Băn khoăn 150 giờ dạy thêm được trả lương tính theo giờ hành chính hay tiết dạy?

.t1 { text-align: justify; }

Nhằm tháo gỡ những vướng mắc, bất cập kéo dài trong việc chi trả chế độ dạy thêm giờ cho giáo viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Thông tư quy định chế độ trả lương dạy thêm giờ đối với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập.

Nếu được thông qua, dự thảo thông tư này sẽ thay thế Thông tư liên tịch số 07/2013/TTLT-BGDĐT-BNV-BTC và sửa đổi, bổ sung Khoản 2, Điều 3 Thông tư số 05/2025/TT-BGDĐT quy định chế độ làm việc đối với giáo viên phổ thông, dự bị đại học.

Thực tế tình trạng dạy thêm giờ và vướng mắc còn tồn tại theo quy định hiện hành

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Huỳnh Thị Ngọc Hà - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lạc Tánh 1 (huyện Tánh Linh, tỉnh Bình Thuận) chia sẻ, giáo viên của nhà trường dạy thêm giờ chủ yếu phát sinh trong các tình huống bất khả kháng như có giáo viên nghỉ ốm, nghỉ thai sản hoặc chuyển công tác đột xuất. Khi đó, để đảm bảo tiến độ giảng dạy, nhà trường phải linh hoạt điều động giáo viên khác lên lớp thay thế. Vì vậy, số giờ dạy thêm vẫn phát sinh hàng năm.

Trong thực tế quản lý và chi trả tiền dạy thêm giờ cho giáo viên, cô Hà nhận thấy vẫn còn những bất cập khi áp dụng Thông tư liên tịch số 07/2013/TTLT-BGDĐT-BNV-BTC hướng dẫn thực hiện chế độ trả lương dạy thêm giờ đối với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập.

“Hiện nay, cơ sở giáo dục thường gặp vướng mắc về nguồn kinh phí chi trả giờ dạy thêm cho giáo viên. Theo quy định của Thông tư liên tịch số 07, tiền lương 1 giờ dạy thêm = tiền lương 1 giờ dạy x 150%, nhưng nguồn kinh phí khi được cấp trên duyệt thường không đủ theo quy định này, gây khó khăn cho nhà trường trong việc đảm bảo mức chi trả này.

Bên cạnh đó, Thông tư liên tịch số 07 quy định tổng số giờ dạy thêm được tính trả tiền lương dạy thêm giờ trong một năm học không quá số giờ làm thêm theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, với những môn học đặc thù như Tiếng Anh thường khó phân công giáo viên dạy thay bởi yêu cầu về mặt chuyên môn cao. Ví dụ, nhà trường có hai giáo viên dạy Tiếng Anh, một cô nghỉ thai sản thì giáo viên còn lại phải đảm nhiệm toàn bộ khối lượng công việc giảng dạy, nhưng nếu vượt quá số giờ quy định thì lại không được chi trả tiền lương dạy thêm. Đây là điều rất thiệt thòi với giáo viên các môn đặc thù”, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lạc Tánh 1 chia sẻ.

Cô Huỳnh Thị Ngọc Hà, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lạc Tánh 1 (huyện Tánh Linh, tỉnh Bình Thuận). Ảnh: website nhà trường

Cùng trao đổi về nội dung này, cô Trần Thị Xuân Thịnh - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Phương Đông (huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam) cho biết: “Do tình trạng thiếu giáo viên cục bộ theo môn học, nhà trường thường xuyên phải linh hoạt trong việc phân công nhiệm vụ cho giáo viên.

Bên cạnh những môn học đặc thù phải phân công cho giáo viên đúng chuyên môn, thì với môn Công nghệ khi thiếu giáo viên, nhà trường thường giao cho giáo viên dạy môn Vật lý đảm nhiệm phần công nghiệp (liên quan đến điện), còn các phần như nông nghiệp, nấu ăn thì có thể linh hoạt giao cho giáo viên thiếu tiết đảm nhiệm vì nội dung đơn giản, dễ tìm hiểu.

Với những hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, về nguyên tắc là phải phân công giáo viên theo chủ đề, nhưng do thiếu giáo viên được đào tạo bài bản về nội dung này nên phần lớn nhà trường thường giao cho những giáo viên thiếu tiết kiêm nhiệm. Đây cũng là một bất cập lớn.

Mặc dù vẫn có tình trạng giáo viên dạy thừa giờ, giáo viên dạy thiếu giờ, nhưng chưa đến mức vượt giờ quy định. Nhà trường cũng nỗ lực để điều phối công bằng, dựa trên năng lực, trình độ chuyên môn và khối lượng công việc thực tế của từng người”.

Trong khi đó, thầy Nguyễn Văn Hà - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Quan Lạn (huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh) cho hay, thời điểm thực hiện việc chi trả chế độ tiền lương dạy thêm giờ đối với nhà giáo hiện nay đang được áp dụng theo năm tài chính (bắt đầu từ ngày 01/01 và kết thúc ngày 31/12 hàng năm) thay vì năm học, gây nên những bất cập trong trường hợp giáo viên nghỉ hưu hoặc chuyển công tác giữa năm học.

