Báo chí góp phần tạo 'lá chắn nhận thức' trước vấn nạn lừa đảo qua ngân hàng số

Chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong lĩnh vực ngân hàng, đưa các ứng dụng ngân hàng số trở thành kênh giao dịch chủ đạo của người dân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, song hành với sự tiện lợi là nguy cơ gia tăng các hình thức lừa đảo, gian lận công nghệ cao với thủ đoạn ngày càng tinh vi, gây thiệt hại lớn về tài sản và ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin xã hội.

Theo Vụ Thanh toán - Ngân hàng Nhà nước, từ đầu năm đến nay, thông qua hệ thống SIMO đã phát hiện khoảng 592.000 bản ghi tài khoản thanh toán và ví điện tử có dấu hiệu nghi ngờ gian lận, lừa đảo. Qua đó, cơ quan chức năng đã kịp thời cảnh báo khách hàng, ngăn chặn hàng trăm nghìn lượt giao dịch, bảo vệ hơn 2.570 tỷ đồng khỏi nguy cơ rủi ro.

Trong khi đó, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an) cho biết, chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, với tổng thiệt hại ước tính trên 1.660 tỷ đồng. Đáng chú ý, phần lớn các vụ việc liên quan trực tiếp đến giao dịch tài chính và ứng dụng ngân hàng số.

Sự kiện thu hút hơn 100 đại biểu tham dự

Xuất phát từ thực tiễn cấp bách này, được sự đồng ý và chỉ đạo của Chi hội Phía Nam - Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, Tạp chí An ninh mạng Việt Nam đã tổ chức hội thảo “Báo chí với công tác nhận diện và phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số”.

Sự kiện thu hút hơn 100 đại biểu là đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, ngân hàng thương mại, chuyên gia công nghệ, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp và đông đảo phóng viên, nhà báo.

Thiếu tướng, Tiến sĩ Lê Minh Mạnh nhấn mạnh vai trò của các cơ quan truyền thông, báo chí là hết sức quan trọng và mang tính quyết định.

Phát biểu khai mạc, Thiếu tướng, Tiến sĩ Lê Minh Mạnh - Chi hội trưởng Chi hội Phía Nam, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia nhấn mạnh, chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân hàng là xu thế tất yếu, mang lại nhiều giá trị cho nền kinh tế nhưng cũng đặt ra những thách thức an ninh mới.

Theo Thiếu tướng, Tiến sĩ Lê Minh Mạnh, tội phạm công nghệ cao hiện nay không tấn công trực diện vào hệ thống lõi ngân hàng mà chủ yếu khai thác yếu tố con người, từ sự thiếu cảnh giác của khách hàng đến những hạn chế trong nhận thức an toàn thông tin.

“Lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số không còn là hiện tượng cá biệt mà đã trở thành một thách thức an ninh phi truyền thống, tác động trực tiếp đến an ninh tài chính, trật tự xã hội và niềm tin của người dân”, Thiếu tướng, Tiến sĩ Lê Minh Mạnh nhận định, đồng thời khẳng định báo chí có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc nhận diện, cảnh báo sớm và phòng, chống lừa đảo từ sớm, từ xa.

“Báo chí không chỉ là kênh phản ánh các vụ việc sau khi xảy ra, mà cần trở thành lực lượng đồng hành trong công tác cảnh báo sớm, tuyên truyền, giáo dục cộng đồng, góp phần hình thành “lá chắn nhận thức” cho xã hội. Mỗi bài viết, mỗi bản tin chính xác, kịp thời và có trách nhiệm sẽ góp phần bảo vệ người dân trước những rủi ro trên không gian mạng”, Thiếu tướng nhấn mạnh.

Tại hội thảo, các đại biểu đã chỉ ra nhiều hình thức lừa đảo phổ biến hiện nay như phishing (giả mạo website, ứng dụng ngân hàng), smishing (tin nhắn giả mạo thương hiệu), vishing (gọi điện giả danh ngân hàng, cơ quan chức năng), cài cắm mã độc trên thiết bị di động, cũng như các thủ đoạn mới lợi dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ deepfake để tạo dựng kịch bản lừa đảo tinh vi. Đáng lo ngại, nhiều vụ việc không chỉ gây thiệt hại lớn về tài chính cho người dân mà còn ảnh hưởng đến uy tín của các tổ chức tín dụng.

Đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Khu vực II cho biết, bảo đảm an toàn, bảo mật hệ thống và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người sử dụng dịch vụ tài chính luôn là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình chuyển đổi số của ngành ngân hàng.

Ngân hàng Nhà nước đã và đang ban hành nhiều quy định, tiêu chuẩn nhằm nâng cao mức độ an toàn hệ thống thông tin, đồng thời yêu cầu các tổ chức tín dụng tăng cường biện pháp phòng, chống gian lận, lừa đảo trong giao dịch điện tử.

Qua thảo luận, các chuyên gia thống nhất, công tác nhận diện và phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số cần được triển khai đồng bộ trên ba trụ cột: công nghệ - quy trình - con người. Trong đó, báo chí và truyền thông được xác định là mắt xích quan trọng, kết nối các trụ cột này với xã hội, góp phần hình thành “lá chắn nhận thức” cho người dân trong kỷ nguyên ngân hàng số.

Hội thảo được đánh giá là diễn đàn thiết thực, góp phần nâng cao nhận thức xã hội và thúc đẩy sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, ngân hàng, lực lượng chức năng và báo chí trong công tác phòng, chống tội phạm công nghệ cao.

Đông Hường