Báo chí cách mạng ở Huế sau ngày thành lập Đảng

Báo Huế ngày nay, đánh dấu mốc son quan trọng của nền báo chí cách mạng Thừa Thiên Huế. Ảnh: Ngọc Hòa

Trong bối cảnh ấy, đầu tháng 4/1930, tại cơ quan liên lạc ở Bến Ngự, đại biểu của Đông Dương Cộng sản Đảng và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn ở Huế đã họp hội nghị thống nhất thành lập Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Thừa Thiên. Hội nghị bầu ra Ban Chấp hành gồm 5 đồng chí và cử đồng chí Lê Viết Lượng làm Bí thư Tỉnh ủy.

Từ thực tiễn địa phương, thực hiện chủ trương của Trung ương về công tác “tuyên truyền chủ nghĩa cộng sản và cổ động quần chúng theo Đảng”, Tỉnh ủy Thừa Thiên đề ra phương hướng công tác trước mắt là tuyên truyền miệng, tích cực giải thích trong Nhân dân về sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng bộ Thừa Thiên, kêu gọi Nhân dân tích cực gia nhập các hội quần chúng, đấu tranh đòi những quyền lợi thiết thân hàng ngày… Đồng thời, thông qua sách báo, Đảng bộ tỉnh chủ trương vạch trần những thủ đoạn lừa bịp, đấu tranh tố cáo tội ác dã man của thực dân Pháp, kêu gọi quần chúng ủng hộ Xô Viết Nghệ Tĩnh…

Trước khí thế mới của cách mạng, giữa tháng 6/1930, Tỉnh ủy Thừa Thiên triệu tập Hội nghị lần thứ III để bàn một số nhiệm vụ cấp bách và quyết định những vấn đề quan trọng. Sau hội nghị này, Đảng bộ tỉnh cho xuất bản tờ báo Con Đường Đấu Tranh để làm tài liệu học tập và tuyên truyền cách mạng. Con Đường Đấu Tranh là tờ báo đầu tiên của Đảng bộ tỉnh, do đồng chí Lê Viết Lượng, Bí thư Tỉnh ủy trực tiếp chỉ đạo. Theo tài liệu lưu trữ tại Bảo tàng Lịch sử cách mạng Việt Nam, tờ báo này in thạch trên giấy học trò, khổ 20cm x 26cm, có 2 trang; tùy nội dung và tình hình nên cũng có vài số 3 trang, có số 4 trang, nhưng ra không được đều kỳ.

Trong điều kiện vừa thành lập, công việc ấn loát và giấy mực còn khó khăn lại phải giữ bí mật nên Con Đường Đấu Tranh in ấn chưa được nhiều và chỉ mới phát hành xuống được các cơ sở của Đảng bộ tỉnh và Thị ủy Thuận Hóa. Do vậy mà ở trang báo cuối cùng, những người biên tập có “sáng kiến” ghi thêm dòng chữ: “Xem xong chuyển cho người khác. Đừng đốt đi nhé!”. Có số lại ghi câu: “Riêng cho các đồng chí xem!”. Đây là mô hình thống nhất theo chủ trương của Trung ương Đảng đối với những tờ báo viết tay xuất bản bí mật có số lượng ít.

Để triển khai chủ trương của Đảng bộ tỉnh xuống các cơ sở, tháng 7/1930, Sinh hội Đỏ của Thị ủy Thuận Hóa thành lập. Hội nhanh chóng đi vào hoạt động, xây dựng cơ sở, tổ chức cho hội viên đọc Báo Con Đường Đấu Tranh. Cùng với các tờ báo của Tỉnh ủy và Xứ ủy, dưới sự chỉ đạo của Thị ủy Thuận Hóa, Sinh hội Đỏ đã cho xuất bản tờ báo viết tay Học Trò làm cơ quan ngôn luận.

Báo Con Đường Đấu Tranh của Tỉnh ủy tập trung tuyên truyền về ngày chống chiến tranh đế quốc; Báo Học Trò kêu gọi học sinh Thuận Hóa đấu tranh và tổ chức rầm rộ các hoạt động kỷ niệm ngày 1/8. Mặc dù vừa mới ra đời và phát hành với số lượng chưa nhiều, nhưng Con Đường Đấu Tranh và Học Trò đã nhanh chóng đi vào các tầng lớp thanh niên, học sinh, góp phần cổ vũ tinh thần cách mạng trong giới trẻ, ủng hộ cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh.

