'Bài toán' Gaza vẫn chưa có lời giải sau thỏa thuận thả con tin

Lễ ký thỏa thuận ngừng bắn Gaza, ở Sharm El-Sheikh, Ai Cập, ngày 13/10/2025. Ảnh: Anadolu Agency/TTXVN

Theo CNN, ngày 13/10, toàn thế giới đã chứng kiến những hình ảnh xúc động khi toàn bộ con tin Israel còn sống được trao trả để đổi lấy tù nhân Palestine. Tuy nhiên, trong 24 giờ tiếp theo, phần khó khăn nhất mới thực sự bắt đầu. Trong bài phát biểu tại Israel, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhấn mạnh rằng ngày 13/10 là “bình minh lịch sử của một Trung Đông mới”. Dù vậy, những diễn biến suôn sẻ ban đầu này có đủ để đảm bảo lệnh ngừng bắn chấm dứt vĩnh viễn chiến sự Gaza và định hình công tác quản lý, tái thiết sau chiến tranh hay không vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.

Kế hoạch 20 điểm của Tổng thống Trump hiện mới dừng ở mức tuyên bố nguyên tắc và mục tiêu, chưa có điều khoản cụ thể hay cơ chế thực thi, ngoài các cam kết trao đổi tù nhân, duy trì lệnh ngừng bắn mong manh và việc Mỹ gửi 200 binh sĩ tới Israel thay vì Gaza để giám sát tình hình.

Sau bài phát biểu, ông Trump đã đến Ai Cập dự hội nghị thượng đỉnh, nơi lãnh đạo các nước ký một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh Gaza. Theo thỏa thuận này, Ai Cập, Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất có thể cam kết đóng góp lực lượng.

Về phía Hamas, không còn lựa chọn khả thi nào khác, nhóm này đã đặt cược mạo hiểm vào cam kết của ông Trump và các bên bảo trợ rằng Israel sẽ không nối lại chiến sự sau khi toàn bộ con tin được thả.

Những điểm chính của thỏa thuận mới, ngoài việc trao trả con tin, gồm việc thành lập lực lượng an ninh lâm thời và cấu trúc chính trị tạm thời cho Gaza. Nếu các cơ chế này được triển khai, kế hoạch 20 điểm có thể thành công. Ngược lại, nếu thất bại, Hamas sẽ có thêm thời gian củng cố quyền lực - một kịch bản có thể xóa bỏ mọi hy vọng về hòa bình lâu dài và tái thiết Dải Gaza.

Trong những tuần tới, các nước tham gia đàm phán sẽ phải tập trung vào việc liệu họ có sẵn sàng đóng góp quân cho lực lượng an ninh lâm thời, và liệu một cơ quan quản lý tạm thời có thể được thành lập mà không kéo theo tranh cãi. Việc quân đội Mỹ dưới quyền Bộ Tư lệnh Trung tâm thiết lập vị trí bên ngoài Gaza để giám sát tình hình được xem là tín hiệu tích cực. Giới phân tích cho rằng lực lượng Mỹ không nên tiến vào Gaza, nhưng họ có vai trò thiết yếu trong việc bảo đảm sự phối hợp quốc tế và duy trì hiệu quả của lực lượng này.

Về mặt chính trị, người Palestine sẽ là bên quyết định ai tham gia bộ máy điều hành tương lai, song nếu thiếu vai trò dẫn dắt của Mỹ, quá trình này có thể sa vào nhiều tháng tranh cãi.

Bên cạnh đó, tái thiết Dải Gaza sẽ là một thách thức khổng lồ, đòi hỏi sự thận trọng và hợp tác toàn cầu. Quá trình này có thể kéo dài hàng thập kỷ và tiêu tốn hàng trăm tỷ USD. So với Mosul ở miền Bắc Iraq - thành phố bị tàn phá sau hơn một năm giao tranh nhằm đánh bại Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, Gaza còn phức tạp hơn, với gần 500 km đường hầm nhiều tầng nằm bên dưới toàn bộ khu vực.

Bất kỳ hy vọng nào cho việc tái thiết Gaza đều phụ thuộc vào một nỗ lực quốc tế phối hợp, có sự tham gia của người Palestine không thuộc Hamas và nguồn lực lớn từ các đối tác khu vực. Tuy nhiên, nếu Hamas vẫn khăng khăng duy trì quyền kiểm soát các khu vực dọc biên giới Israel theo thỏa thuận của Tổng thống Trump, chính họ sẽ cản trở tiến trình tái thiết. Nếu Hamas không từ bỏ quyền kiểm soát an ninh, khó có quốc gia nào sẵn sàng đưa lực lượng vào Gaza hay rót tiền cho việc tái thiết nơi này.

Bảo Hà/Báo Tin tức và Dân tộc