Bao cấp học phí, cam kết bố trí việc làm sẽ gây hệ lụy cho thị trường lao động ngành Y

Nguồn nhân lực y tế có vai trò quan trọng, quyết định đến việc thành công hay thất bại trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Ảnh minh họa

Ý kiến trái chiều về hỗ trợ học phí sinh viên ngành Y

Tại Nghị trường ngày 2/12, Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đột phá trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân; xem xét chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển.

Cùng góp ý về vấn đề đào tạo nhân lực y tế, đại biểu Trần Khánh Thu (Đoàn ĐBQH Hưng Yên) cho rằng, dự thảo Nghị quyết mới nêu đến chính sách đào tạo sau đại học ở một số chuyên ngành chứ chưa có giải pháp đột phá liên quan đến tạo nguồn nhân lực từ sớm từ xa.

Đại biểu Trần Khánh Thu đề xuất bổ sung đối tượng đào tạo bác sĩ y khoa của các cơ sở đào tạo công lập vào nhóm đối tượng được ngân sách nhà nước bảo đảm, hỗ trợ học phí trong thời gian đào tạo. Cùng với đó là cam kết sau khi ra trường sẽ làm việc theo sự phân công của Nhà nước.

Trao đổi nội dung này với PV Báo Phụ nữ Việt Nam, ông Phạm Văn Học, Chủ tịch hội đồng thành viên, Tổng giám đốc Hệ thống y khoa Hùng Vương bày tỏ không đồng tình với đề xuất sinh viên ngành y được hỗ trợ học phí, bố trí việc làm sau khi tốt nghiệp. "Đào tạo xét cho cùng là một dịch vụ xã hội, một thị trường. Trường đại học công hay tư, trường đại học nước ngoài cũng đào tạo ra bác sĩ. Để đào tạo ra bác sĩ đều cần chi phí cho công tác đào tạo".

Theo ông Học, không nên miễn học phí, thay vào đó, sau khi sinh viên tốt nghiệp đại học sẽ được bệnh viện sử dụng và trả tiền cho cử nhân. "Nếu miễn phí đào tạo cho sinh viên trường công lập vậy miễn phí bao nhiêu, miễn phí tiền ăn, tiền ở, hay miễn phí tiền đi lại? Nên chăng chúng ta để các trường tự chủ, tự thiết kế sản phẩm, tự thu theo nguyên tắc, theo quy định và sinh viên ra trường sẽ được thị trường lao động 'định giá', kết cấu rõ ràng tốt hơn bao cấp".

"Đối với sinh viên nghèo, hoàn cảnh khó khăn, Nhà nước đã có chính sách vay tín dụng trong thời gian học, nên không cần áp dụng cơ chế bao cấp học phí. Ngoài ra, đối với nhóm sinh viên này có thể ký hợp đồng (ký nợ học phí) với nhà trường. Sau khi sinh viên tốt nghiệp, nhà trường có thể giữ lại bằng tốt nghiệp. Khi bệnh viện tuyển dụng sinh viên trên làm việc sẽ bỏ kinh phí 'mua bằng' để sử dụng nhân sự đó. Thay vì chúng ta hỗ trợ tiền đào tạo sinh viên Y thì nên bỏ ngân sách đầu tư cho một bác sĩ vừa không rủi ro vừa gắn trách nhiệm cho họ", ông Phạm Văn Học bày tỏ quan điểm.

Giải thích về rủi ro, ông Phạm Văn Học lấy ví dụ trường hợp sinh viên học được 2 - 3 năm bỏ chương trình đào tạo cử nhân thì giải quyết ra sao? Khi được "bao cấp học phí", động lực học tập và chất lượng đào tạo có thể bị ảnh hưởng. Khi sinh viên tự lo sẽ có động lực phấn đấu học tập, rèn luyện kỹ năng... mở rộng cơ hội việc làm, nhiều lời mời chào từ các bệnh viện, lương/thu nhập sẽ cao hơn. Trường hợp được miễn phí học phí và cả cam kết việc làm thì sinh viên vừa học vừa chơi miễn sao ra được trường để có việc làm ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ ngành y", ông Phạm Văn Học bày tỏ.

