Bảng xếp hạng đại học danh giá bị chế giễu vì loạt kết quả gây 'ngỡ ngàng'

Bảng xếp hạng đại học QS (QS World University Rankings) - do tổ chức giáo dục Quacquarelli Symonds (QS) của Anh công bố từ năm 2004 - lâu nay được coi là “chuẩn vàng” để so sánh chất lượng các trường đại học toàn cầu. Tại Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp và chính quyền địa phương thậm chí sử dụng bảng xếp hạng này làm căn cứ tuyển dụng hoặc xét cấp quyền cư trú.

Tuy nhiên, theo South China Morning Post, bảng xếp hạng đại học châu Á 2026 của QS vừa công bố lại khiến cộng đồng mạng Trung Quốc bất ngờ. Cả kết quả lẫn phương pháp chấm điểm đều gây tranh cãi dữ dội, với nhiều bình luận gọi danh sách này là “vớ vẩn”, “phi lý” hoặc “không thể tin nổi”.

Nhiều bất thường trong bảng xếp hạng

Đứng đầu danh sách châu Á là Đại học Hong Kong (HKU, Trung Quốc), tiếp theo là Đại học Bắc Kinh (PKU, Trung Quốc) và Đại học Công nghệ Nanyang (NTU, Singapore). Trong top 10 còn có Đại học Khoa học & Công nghệ Hong Kong (6), Đại học Thành phố Hong Kong và Đại học Trung văn Hong Kong (đồng hạng 7), và Đại học Bách khoa Hong Kong (10).

Mặc dù thường xuyên dẫn đầu các bảng xếp hạng lớn của thế giới, Đại học Thanh Hoa lại xếp ở vị trí không cao trong bảng xếp hạng châu Á. Ảnh: Đại học Thanh Hoa

Một điểm gây tranh luận lớn là Đại học Phục Đán (Fudan) đứng thứ 5 - trên cả Đại học Thanh Hoa (Tsinghua), vốn thường xuyên dẫn đầu các bảng xếp hạng học thuật lớn trên thế giới.

Nhiều người bình luận rằng thứ hạng này “không phản ánh đúng thực lực” của Thanh Hoa.

Bảng xếp hạng còn gây sốc với kết quả ngoài Trung Quốc

Đại học Tokyo - trường danh tiếng hàng đầu Nhật Bản, nơi đào tạo hàng chục nhà khoa học đoạt Nobel - chỉ đứng thứ 26 trong bảng xếp hạng đại học châu Á 2026 của QS.

Trong khi đó, ba trường đại học ít tên tuổi hơn của Malaysia - Universiti Malaya, Universiti Putra Malaysia và Universiti Kebangsaan Malaysia - lại xếp trên, lần lượt ở vị trí 15, 22 và 24.

Điều này khiến nhiều người hoài nghi, bởi ở bảng xếp hạng QS toàn cầu, Đại học Tokyo đứng thứ 36, còn các trường Malaysia ở vị trí rất thấp.

Một cư dân mạng viết: “Làm sao Universiti Malaya lại đứng trên Tokyo? Logic kiểu gì vậy?”.

Người khác mỉa mai: “Đổ cho thực tập sinh làm bảng xếp hạng này thì tội cho họ. Nhìn như sản phẩm của một AI bị ảo tưởng dữ liệu”.

QS hiện chưa đưa ra phản hồi khi báo chí liên hệ.

Vì sao thứ hạng lại “lệch pha”?

Theo thông tin trên website QS, bảng xếp hạng toàn cầu chú trọng đánh giá nghiên cứu, trong đó số trích dẫn khoa học/giảng viên chiếm 20%.

Tuy nhiên, ở bảng xếp hạng châu Á, yếu tố quốc tế hóa chiếm đến 25%, gồm tỷ lệ giảng viên - sinh viên quốc tế, chương trình trao đổi…

Đại học Tokyo Nhật Bản. Ảnh: Old-tokyo.info

Điều này giúp các trường có mức độ quốc tế hóa cao, đặc biệt ở các nước sử dụng tiếng Anh, được lợi; trong khi những đại học nghiên cứu lớn như Thanh Hoa hay Tokyo bị giảm điểm.

Lâu nay, nhiều chuyên gia giáo dục cũng đặt câu hỏi về phương pháp của QS, nhất là việc dựa quá nhiều vào khảo sát danh tiếng - chiếm tới 50% điểm số.

Một người dùng mạng xã hội bình luận: “Bảng xếp hạng mà 50% dựa vào đánh giá chủ quan, 25% dựa vào quốc tế hóa thì sao khách quan được? Chỉ cần đổi trọng số là thứ hạng biến động chóng mặt”.

Người này cho rằng nếu các trường muốn “leo hạng”, họ chỉ cần chạy theo bộ tiêu chí thay vì đầu tư thực chất.

“Bảng xếp hạng là con dao hai lưỡi: Có thể giúp định vị chất lượng học thuật, nhưng khi trở thành một sản phẩm thương mại thì khó tránh khỏi việc phóng đại”, một người nêu ý kiến.

Hoàng Linh