Cùng với đó, Thông tư liên tịch số 07 chưa có quy định cụ thể về chi trả tiền lương dạy thêm giờ cho các trường hợp nhà giáo công tác không đủ một năm học do nghỉ hưu, nghỉ thai sản, nghỉ việc không lương... nhưng vẫn có thời gian giảng dạy thực tế.

Ngoài ra, theo Khoản 6, Điều 3 của Thông tư liên tịch số 07 quy định: “Chỉ thanh toán tiền lương dạy thêm giờ ở đơn vị hoặc bộ môn thiếu số lượng nhà giáo do cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Đơn vị hoặc bộ môn không thiếu nhà giáo thì chỉ được thanh toán tiền lương dạy thêm giờ khi có nhà giáo nghỉ ốm, nghỉ thai sản theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội hoặc đi học tập, bồi dưỡng, tham gia đoàn kiểm tra, thanh tra và tham gia những công việc khác (sau đây gọi chung là đi làm nhiệm vụ khác) do cấp có thẩm quyền phân công, điều động phải bố trí nhà giáo khác dạy thay”.

Theo thầy Hà, quy định này tuy nhằm kiểm soát chi ngân sách và ngăn tình trạng dạy thêm giờ tràn lan, nhưng lại gây nhiều khó khăn cho nhà trường trong thực tế triển khai, phân công nhiệm vụ giảng dạy cho nhà giáo. Trong nhiều trường hợp, nhà trường buộc phải linh hoạt phân công giáo viên dạy thêm để đảm bảo kế hoạch giảng dạy, dù không đủ điều kiện chi trả theo quy định hiện hành.

Cần hướng dẫn chi tiết 150 giờ tính theo giờ hành chính hay theo tiết giảng dạy thực tế

Nhằm tháo gỡ những vướng mắc, bất cập từ thực tiễn triển khai Thông tư liên tịch số 07, trong dự thảo Thông tư quy định chế độ trả lương dạy thêm giờ đối với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập đã bổ sung nhiều điểm mới đáng chú ý, đồng thời bảo đảm việc nhà giáo được hưởng chế độ làm thêm giờ theo quy định của Luật Viên chức và Bộ luật Lao động.

Một trong những thay đổi đáng chú ý nhất trong dự thảo Thông tư là bỏ quy định về điều kiện chi trả chế độ thêm giờ cho nhà giáo tại Khoản 6, Điều 3, Thông tư liên tịch số 07, thay bằng quy định tổng số giờ dạy tối đa trong một năm học mà mỗi cơ sở giáo dục được chi trả tiền lương dạy thêm giờ.

Cụ thể, số giờ dạy thêm tối đa trong một năm học của mỗi nhà giáo được tính trả tiền lương dạy thêm giờ theo quy định tại Thông tư này được xác định như sau: Đối với giáo viên mầm non không quá số giờ làm thêm theo quy định của pháp luật về lao động; Đối với nhà giáo khác không quá 150 giờ dạy.

Đồng thời, bổ sung thêm quy định tổng số giờ dạy thêm trong một năm học của tất cả nhà giáo không được cao hơn tổng số giờ dạy thêm giờ tối đa trong một năm học của cơ sở giáo dục.

Theo thầy Nguyễn Văn Hà, quy định mới này giúp gỡ bỏ rào cản về quản lý biên chế, quản lý quỹ lương, từ đó đảm bảo quyền lợi cho giáo viên thực sự có khối lượng giảng dạy vượt giờ.

Bên cạnh đó, quy định mới cũng trao thêm quyền chủ động cho hiệu trưởng trong điều tiết, phân công giảng dạy giữa các môn học, giữa các khối lớp, phù hợp với đặc thù của từng địa bàn và thực tiễn nhà trường, linh hoạt xử lý những tình huống bất khả kháng như giáo viên nghỉ thai sản, nghỉ ốm dài ngày.

“Tuy nhiên, sự linh hoạt này cũng đặt ra nhiều thách thức không nhỏ. Nếu thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ, có thể xuất hiện nguy cơ đơn vị sẽ tìm cách khai thác tối đa mức trần 150 giờ, khiến nhà giáo phải gánh thêm áp lực công việc.

Ngoài ra, nếu ngân sách không đủ, việc chi trả vẫn gặp khó khăn dù thủ tục được đơn giản hóa. Đáng lưu tâm hơn, sự chênh lệch về số tiết giữa các môn học cũng là vấn đề cần được tính đến. Với những môn học có số tiết ít hoặc ít phát sinh nhu cầu dạy thêm, giáo viên gần như không có cơ hội dạy thêm giờ.

Do đó, nên có hướng dẫn chi tiết về việc phân bổ giờ dạy thêm giữa các bộ môn và cấp học, thì sự tiến bộ về mặt cơ chế mới có thể đạt được hiệu quả tốt nhất trong thực tiễn triển khai”, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Quan Lạn nhận định.

