Bài toán cân bằng giữa bảo vệ trẻ em và quyền số

Chính sách này đặt ra câu hỏi lớn: Làm thế nào để cân bằng giữa việc bảo vệ thanh thiếu niên khỏi mặt trái của công nghệ, đồng thời tôn trọng quyền lợi và nhu cầu chính đáng của các em trong thế giới số? Đây không phải là bài toán đơn giản với đáp án trắng đen rõ ràng.

Mặt tích cực, chính sách này cho thấy xã hội đã thức tỉnh trước tác hại tiềm tàng của mạng xã hội và sẵn sàng hành động vì lợi ích của thế hệ tương lai. Chính sách gửi thông điệp mạnh mẽ đến các công ty công nghệ rằng, an toàn của trẻ em phải được đặt lên hàng đầu, buộc họ phải cải thiện thiết kế sản phẩm nếu muốn giữ chân nhóm người dùng trẻ trong tương lai. Ngay cả những người không hoàn toàn đồng tình với lệnh cấm cũng thừa nhận nó tạo ra cú hích cần thiết để chúng ta nghiêm túc nhìn lại vai trò của mạng xã hội trong đời sống con em mình.

Tuy nhiên, chính sách “mạnh tay” này cũng phơi bày những mâu thuẫn và thách thức: Một bên là khát khao quay về môi trường trong lành cho tuổi thơ, bên kia là thực tế không thể đảo ngược của kỷ nguyên kết nối. Có ý kiến ví von lệnh cấm này giống như “dùng búa tạ để đập vỡ hạt nhỏ”, rất quyết liệt nhưng chưa chắc trúng đích, thậm chí có thể gây tác dụng phụ. Thực tế có lẽ sẽ nằm đâu đó ở giữa hai thái cực.

Như GS Nicholas Carah (Đại học Queensland) nhận định, lệnh cấm của Australia có thể là bước thụt lùi nếu chúng ta dừng lại ở đó, nhưng cũng có thể là bước đệm để tiến lên nếu biết tận dụng nó đúng cách. Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc “cho trẻ lên mạng hay không” mà là “tạo môi trường mạng an toàn và lành mạnh ra sao”.

Sau lệnh cấm, xã hội cần chuyển trọng tâm sang việc xây dựng những chuẩn mực mới cho văn hóa số: Yêu cầu nền tảng chịu trách nhiệm hơn trong việc bảo vệ người dùng trẻ, đồng thời trao kỹ năng và tiếng nói cho thanh thiếu niên để họ trở thành công dân số có trách nhiệm.

Tổ chức UNICEF tại Australia kêu gọi lắng nghe ý kiến của chính người trẻ và tập trung sửa chữa “phần lõi” của mạng xã hội thay vì chỉ trì hoãn độ tuổi sử dụng. Đây có lẽ là hướng đi bền vững hơn, kết hợp giữa quy định thông minh với giáo dục và đối thoại để vừa bảo vệ được trẻ em khỏi hiểm họa, vừa không tước đi quyền lợi chính đáng của các em trong thế giới số đang phát triển.

Lệnh cấm dưới 16 tuổi ở Australia giống như một phép thử lớn. Nó có thể mang lại kết quả tích cực như nhiều người kỳ vọng, hoặc phơi bày những vấn đề mới như phe phản đối lo ngại. Dù thế nào, nó cũng đã khởi động một cuộc thảo luận toàn cầu về việc vẽ đường biên an toàn cho tuổi thơ trong kỷ nguyên số.

Hy vọng rằng từ cuộc tranh luận này, xã hội sẽ tìm ra những giải pháp cân bằng và sáng suốt hơn, để thế hệ trẻ vừa được bảo vệ khỏi mặt trái công nghệ, vừa được trao quyền và chuẩn bị hành trang bước vào thế giới trực tuyến một cách tự tin, lành mạnh.

NGUYỄN ANH VŨ