Hiện nay, số nhân lực ngành y tế thấp hơn nhiều so với mức trong Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực y tế. Ảnh minh họa

Tách bạch giữa đào tạo và sử dụng

Theo ông Phạm Văn Học, đào tạo và cam kết đầu ra là hai việc khác nhau: "Đào tạo là việc của nhà trường còn việc làm là của bệnh viện, cơ sở y tế. Đào tạo là một thị trường và việc sử dụng lao động là một việc khác. Đào tạo sẽ cho ra những bác sĩ tốt nghiệp loại giỏi - khá - trung bình. Khi sử dụng lao động họ căn cứ vào kết quả đó mà chi trả/mua với số tiền xứng đáng, phù hợp và đó là quyền của các bệnh viện, cơ sở y tế".

Việc bao cấp học phí và cam kết bố trí việc làm sau tốt nghiệp có thể dẫn đến những hệ lụy đối với thị trường lao động ngành y tế. Ông Phạm Văn Học đặt vấn đề: "Ai sẽ cam kết việc làm? Tại sao lại phải cam kết? Việc đào tạo hãy để như một thị trường, không riêng ngành y, các ngành khác cũng vậy. Điều quan trọng là khi sinh viên ra trường có bằng cử nhân đơn vị nào sử dụng sẽ có quyền kiểm tra, sàng lọc", ông Phạm Văn Học nhấn mạnh.

Theo đánh giá của Bộ Y tế, tổng số nhân lực ngành y tế hiện khoảng 431.700 người, thấp hơn nhiều so với mức 632.500 người trong Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực y tế, giai đoạn 2011-2020...

Theo ông Phạm Văn Học, thực tế nguồn nhân lực y tế cơ sở hiện nay không quá thiếu. Trong những năm vừa qua Việt Nam đã nâng chỉ tiêu 8-14 bác sĩ/10.000 dân. Với xu hướng đào tạo như hiện nay, chỉ trong vòng 5-7 năm nữa, chúng ta có thể nâng lên 20 bác sĩ trên 10.000 dân. Điều quan trọng cần quan tâm là chiến lược, chất lượng của bác sĩ. Để có một đột ngũ bác sĩ chất lượng cao chúng ta cần làm hai việc:

Thứ nhất là tạo ra môi trường cạnh tranh sòng phẳng trong đào tạo giữa các trường, tức là trường công - trường tư như nhau.

Thứ hai là kiểm thuận đầu ra như đo lường về kiến thức, kỹ năng và các phẩm chất khác của người học. Nhà nước không can thiệp vào thiết kế chương trình đào tạo quá sâu mà Nhà nước thiết kế bộ chuẩn đầu ra. Hội đồng Y khoa Quốc gia có đầy đủ điều kiện xây dựng bộ tiêu chuẩn đầu ra. Tất cả các bác sĩ dù đào tạo ở trường công, trường tư hay nước ngoài muốn có giấy phép hành nghề cần tham gia cuộc sát hạch bằng công cụ", ông Phạm Văn Học đề xuất.

Liên quan đến ý kiến cho rằng thực trạng, việc đào tạo y bác sĩ chuyên sâu, đào tạo từ xa, có điểm sàn rất thấp khó đảm bảo chất lượng đầu ra, ông Phạm Văn Học chia sẻ: "Điểm đầu vào ngành y như thế nào không quan trọng bằng việc đào tạo sinh viên ra sao. Khi chúng ta xây dựng bộ tiêu chuẩn đầu ra, sinh viên hoàn thành được bài sát hạch thì đủ điều kiện ra trường làm việc còn không hoàn thành được thì tự loại mình ra khỏi thị trường ngành y", ông Phạm Văn Học nói.

Hà Phương