Ban hành quy định về nguyên tắc thiết kế nhà máy điện hạt nhân

Ảnh minh họa: VGP.

Khung pháp lý toàn diện cho an toàn và an ninh hạt nhân

Nghị định 316 gồm 9 chương, 74 điều, quy định chi tiết về yêu cầu an toàn – an ninh đối với nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng nghiên cứu trong toàn bộ vòng đời dự án, từ địa điểm, thiết kế, quyết định đầu tư, xây dựng, vận hành đến chấm dứt hoạt động.

Nghị định áp dụng cho tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, người Việt Nam ở nước ngoài và các tổ chức quốc tế tham gia hoạt động liên quan đến nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng nghiên cứu trên lãnh thổ Việt Nam.

Mục tiêu của Nghị định là bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân xuyên suốt quá trình triển khai các cơ sở hạt nhân.

Yêu cầu đối với thiết kế nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng nghiên cứu

Nghị định quy định hệ thống yêu cầu chung trong thiết kế, trong đó nhấn mạnh việc bảo đảm các chức năng an toàn cơ bản như kiểm soát phản ứng dây chuyền, tải nhiệt và ngăn ngừa phát tán phóng xạ. Thiết kế phải áp dụng phương pháp tiếp cận hệ thống để xác định các hạng mục quan trọng về an toàn, bảo đảm vận hành ổn định và độ tin cậy cao trong suốt tuổi thọ nhà máy.

Đối với nhà máy điện hạt nhân, các yêu cầu thiết kế phải dựa trên phân tích an toàn tất định và xác suất nhằm ngăn ngừa sự cố và giảm thiểu hậu quả nếu xảy ra. Với lò phản ứng nghiên cứu, phân tích an toàn tất định là yêu cầu bắt buộc, kết hợp phân tích xác suất khi cần thiết.

Thiết kế phải kiểm soát phát thải phóng xạ, tính đến kinh nghiệm thực tiễn từ các nhà máy khác, kế hoạch chấm dứt hoạt động, phương án tháo dỡ, xử lý chất thải và phục hồi môi trường; đồng thời tạo thuận lợi cho hoạt động thanh sát hạt nhân.

Nguyên tắc thiết kế an toàn bức xạ và an toàn, an ninh hạt nhân

Các nguyên tắc cốt lõi gồm: bảo vệ theo chiều sâu; kết hợp tính năng an toàn thụ động và chủ động; áp dụng tính độc lập, dự phòng, đa dạng; khả năng tự bảo vệ và phục hồi sau sự cố; hạn chế sai hỏng đồng thời. Thiết kế phải bảo đảm thuận lợi cho việc kiểm tra, bảo trì, thử nghiệm và tính đến các nguy hại bên trong, bên ngoài nhà máy, bao gồm nguy cơ do con người gây ra.

Nghị định yêu cầu hệ thống bảo vệ thực thể phải được thiết kế với các biện pháp kiểm soát tiếp cận, phát hiện, trì hoãn và ứng phó với hành vi xâm nhập, phá hoại hoặc đánh cắp vật liệu hạt nhân, dựa trên nguyên tắc bảo vệ theo chiều sâu.

Hệ thống thông tin và điều khiển phải được bảo vệ trước nguy cơ tấn công mạng, truy cập trái phép. Các biện pháp thiết kế dựa trên đánh giá mối đe dọa, tiếp cận theo cấp độ và đánh giá rủi ro, đồng thời bảo đảm không xung đột với các biện pháp an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân.

Quy trình thẩm định và phê duyệt thiết kế

Việc lập, thẩm định và phê duyệt thiết kế xây dựng nhà máy điện hạt nhân được thực hiện theo pháp luật về xây dựng đối với dự án quan trọng quốc gia. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ hướng dẫn chi tiết các yêu cầu an toàn đối với thiết kế và hệ thống bảo vệ thực thể.

Giám sát an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân

Nghị định quy định giám sát phải bảo đảm tuân thủ pháp luật, độc lập, khách quan, minh bạch; phát hiện và xử lý kịp thời nguy cơ mất an toàn; lưu giữ đầy đủ kết quả giám sát; đồng thời không ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ sở hạt nhân.

Việc giám sát áp dụng phương pháp tiếp cận theo cấp độ để xác định phạm vi, mức độ và tần suất phù hợp với từng hạng mục theo mức độ rủi ro. Các hình thức giám sát gồm giám sát trực tiếp tại hiện trường, kiểm tra hồ sơ – tài liệu và giám sát trực tuyến.

Cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia sẽ thiết lập văn phòng giám sát trong các giai đoạn xây dựng, vận hành thử, vận hành và chấm dứt hoạt động; đồng thời xây dựng chương trình giám sát chi tiết.

Nghị định 316 sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Thu Thảo

Theo Cổng TTĐT Chính phủ