Băng tan ở Bắc Cực đe dọa an ninh toàn cầu

Bắc Cực đang ấm lên nhanh gấp đôi so với phần còn lại của thế giới. Reuters

Bài liên quan

Căng thẳng dâng cao khi Trung Quốc gia tăng vai trò lớn hơn ở Bắc Cực

Mỹ và Nga mâu thuẫn về hoạt động quân sự ở Bắc Cực

Dự kiến Bắc Cực sẽ tan băng hoàn toàn vào năm 2035

Quả thật, hàng tỷ vi sinh vật bị chôn vùi dưới lớp băng ở Bắc cực hàng nghìn năm đang hồi sinh gây ra vô số mối đe dọa đối với nền văn minh nhân loại bên cạnh những cuộc xung đột tiềm tàng về các nguồn tài nguyên mới được phát hiện ở khu vực rộng lớn này.

Khi các chính phủ nỗ lực ngăn chặn sự biến đổi khí hậu, nhiệt độ ở Bắc Cực đang tăng nhanh gấp đôi so với phần còn lại của thế giới. Sự tan chảy nhanh chóng của lớp băng ở Greenland khi tảng băng 532 tỷ tấn - tảng băng vỡ lớn nhất từng được đo lường - lở vào năm 2019, đã mở ra khả năng khai quật các kim loại đã bị băng bao phủ.

Những tác động toàn cầu với cuộc bầu cử ở Greenland trong năm nay đã ngăn cản tham vọng của Trung Quốc ở đó. Shenghe Resources, công ty đất hiếm lớn nhất của Trung Quốc, đã ký kết phát triển một mỏ ở bờ biển phía nam của Greenland.

Dự án gây tranh cãi đã trở thành một vấn đề trọng tâm trong cuộc bầu cử tháng 4 ở lãnh thổ Đan Mạch, giúp đưa một đảng cánh tả ủng hộ môi trường giành chiến thắng dẫn đến trì hoãn dự án của Shenghe Resources.

Đất hiếm đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu, với các ứng dụng bao gồm xe điện và tuabin gió. Nhu cầu toàn cầu sẵn sàng tăng cao khi các quốc gia đặt ra mục tiêu đạt được mức phát thải ròng bằng không. Nhu cầu đối với một số loại đất hiếm được sử dụng trong xe điện dự kiến sẽ vượt quá nguồn cung vào năm 2025.

Greenland tự hào có trữ lượng đất hiếm lớn thứ bảy thế giới, và việc Bắc Kinh quan tâm đến địa điểm trọng yếu này cho các kế hoạch khử carbon đang khiến các quốc gia khác lo lắng. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã đến thăm Greenland vào cuối tháng trước và kêu gọi quan hệ chặt chẽ hơn giữa hai nước.

Trong khi đó, Mỹ, châu Âu và Nga đang tranh giành quyền tiếp cận các tuyến đường du lịch Bắc Cực do băng tan.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin đã trích dẫn sự cạnh tranh như vậy khi ông gọi biến đổi khí hậu là một 'lực lượng gây bất ổn sâu sắc cho thế giới của chúng ta' trong một hội nghị thượng đỉnh về khí hậu vào tháng Tư.

Ngoài những lo ngại về địa chính trị, sự tan chảy của Bắc Cực gây ra nhiều mối đe dọa trực tiếp hơn, vì sự biến mất của băng dẫn đến việc giải phóng các chất độc hại.

Những miệng núi lửa khổng lồ hình thành ở Siberia có liên quan đến các vụ phun trào khí dưới lòng đất thoát ra từ lớp băng vĩnh cửu đang suy yếu - Ảnh:Reuters

Ước tính có gần gấp đôi lượng carbon bị đóng băng trong lớp băng vĩnh cửu so với trong khí quyển, dưới dạng chất hữu cơ - cụ thể là xác động thực vật. Khi chúng tan băng, chúng được tiêu hóa bởi các vi sinh vật, từ đó tạo ra carbon dioxide hoặc methane, dẫn đến sự ấm lên hơn nữa làm tăng tốc quá trình tan băng.

Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn có nguy cơ chống lại nỗ lực của các quốc gia trong việc hạn chế khí thải và gây nguy hiểm cho mục tiêu của hiệp định khí hậu Paris là hạn chế sự nóng lên ở mức 1,5 độ C so với mức trước Cách mạng Công nghiệp.

Các nhà nghiên cứu cũng đã kết nối đợt bùng phát bệnh than năm 2016 ở miền tây Siberia với các bào tử tiết ra từ một con tuần lộc đông lạnh hàng thập kỷ bị rã đông trong đợt nắng nóng năm đó.

Khu vực này tiếp tục chứng kiến nhiệt độ cao bất thường, với thị trấn Verkhoyansk ở miền bắc Siberia lên tới 38 độ C vào tháng 6 năm ngoái. Nhiệt độ trung bình ở Siberia trong nửa đầu năm 2020 cao hơn 5 độ C so với mức trung bình trong giai đoạn 1981-2010.

Các nhà nghiên cứu từ châu Âu và Nga kết luận trong một nghiên cứu về đợt nắng nóng này là không thể xảy ra nếu không có sự thay đổi khí hậu do con người gây ra.

Tạp chí y khoa Lancet đã công bố một báo cáo vào tháng Giêng này gọi biến đổi khí hậu là "mối đe dọa sức khỏe toàn cầu lớn nhất mà thế giới phải đối mặt trong thế kỷ 21" do nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm ngày càng gia tăng. Những căn bệnh này có thể đến Nhật Bản thông qua các loài chim di cư hoặc các vật trung gian truyền bệnh khác. Những gì đang xảy ra ở Bắc Cực không còn có thể bị gạt sang một bên như một vấn đề xa vời.

Quang Anh