Bali 'trả giá'

Khách du lịch cưỡi ngựa đi ngang một bãi biển ngập rác ở Bali hồi tháng 1/2019. Ảnh: Nyimas Laula/National Geographic.

Theo Cơ quan Quản lý thảm họa quốc gia Indonesia, lượng mưa cực đoan hơn 200 mm/ngày vừa qua đã gây ra lũ quét trên diện rộng tại Bali. Các khu vực chịu ảnh hưởng nặng gồm thủ phủ Denpasar, các huyện Badung, Gianyar, Buleleng và Karangasem.

Tại Denpasar, hai tòa nhà đổ sập sau nhiều giờ mưa lớn. Đường sá ngập sâu khiến giao thông gần như tê liệt, trong đó có các trục chính dẫn tới sân bay quốc tế Ngurah Rai - cửa ngõ đón hàng triệu du khách mỗi năm.

Đường quanh sân bay chỉ còn xe tải được phép lưu thông, nhiều chuyến bay bị gián đoạn do hành khách không thể đến kịp giờ, theo SCMP.

Người dân mang theo đồ đạc lội qua con phố ngập nước sau trận mưa lớn xuyên đêm ở Bali, Indonesia, ngày 10/9. Ảnh: Dicky Bisinglasi/Reuters.

Khoảng 200 nhân viên cứu hộ được huy động để sơ tán người dân và du khách. Song hạ tầng hư hỏng khiến việc tiếp cận các khu vực ngập nặng gặp nhiều khó khăn.

Nhiều khách buộc phải hủy lịch trình, trong khi những người đang ở trên đảo không thể tham quan các điểm đến nổi tiếng như Ubud, Kuta hay Seminyak.

Các khách sạn, nhà hàng và dịch vụ du lịch đồng loạt đóng cửa tạm thời, gây thiệt hại lớn cho ngành kinh tế vốn sống nhờ khách quốc tế. Một số du khách chọn rời Bali sớm để tránh cảnh gián đoạn kéo dài.

Một tình nguyện viên dọn dẹp tại trại chó sau khi nơi này bị lũ nhấn chìm vì mưa lớn, ngày 11/9. Ảnh: Johannes P. Christo/Reuters.

Ngoài mưa lớn, chính quyền Bali cho biết hàng trăm tấn rác thải bít kín sông ngòi cùng tình trạng đô thị hóa tràn lan đã khiến nước lũ không có lối thoát.

Người phát ngôn Abdul Muhari cảnh báo nếu xu hướng này tiếp diễn, Bali có thể phải đối mặt những trận lũ thảm khốc trong "50 đến 100 năm tới", thậm chí sớm hơn vì tốc độ mất rừng và đất nông nghiệp quá nhanh.

Bộ trưởng Môi trường Hanif Faisol Nurofiq cho biết cảnh quan Bali đang bị "xáo trộn" khi đất nông nghiệp và đồi núi bị san phẳng để xây khách sạn, biệt thự nghỉ dưỡng.

Theo chuyên gia kiến trúc và quy hoạch I Nyoman Gede Maha Putra, Đại học Warmadewa (Denpasar), nhiều du khách, nhất là nhóm "digital nomad" (du mục kỹ thuật số) ưa chuộng villa biệt lập trên vách đá hoặc giữa ruộng lúa, thay vì khách sạn truyền thống. Chính sách thị thực thuận lợi càng khiến làn sóng xây dựng bùng nổ.

"Quy hoạch đô thị không tính đến yếu tố thiên tai. Tất cả hạ tầng đều hướng đến mục tiêu làm Bali hấp dẫn hơn với du khách và nhà đầu tư", ông nói với Reuters.

Cặp đôi dạo bước trên bãi biển ở Nusa Dua, Bali, Indonesia, năm 2022. Ảnh: Willy Kurniawan/Reuters.

Năm 2024, Bali đón 6,3 triệu khách quốc tế, cao hơn cả dân số 4,3 triệu người trên đảo. Riêng Bali đóng góp 44% trong tổng doanh thu du lịch 16,7 tỷ USD của Indonesia.

Giá trị khổng lồ này khiến nhiều chủ đất xem đất đai như "công cụ tích lũy vốn" thay vì phục vụ cộng đồng như trước. Sự phát triển ồ ạt đã đi ngược truyền thống chọn đất cao, ít màu mỡ và tránh gần nguồn nước để xây dựng.

Theo ông Made Krisna Dinata, Giám đốc tổ chức môi trường Walhi tại Bali, mỗi thửa ruộng bị chuyển đổi đồng nghĩa đảo mất đi một "subak" - hệ thống thủy lợi có từ thế kỷ IX, được UNESCO công nhận là di sản thế giới.

Từ 2018 đến 2023, huyện Tabanan mất hơn 2.676 ha đất nông nghiệp, nhiều nhất đảo, tiếp theo là Gianyar, Badung và Denpasar.

Walhi cũng cảnh báo tuyến cao tốc Gilimanuk-Mengwi dài 97 km sẽ phá hủy thêm 540 ha đất nông nghiệp.

"Bali vốn đã mong manh. Chính quyền cần đánh giá lại toàn bộ các dự án hạ tầng, siết chặt quy hoạch và khẩn trương khôi phục những thành phần hệ sinh thái then chốt để giảm thiểu lũ lụt", Krisna kêu gọi.

Đan Châu