Báo chí đồng hành phát triển đất nước từ văn hóa

“Ngành công nghiệp mũi nhọn” mới

Với nền văn hóa phong phú, đậm đà bản sắc, Việt Nam được đánh giá có điều kiện thuận lợi để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa thành “ngành công nghiệp mũi nhọn” mới, đóng góp ngày càng lớn vào GDP quốc gia, tạo ra nhiều việc làm, nâng cao đời sống tinh thần của Nhân dân, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.

Chiến lược Phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 (Chiến lược 1755) khẳng định quan điểm: “Các ngành công nghiệp văn hóa là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân”. Đại hội XIII của Đảng đề ra nhiệm vụ: “Khẩn trương triển khai phát triển có trọng tâm, trọng điểm ngành công nghiệp văn hóa và dịch vụ văn hóa trên cơ sở xác định và phát huy sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam”.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh; Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh và các đại biểu tham quan triển lãm ảnh bên lề Diễn đàn “Vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa” ngày 31/5. Ảnh: Quang Khánh

Theo Báo cáo tổng kết thực hiện Chiến lược 1755 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, giá trị sản xuất của các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam giai đoạn 2018 - 2022 ước bình quân đạt 1,059 triệu tỷ đồng (tương đương khoảng 44 tỷ USD). Bình quân tốc độ tăng trưởng về số lượng cơ sở kinh tế hoạt động trong các ngành công nghiệp văn hóa ước đạt 7,2%/năm.

Năm 2022 thống kê có khoảng 70.321 cơ sở đang hoạt động có liên quan đến các ngành công nghiệp văn hóa. Lực lượng lao động thuộc các ngành công nghiệp văn hóa tăng khá nhanh, bình quân tăng 7,4%/năm, năm 2022 thu hút khoảng 2,3 triệu lao động, chiếm tỷ trọng 4,42% tổng lực lượng lao động của nền kinh tế. Xuất nhập khẩu sản phẩm, dịch vụ của các ngành công nghiệp văn hóa tạo ra giá trị xuất siêu, năm 2018 ước đạt 37 tỷ USD, đến năm 2022 tăng lên 41,9 tỷ USD.

Các ngành công nghiệp văn hóa là nhóm ngành có giá trị hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu tăng khá nhanh; góp phần tiết kiệm tài nguyên, kết hợp và phát huy được các yếu tố tự nhiên, văn hóa dân tộc và đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững. Số liệu của Cục Thống kê cho thấy, năm 2024, công nghiệp văn hóa đã đóng góp, nâng mức giá trị tăng thêm của khu vực dịch vụ là 7,38%; nâng cơ cấu nền kinh tế khu vực dịch vụ chiếm 42,36%; nâng quy mô GDP theo giá hiện hành ước đạt 11.511,9 nghìn tỷ đồng, tương đương 476,3 tỷ USD; nâng GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành ước đạt 114 triệu đồng/người, tương đương 4.700 USD, tăng 377 USD so với năm 2023.

Công nghiệp văn hóa không chỉ là lĩnh vực “mềm” của văn hóa - nghệ thuật, mà đã và đang trở thành một ngành kinh tế sáng tạo giàu giá trị gia tăng, dựa trên tri thức, công nghệ và bản sắc. “Chúng ta tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc kết hợp với những giá trị đương đại đang tạo nên sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp văn hóa. Với những gì đang nỗ lực, chúng ta rất mong những hiện tượng trong phát triển công nghiệp văn hóa thời gian qua sẽ ngày càng nhiều thêm và nhận được sự ủng hộ của công chúng trong nước và quốc tế”, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình nhấn mạnh trong phát biểu tại Diễn đàn “Vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa” ngày 31/5.

Lựa chọn thông điệp, dẫn dắt, đồng hành và kể chuyện

Theo Thứ trưởng Lê Hải Bình, báo chí có vai trò rất quan trọng thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa kể cả từ góc độ tự thân của báo chí và là cầu nối, chất xúc tác đối với các ngành công nghiệp văn hóa. Để hiện thực hóa vai trò động lực, cầu nối, chất dẫn, đồng hành của báo chí đối với các ngành công nghiệp văn hóa trong kỷ nguyên mới, các cơ quan báo chí cần tiếp tục chủ động đổi mới cả về nội dung, hình thức, ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, lan tỏa câu chuyện đổi mới sáng tạo, tôn vinh sáng kiến, gương điển hình trong lĩnh vực kinh tế - văn hóa.

“Không thể tuyên truyền về văn hóa giống như lối cũ, cách viết bài cũ. Cơ quan báo chí phải tìm ra hướng đi mới mẻ, sáng tạo, kết hợp công nghệ mới thì mới hấp dẫn được công chúng hiện nay, đặc biệt là giới trẻ”, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh nhấn mạnh.

Các đại biểu tham gia phiên thảo luận tại Diễn đàn “Vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa” ngày 31/5. Ảnh: Quang Khánh

Không chỉ là kênh truyền tải thông tin, báo chí còn là cầu nối giữa sản phẩm văn hóa và công chúng, góp phần định hình thị hiếu, lan tỏa giá trị và tạo động lực cho sự sáng tạo. Từ nhận định này, Phó Tổng Biên tập Thời báo VTV Phạm Quốc Thắng cho rằng, để phát huy tối đa vai trò của báo chí trong phát triển công nghiệp văn hóa, cần có sự đầu tư bài bản hơn vào nội dung chuyên sâu, phân tích xu hướng và phản biện chính sách. Bên cạnh đó, tận dụng hiệu quả các nền tảng số và nội dung đa phương tiện để tiếp cận rộng rãi công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Trong hệ sinh thái công nghiệp văn hóa, theo PGS.TS. Nguyễn Thị Trường Giang, Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền, báo chí không chỉ đóng vai trò là “kênh truyền dẫn” quảng bá sản phẩm, dịch vụ, mà còn chính là một phần cấu thành của chuỗi giá trị sáng tạo. Với đặc thù sản xuất nội dung, sáng tạo thông tin, kể chuyện xã hội, báo chí vừa là người đồng hành, vừa là chủ thể trực tiếp tạo ra sản phẩm văn hóa, đóng góp vào sự phát triển chung của công nghiệp văn hóa quốc gia. Và như thế, nhà báo không chỉ là người đưa tin mà phải là người lựa chọn thông điệp, dẫn dắt, đồng hành và kể câu chuyện đó một cách cảm xúc, có tính nhân văn.

“Trong dòng chảy phát triển đất nước, công nghiệp văn hóa không chỉ là một ngành kinh tế, mà còn là hiện thân của sức mạnh mềm, của bản sắc, của niềm tự hào dân tộc. Sự đồng hành của báo chí và doanh nghiệp trong phát triển công nghiệp văn hóa vì thế không đơn giản chỉ là mối quan hệ truyền thông - sản phẩm, mà chính là sự cộng hưởng để khơi dậy và nuôi dưỡng khát vọng lớn: Phát triển đất nước từ văn hóa!”, PGS.TS. Nguyễn Thị Trường Giang nói.

Nhật Linh