Bài toán hướng nghiệp, dạy nghề ở Bình Phước

Bài 3:
TRƯỜNG NGHỀ “HAI KHÔNG”

BPO - Với mục tiêu tăng cường năng lực đào tạo nghề và giáo dục thường xuyên cho học sinh, người lao động, đáp ứng nhu cầu nhân lực cho xã hội, thế nhưng tại các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên (GDNN-GDTX) trên địa tỉnh lại gặp rất nhiều khó khăn, bất cập, hầu như không có giáo viên dạy nghề cũng như trang thiết bị thực hành... Đây là bài toán khó trong việc thu hút cũng như đào tạo học sinh sau phân luồng THCS.

Lực bất tòng tâm

Trung tâm GDNN - GDTX huyện Đồng Phú là đơn vị sự nghiệp công lập, trực thuộc UBND huyện Đồng Phú. Trung tâm thực hiện 2 nhiệm vụ chính là giáo dục thường xuyên hệ bổ túc văn hóa và giáo dục nghề nghiệp (hệ trung cấp và đào tạo nghề dưới 3 tháng cho lao động nông thôn). Phó Giám đốc trung tâm Trần Thanh Tâm cho biết: Những năm gần đây, công tác giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng được đẩy mạnh nên số lượng học sinh vào học văn hóa hệ giáo dục thường xuyên bậc THPT kết hợp học nghề ngày càng tăng. Nếu năm học 2019-2020, trung tâm có 96 em thì năm học 2024-2025 tăng lên 300 em. Đây là những em không trúng tuyển vào lớp 10 các trường THPT công lập hoặc những học sinh đã nghỉ học lâu năm, mất kiến thức, hạn chế về năng lực học tập. Trong số này, phần lớn các em học văn hóa kết hợp với học trung cấp nghề do trường liên kết đào tạo, chỉ một số ít học văn hóa để lấy bằng tốt nghiệp THPT.

Một tiết thực hành nghề công nghệ ôtô của học sinh Trường cao đẳng Miền Đông (TP. Đồng Xoài)

Ngoài nhiệm vụ chính nêu trên, hằng năm trung tâm thực hiện đào tạo nghề lao động nông thôn dưới 3 tháng thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Năm 2024, trung tâm đào tạo 8 lớp với 279 học viên về kỹ thuật chăn nuôi gia cầm; kỹ thuật trồng nấm và khai thác nấm. Năm 2025, trung tâm dự kiến mở 4 lớp theo nhu cầu của người lao động.

Trung tâm GDNN-GDTX huyện Đồng Phú rộng gần 2 ha, trong đó gần 900m2 xây dựng cơ sở vật chất trường lớp khang trang, sạch đẹp; đặc biệt 5 phòng học văn hóa kết hợp đào tạo nghề trung cấp được trang bị đầy đủ tiện nghi như tivi, bàn ghế, quạt…, đủ điều kiện tổ chức dạy và học. Tuy nhiên, đến nay trung tâm không có phòng học, nhà xưởng, cơ sở vật chất thực hiện nhiệm vụ đào tạo nghề. Thực hiện chức năng dạy văn hóa bậc THPT như các trường công lập, nhưng trung tâm chưa có hội trường để hội họp, không có thư viện, thiết bị, phòng học bộ môn; trang thiết bị dạy học chưa đảm bảo theo quy định của Bộ GD&ĐT. Phòng thực hành không có, trong khi thiết bị đào tạo nghề cấp về phần lớn đã lạc lậu, không còn phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị cũng như đổi mới khoa học - công nghệ hiện nay.

Ông Trần Thanh Tâm cho biết thêm: Ngoài cơ sở vật chất, trang thiết bị thực hành, những năm gần đây thực hiện phân luồng nên học sinh vào trung tâm tăng, song chất lượng đầu vào thấp; đặc biệt một số em nghỉ học từ lâu nên hổng kiến thức cơ bản, gia đình không quan tâm. Cùng với đó, lần đầu tiên thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 gây khó khăn cho việc tiếp thu kiến thức nên một số em chán học, lười học… Từ đó, ảnh hưởng đến công tác đào tạo, nâng cao chất lượng.

Hiện trung tâm có 21 cán bộ, viên chức, trong đó phần lớn tham gia giảng dạy văn hóa THPT mà không có giáo viên dạy nghề. Việc không có giáo viên dạy nghề cơ hữu và thiếu giáo viên dạy văn hóa gây nhiều khó khăn, bất cập trong công tác đào tạo, phân công nhiệm vụ của đơn vị cũng như tuyển sinh và mở các lớp đào tạo nghề.

