Bài học về bản lĩnh đổi mới

Những ngày này, khi công tác chuẩn bị cho Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng được tiến hành khẩn trương, câu chuyện về những đại hội trước được nhắc nhớ. Đó không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường đã qua mà còn để suy ngẫm về bản lĩnh đổi mới, dám chịu trách nhiệm của những đại biểu.

Cuộc biểu quyết tạo nên bước ngoặt lịch sử

Trong ký ức nhiều người, dấu ấn sâu sắc còn mãi với thời gian là cuộc tranh luận tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI năm 2011.

Bối cảnh khi đó diễn ra quanh việc sửa đổi Cương lĩnh 1991, với nhiều cuộc thảo luận căng thẳng từ năm 2007. Đa số thành viên Ban Soạn thảo vẫn muốn giữ quan điểm cũ: "Có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu".

Quan điểm này đã được Bộ Chính trị đồng tình và khi trình ra Hội nghị Trung ương 14 khóa X, kết quả bỏ phiếu cho thấy hơn 55% tán thành. Thế nhưng, tại phiên thảo luận toàn thể của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, một bước ngoặt đã đến.

Đại biểu Võ Hồng Phúc, khi đó là Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong phát biểu của mình đã đề nghị bổ sung hai chữ "tiến bộ" để khẳng định: "Có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại, với quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp".

Ông lập luận mạch lạc và thuyết phục, rằng nếu đặc trưng kinh tế của chủ nghĩa xã hội vẫn là "chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu" thì "ai sẽ dám đầu tư ở Việt Nam?".

Ông chỉ rõ một mô hình tuyệt đối hóa công hữu sẽ khiến các nhà đầu tư e ngại, kìm hãm phát triển; đồng thời nhắc lại bài học từ sự thất bại của Liên Xô và Đông Âu, nơi tư duy bảo thủ về công hữu đã làm tê liệt sức sản xuất.

Với thái độ thẳng thắn và trách nhiệm, ông Võ Hồng Phúc đề nghị Đại hội XI biểu quyết lại nội dung đặc trưng kinh tế này.

Đại biểu Lê Đức Thúy, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, cũng đứng lên bày tỏ sự đồng tình và cùng đề nghị đại hội tiến hành biểu quyết. Kết quả cuộc biểu quyết sau đó đã tạo nên một bước ngoặt lịch sử: Đại hội XI nhất trí thông qua nội dung mới, khác hẳn so với kết quả tại Hội nghị Trung ương 14 và dự thảo ban đầu.

Cương lĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011) đã chính thức khẳng định: "Có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại, với quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp".

Hướng tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, vừa qua, TP HCM đã tổ chức thành công Đại hội Đại biểu Đảng bộ thành phố lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Ảnh: CHÍ NGUYÊN

Dân chủ, trí tuệ và trách nhiệm

Đây không chỉ là sự điều chỉnh câu chữ mà là một chuyển hướng tư duy căn bản. Nó khẳng định rõ con đường phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nơi các thành phần kinh tế bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh.

Phát biểu của Bộ trưởng Võ Hồng Phúc khi ấy đã chạm đến cốt lõi của vấn đề, đó là không dám đổi mới tư duy thì không thể đổi mới đất nước. Phát biểu ấy mang dấu ấn của một người lãnh đạo dám vượt lên giáo điều, dám chịu trách nhiệm vì tương lai dân tộc.

Ở Đại hội Đảng khóa XI, ông Võ Hồng Phúc còn nhấn mạnh sức mạnh đoàn kết nội bộ chính là nền tảng sống còn của Đảng; đồng thời cảnh tỉnh về trách nhiệm nặng nề của mỗi đảng viên trước những cám dỗ quyền lực.

Đó không chỉ là lời nhắc nhở thời sự mà là hồi chuông báo động cho một xu thế nguy hiểm âm thầm len lỏi: chạy theo chức vụ, danh vị, đánh đổi nguyên tắc bằng lợi ích cá nhân, đe dọa xói mòn lý tưởng...

Nhìn lại sau gần 2 thập kỷ, câu chuyện ấy vẫn còn nguyên giá trị. Nó nhắc nhớ về một đại hội dân chủ, trí tuệ và khẳng định mọi cải cách lớn đều bắt đầu từ sự can đảm của những con người dám chịu trách nhiệm.

Trước thềm Đại hội XIV sắp tới, nhân dân kỳ vọng các đại biểu mang tinh thần ấy.

Cần thẳng thắn nhìn nhận mọi đại biểu dự đại hội đều là công bộc của dân, hưởng lương từ tiền thuế của nhân dân. Vì vậy, mỗi ý kiến, mỗi lá phiếu là một cam kết đạo đức trước dân tộc. Đại hội là cơ quan có quyền quyết định cao nhất của Đảng, hoạch định tầm nhìn chiến lược cho đất nước, chính vì thế, từng đại biểu cần nêu cao tinh thần độc lập tư duy, dũng khí phản biện, nói thẳng và nói thật, bảo vệ cái đúng, cái hợp lòng dân.

Đổi mới không phải khẩu hiệu mà là hành động. Đôi khi chỉ một tiếng nói đúng lúc, vì lợi ích của dân, của nước cũng đủ làm chuyển hướng tư duy của cả một thời kỳ.

TS Tô Văn Trường