Hiện nay, những hoạt động trải nghiệm tại cơ sở giáo dục thường do giáo viên nhà trường kiêm nhiệm. Ảnh: website Trường Tiểu học Lạc Tánh 1

Đồng quan điểm, cô Huỳnh Thị Ngọc Hà bày tỏ: “Khi quy đổi mức 150 giờ/năm học theo quy định trong dự thảo sang đơn vị tiết học thực tế tại nhà trường, có thể thấy con số này là tương đối hợp lý. Cụ thể, nếu lấy 150 giờ nhân với 60 phút, sau đó chia cho thời lượng tiết học thì sẽ tương đương với hơn 200 tiết dạy thêm trong một năm học, đây là mức vừa phải và không gây quá tải công việc cho nhà giáo, nhất là trong bối cảnh nhiều trường đang thiếu giáo viên cục bộ và phải linh hoạt trong phân công giảng dạy.

Tuy nhiên, điều khiến tôi băn khoăn là cách hiểu về đơn vị thời gian trong quy định, 150 giờ được tính theo giờ hành chính (60 phút theo Luật Lao động) hay theo tiết giảng dạy thực tế trong nhà trường (35 hoặc 45 phút tùy cấp học). Sự khác biệt giữa giờ hành chính và tiết học thực tế có thể dẫn đến hiểu nhầm hoặc áp dụng không thống nhất giữa các trường.

Nếu không có hướng dẫn cụ thể, rõ ràng trong văn bản pháp lý, sẽ dễ phát sinh tình trạng mỗi nơi thực hiện một kiểu, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của giáo viên cũng như gây khó khăn trong công tác thanh toán dạy thêm giờ. Do đó, cần thiết quy đổi rõ ràng 150 giờ tương ứng với bao nhiêu tiết dạy theo từng cấp học. Điều này không chỉ tạo sự thống nhất trong thực thi mà còn giúp các trường chủ động hơn trong việc phân công giảng dạy, giảm thiểu tranh cãi và bất cập khi triển khai chính sách”.

Còn theo cô Trần Thị Xuân Thịnh, quy định số giờ dạy thêm tối đa trong một năm học của mỗi nhà giáo được tính trả tiền lương dạy thêm giờ tạo ra sự linh hoạt trong phân công giảng dạy.

Ví dụ, nếu học kỳ I giáo viên dạy vượt tiết nhiều thì học kỳ II có thể điều chỉnh giảm xuống để cân bằng lại, miễn sao tổng giờ cả năm học không vượt quá 150 giờ. Điều này giúp nhà trường dễ chủ động phân bổ nhân lực theo tình hình thực tế từng giai đoạn trong năm học.

Cô Trần Thị Xuân Thịnh - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Phương Đông (huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam). Ảnh: website nhà trường

Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Phương Đông chia sẻ thêm: “Ở một góc nhìn khác, nếu áp dụng giới hạn 150 giờ dạy thêm mỗi năm học cho tất cả các trường mà không xét đến quy mô, đặc thù hoạt động, thì sẽ phát sinh nhiều bất cập, thiếu công bằng.

Những trường có số lớp học đông nhưng biên chế giáo viên lại hạn chế sẽ rất dễ xảy ra tình trạng giáo viên phải dạy vượt số giờ quy định. Bên cạnh đó, sự khác biệt về số tiết giữa các bộ môn, cũng như đặc thù của một số môn học vốn khó phân công giáo viên dạy thay cũng khiến việc điều phối khối lượng công việc trở nên phức tạp. Đây là những yếu tố cần được cân nhắc kỹ lưỡng trong quá trình hoàn thiện và ban hành quy định, nhằm đảm bảo tính linh hoạt nhưng vẫn công bằng, khả thi trong triển khai thực tế tại từng cơ sở giáo dục.

Ngoài ra, cần thêm chính sách đào tạo và tuyển dụng giáo viên cho các hoạt động trải nghiệm, vì hiện nay những hoạt động này tại cơ sở giáo dục phần lớn vẫn do giáo viên kiêm nhiệm, chưa được đào tạo bài bản. Nếu giảm bớt được công việc này sẽ tạo điều kiện cho giáo viên nâng cao chất lượng chuyên môn, giảm áp lực và có thêm thời gian đầu tư vào soạn giáo án, đổi mới phương pháp dạy học”.

Bên cạnh quy định về số giờ dạy thêm tối đa trong một năm học của mỗi nhà giáo được tính trả tiền lương dạy thêm, dự thảo thông tư cũng có một số điểm mới khác nhận được sự đồng tình, ủng hộ của một số lãnh đạo cơ sở giáo dục như: bổ sung quy định về việc chi trả tiền lương dạy thêm giờ cho nhà giáo công tác không đủ 1 năm học và bổ sung quy định về thời điểm thực hiện việc chi trả chế độ tiền lương dạy thêm giờ đối với nhà giáo.

Phương Thảo