Một lớp học văn hóa bậc THPT của Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Đồng Phú

Những khó khăn, bất cập tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Đồng Phú cũng là thực trạng chung trên địa bàn tỉnh. Bình Phước hiện có 8 trung tâm GDNN-GDTX ở các huyện, thị xã: Bù Đăng, Bù Đốp, Hớn Quản, Lộc Ninh, Đồng Phú, Bình Long, Chơn Thành, Phước Long và Trung tâm GDTX tỉnh. Theo báo cáo của Sở GD&ĐT, các phòng học, ký túc xá, thư viện, máy móc, thiết bị, sân tập thể thao, nhà đa năng của các trung tâm chưa được đầu tư đúng tiêu chuẩn để đáp ứng yêu cầu giảng dạy, học tập, phát triển toàn diện về thể chất, trí lực, năng lực của học sinh, sinh viên. Cùng với đó, thiếu giáo viên dạy nghề nên chưa bố trí dạy nghề tại 8/8 trung tâm. Song song đó, thiếu giáo viên dạy văn hóa nên chưa đáp ứng được nhu cầu học nghề kết hợp học các môn văn hóa thi tốt nghiệp THPT của các em. Trong khi đó, tỉnh chưa có chính sách đặc thù thu hút giáo viên tham gia dạy nghề và chế độ cho học sinh, sinh viên theo học tại các trung tâm.

Phần lớn các trung tâm GDNN-GDTX chưa thường xuyên cập nhật chương trình, giáo trình mới để đảm bảo chất lượng cũng như đa dạng các ngành nghề, tạo thương hiệu, niềm tin cho phụ huynh khi gửi con em vào học. Các trung tâm cũng chưa đảm bảo các ngành nghề đào tạo để đáp ứng nguồn nhân lực theo nhu cầu các doanh nghiệp. Việc gắn kết giữa các trung tâm với doanh nghiệp trong việc đáp ứng nhu cầu thị trường lao động còn hạn chế.

Đào tạo có gắn với việc làm?

Dù Đồng Phú là địa bàn trọng điểm phát triển khu công nghiệp của tỉnh, song trước tình hình khó khăn hiện nay, doanh nghiệp chỉ có nhu cầu tuyển lao động phổ thông mà không cần lao động có tay nghề. Đây cũng là lý do vì sao khó thực hiện liên kết các bên giữa đào tạo nghề với tuyển lao động vào làm việc tại doanh nghiệp sau đào tạo. Cùng với đó, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn gặp nhiều khó khăn, vì qua khảo sát người dân gần như không có nhu cầu học nghề.

Các doanh nghiệp phần lớn chỉ tuyển lao động phổ thông chưa qua đào tạo. Trong ảnh: Công nhân Khu công nghiệp Minh Hưng - Hàn Quốc, thị xã Chơn Thành trong giờ làm việc

Trao đổi vấn đề này, ông Trần Thanh Tâm cho biết: Hiện nay, một số nghề bậc trung cấp như công nghệ ôtô, điện công nghiệp và dân dụng thì thị trường lao động đang cần, tuy nhiên những ngành nghề khác đầu ra rất khó. Bởi hiện nay, doanh nghiệp tại các khu công nghiệp chỉ tuyển lao động phổ thông, vì làm theo dây chuyền, công đoạn nên học việc nhanh, trả lương theo mức cơ bản. Đối với lao động có bằng nghề như kế toán, tin học… cũng sẽ xin được việc làm nhưng số lượng không nhiều, bởi phần lớn là lao động trực tiếp, còn gián tiếp chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Cùng với đó, các doanh nghiệp hầu như không tuyển lao động có bằng cấp cao như đại học, cao đẳng, bởi những lao động này thường “đứng núi này trông núi nọ” và hay “nhiều chuyện” với chủ doanh nghiệp khi không hài lòng với công việc, thu nhập…

“Để công tác đào tạo nghề đảm bảo hiệu quả bền vững, tỉnh cần thu hút những doanh nghiệp, nhà đầu tư sử dụng lao động tay nghề chất lượng gắn với ngành nghề đã đào tạo tại các trường nghề ở địa phương với số lượng lớn. Từ đó mới tạo việc làm ổn định, nâng cao thu nhập người lao động cũng như đảm bảo phát triển lâu dài. Đó cũng là “chìa khóa” góp phần thực hiện hiệu quả công tác phân luồng học sinh sau THCS theo chỉ tiêu đề ra” - ông Trần Thanh Tâm kiến nghị.

Vũ Thuyên