Bản sắc ngoại giao 'cây tre Việt Nam'

Ngoại giao “cây tre Việt Nam” được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lần đầu tiên đề cập tại Hội nghị ngoại giao lần thứ 29 năm 2016. Đến Hội nghị đối ngoại toàn quốc vào tháng 12-2021, đồng chí Tổng Bí thư đã khái quát nội hàm cơ bản của nền đối ngoại, ngoại giao rất đặc sắc và độc đáo, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam” là “gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển”, thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam. Đây là sự tổng kết và khái quát hóa cao nội dung cốt lõi, xuyên suốt đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta cũng như bản sắc độc đáo của nền ngoại giao cách mạng Việt Nam được phát triển trên nền tảng lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kế thừa và phát huy bản sắc, cội nguồn văn hóa và truyền thống dân tộc, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế giới và tư tưởng tiến bộ của thời đại.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị ngoại giao lần thứ 32.

Hình tượng “cây tre Việt Nam” đã phản ánh sinh động, nhưng rất giản dị, dễ hiểu về những nội dung cốt lõi và xuyên suốt đường lối đối ngoại của Đảng ta cũng như bản sắc độc đáo của nền ngoại giao cách mạng Việt Nam. “Gốc vững” là nguyên tắc vì lợi ích quốc gia-dân tộc để phục vụ, là đường lối đối ngoại độc lập-tự chủ, lấy thực lực làm gốc, lấy đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại và hội nhập quốc tế để tạo thế, lập thời; lấy phương pháp luận Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng soi đường, chỉ lối. “Thân chắc” là những phương pháp tạo nên sức mạnh, trong đó sức mạnh đoàn kết là nhân tố sống còn; đại đoàn kết trong nước là căn bản, đoàn kết quốc tế là nhân tố bổ trợ hết sức quan trọng. Sức mạnh của đối ngoại toàn diện có được dưới sự lãnh đạo thống nhất của Đảng, sự quản lý tập trung của Nhà nước đối với các hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại... Sức mạnh của Việt Nam còn thể hiện ở tính chính danh, chính nghĩa, phương cách ứng xử nhân văn, có trước có sau, cách hành xử thượng tôn pháp luật và phù hợp với xu thế tiến bộ của thời đại. “Cành uyển chuyển” là phong cách, nghệ thuật ứng xử linh hoạt, vận dụng nguyên tắc “dĩ bất biến ứng vạn biến”, đặc biệt trong các hoàn cảnh khó khăn, có sự mâu thuẫn giữa những xu thế khác nhau, giữa đòi hỏi phải hài hòa cái chung và cái riêng, nhằm giữ vững bản sắc, giá trị đất nước và bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia-dân tộc Việt Nam phù hợp với những giá trị chung của nhân loại. Đó là cách ứng xử “biết mình, biết người”, “biết thời, biết thế”, “biết dừng, biết biến” của tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh.

Chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chính là một trong những định hướng quan trọng góp phần để nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam thực hiện nhiệm vụ “tiếp tục phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại” trong việc thực hiện các mục tiêu: “Tạo lập và giữ vững môi trường, hòa bình, ổn định”, “huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước” và “nâng cao vị thế và uy tín của đất nước”.

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn chúc mừng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhân dịp Hội nghị ngoại giao lần thứ 32.

Thực tiễn đã chứng minh, đường lối đối ngoại, ngoại giao mang bản sắc “cây tre Việt Nam” đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, giúp tạo lối, mở đường, từng bước phá thế bao vây, cấm vận, khơi thông quan hệ, mở ra cục diện mới thuận lợi cho công cuộc bảo vệ và phát triển đất nước, nâng cao thế và lực của Việt Nam.

Từ một nước bị bao vây, cấm vận, đến nay, nước ta đã có quan hệ ngoại giao với hơn 190 quốc gia, trong đó có các đối tác chiến lược toàn diện, đối tác chiến lược và đối tác toàn diện. Cùng với đó, khuôn khổ quan hệ với nhiều đối tác quan trọng đã được nâng lên tầm cao mới, tin cậy chính trị với nhiều nước được củng cố vững chắc, hợp tác ngày càng mở rộng, thực chất và hiệu quả; vị thế, uy tín và tiếng nói của Việt Nam được khẳng định nổi bật tại nhiều diễn đàn, cơ chế đa phương quan trọng như ASEAN, Liên hợp quốc, Tiểu vùng Mê Công, Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC), Đại hội đồng Liên nghị viện ASEAN (AIPA)... Trước biến động phức tạp của tình hình quốc tế, chúng ta đã xử lý đúng đắn quan hệ với các đối tác trên cơ sở kiên định nguyên tắc, linh hoạt sách lược và ứng xử; nhờ đó, vừa thúc đẩy hợp tác để cùng phát triển, vừa bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Cùng với việc được bạn bè quốc tế tín nhiệm, bầu Việt Nam gánh vác nhiều trọng trách quốc tế quan trọng, Việt Nam đã đề xuất nhiều sáng kiến, giải pháp thúc đẩy hợp tác, đóng góp có trách nhiệm vào các vấn đề chung của thế giới như phòng, chống dịch bệnh, thiên tai, biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, gìn giữ hòa bình...

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và các đại biểu dự Hội nghị ngoại giao lần thứ 32. Ảnh: PHÚ SƠN

Có thể khẳng định, trong bối cảnh thế giới tiếp tục trải qua những biến động lớn, đứng trước bước ngoặt chuyển dịch nhanh hơn sang cục diện mới, đa cực, đa trung tâm, đa tầng nấc, “cây tre Việt Nam” vẫn giữ vững thế ổn định và vươn lên. Bản sắc ngoại giao “cây tre Việt Nam” đã được phát huy và thể hiện rõ trong từng hoạt động đối ngoại cũng như trong ứng xử có lý, có tình với từng đối tác và tại từng cơ chế, diễn đàn đa phương. Qua đó, chúng ta đã khẳng định một Việt Nam bản lĩnh, chân thành, thủy chung, tin cậy và có trách nhiệm, đồng thời, giữ vững tổng thể cục diện đối ngoại thuận lợi cho phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh thế giới có nhiều yếu tố bất ổn, bất định. Chưa bao giờ vị thế, uy tín và hình ảnh nước Việt Nam độc lập, tự chủ, phát triển năng động, thân thiện, yêu chuộng hòa bình, nhân văn, là đối tác tin cậy, là thành viên tích cực và có trách nhiệm lại nổi bật trên trường quốc tế như hiện nay.

Nhìn tổng thể, trong gần 40 năm qua, trường phái đối ngoại, ngoại giao “cây tre Việt Nam” đã góp phần quan trọng vào thành tựu chung có ý nghĩa lịch sử của đất nước, theo đó, “đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. Trước những biến chuyển lớn của thời đại, phát huy thế và lực mới của đất nước, bám sát đường lối đối ngoại của Đảng, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, đúng đắn của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, lãnh đạo Đảng và Nhà nước, nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam chắc chắn sẽ càng thể hiện rõ bản sắc “cây tre Việt Nam”: “vững ở gốc, chắc ở thân, uyển chuyển ở cành”, như tin tưởng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, để bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, bảo vệ và phát huy mạnh mẽ lợi ích quốc gia-dân tộc, vì một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa hùng cường, để vinh quang đời đời thuộc về dân tộc Việt Nam văn hiến và anh hùng.

HOÀNG VŨ - HÀ PHƯƠNG