Lo sợ trước những ảnh hưởng tích cực của Con Đường Đấu Tranh và Báo Học Trò, mật thám Pháp và Nam triều đã cho tay chân lùng sục trụ sở tòa soạn, bắt người phát hành và những ai đọc “báo cộng sản” ở Huế. Để bảo toàn các cơ sở cách mạng, đầu tháng 8/1930, Báo Học Trò vừa mới ra đời buộc phải ngừng hoạt động, rút vào bí mật.

Tờ Học Trò dừng phát hành, thay vào đó là truyền đơn của Đảng xuất hiện ở nhiều nơi, kêu gọi quần chúng ủng hộ cao trào cách mạng Nghệ Tĩnh và phản đối bọn thống trị phản động đóng cửa các trường học ở Nghệ An… Tỉnh ủy Thừa Thiên tổ chức thêm cơ sở ấn loát để in truyền đơn, phát hành Báo Người Lao Khổ và tờ Chỉ Đạo của Xứ ủy Trung kỳ. Thông qua các tờ báo này, Tỉnh ủy tuyên truyền tư tưởng chỉ đạo của Trung ương đến các cơ sở. Một đợt hoạt động cách mạng mới với những hình thức phong phú như: mít tinh, diễn thuyết, rải truyền đơn, lễ truy điệu, lạc quyên… diễn ra sôi nổi ở nhiều huyện trong tỉnh Thừa Thiên.

Báo Người Lao Khổ của Xứ ủy Trung kỳ, số 1 ra vào tháng 4/1930. Bên cạnh bản chính, Người Lao Khổ còn phát hành nhiều số phụ trương tin Tranh Đấu ở các tỉnh miền Trung, đặc biệt là ở Kinh đô Huế.

Coi trọng vai trò, vị trí và tác dụng to lớn của báo chí cách mạng theo tinh thần nghị quyết của Trung ương, Thường vụ Xứ ủy Trung kỳ thường xuyên quan tâm, chỉ đạo cấp ủy các tỉnh, tổ chức xuất bản bí mật, để nội dung báo chí sát với trình độ người đọc, nghe. Thường vụ Xứ ủy yêu cầu báo chí cách mạng phải: “Căn cứ vào những sự áp bức xảy ra hàng ngày trước mắt quần chúng”… “Báo phải viết cho vắn tắt, dễ hiểu và cho hùng hồn, cảm kích như bài diễn thuyết, căn cứ vào sự thực mà nói, chứ không văn chương cho lắm”.

Dù đứng trước những thử thách cam go, khốc liệt, cái chết luôn rình rập, nhưng dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, các tỉnh ủy, huyện ủy vẫn bí mật in ấn, phát hành báo chí và tài liệu tuyên truyền cách mạng. Nhờ vậy, báo chí cách mạng không ngừng phát triển và đã làm đúng chức năng của mình. Tính từ sau ngày thành lập Đảng đến giữa năm 1940, tại Huế đã có 10 tờ báo của Đảng bộ tỉnh, như Con Đường Đấu Tranh, Học Trò, Người Lao Khổ, Việt Thưởng, Ánh Sáng, Phụ Nữ tân tiến, Sông Hương tục bản, Kinh tế Tân văn, Nhành lúa, tuần báo Dân ra đời và nhiều tờ báo khác của Xứ ủy Trung kỳ phát hành tại Huế.

Mùa xuân Ất Tỵ năm 2025, chúng ta kỷ niệm 95 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Thừa Thiên Huế và cũng là dịp kỷ niệm 95 năm Báo Con Đường Đấu Tranh, Cơ quan ngôn luận đầu tiên của Đảng bộ tỉnh ra đời, tiền thân của Báo Huế ngày nay, đánh dấu mốc son quan trọng của nền báo chí cách mạng Thừa Thiên Huế. Suốt 95 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, báo chí Thừa Thiên Huế đã không ngừng lớn mạnh cả về chất và lượng, đã góp phần cổ vũ to lớn vào công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, xây dựng phát triển quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp.

Dương Phước Thu