặc biệt, nên có các kênh phản hồi trực tiếp từ chính những người làm việc và trẻ em trong các cơ sở, để họ có thể thông báo nếu có bất kỳ hành vi bạo hành hay vi phạm nào xảy ra.

Ngoài ra, việc tăng cường đào tạo và sàng lọc nhân sự là yếu tố quan trọng. Các cơ quan cần đưa ra các quy định nghiêm ngặt hơn trong việc tuyển chọn và đào tạo nhân viên làm việc tại các cơ sở này, đảm bảo họ có đầy đủ kiến thức và trách nhiệm về bảo vệ trẻ em.

Tôi thực sự tin rằng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, và cộng đồng để giám sát và hỗ trợ. Chỉ khi có sự tham gia tích cực của tất cả các bên liên quan, quyền lợi của trẻ em mới được bảo đảm một cách toàn diện.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn đại biểu!

Thu Phương – Phạm Thắng