Báo chí phải buộc mình đổi mới

Ảnh: vtcnews.vn

Trong lần trả lời phỏng vấn báo chí nhân Kỷ niệm 99 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/2024), nhà báo Lê Quốc Minh tiếp tục khẳng định, trong thời đại công nghệ như vũ bão hiện nay, báo chí đi chậm là bị tụt hậu chứ đừng nói là đứng yên. Các nghiên cứu mới đây cũng khẳng định, báo chí phải đổi mới sáng tạo, thậm chí đổi mới liên tục, thì mới có thể vượt qua những khó khăn hiện nay và giành cơ hội để phát triển.

Theo Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, hàng trăm năm qua, các cơ quan báo chí vẫn quen với cách làm báo truyền thống. Chỉ cách đây không lâu, những cách thức tác nghiệp cũ vẫn chứng tỏ hiệu quả, nhưng sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, các nền tảng mạng xã hội, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) trong thời gian gần đây đã tác động sâu sắc đến hoạt động của các cơ quan báo chí. Bây giờ không có công nghệ thì không thể hoạt động hiệu quả, không thể cạnh tranh được.

Ông cũng chỉ ra rằng, chưa bao giờ báo chí đứng trước nhiều cơ hội và thách thức như hiện nay. Trước đây, một cơ quan báo chí chỉ phải cạnh tranh với vài trăm, vài nghìn tờ báo, kênh phát thanh - truyền hình, giờ đây họ bị hàng tỷ kênh nội dung trên Internet thu hút người dùng.

Trước đây, một nhà báo có thể độc quyền tiếp cận nguồn tin riêng, bây giờ không dễ để có những nội dung độc quyền như thế. Trước đây, một bài viết hay tùy thuộc vào năng lực của phóng viên, biên tập viên, giờ đây, họ có thể được hỗ trợ bằng công nghệ để giảm bớt sức lao động của mình.

Trước đây, chúng ta không có cách nào nắm bắt chính xác nhu cầu và thói quen của độc giả, một bài viết phục vụ cho cả triệu người, giờ đây chúng ta có thể biết từng độc giả đọc gì trên báo của mình…

Nói về chuyển đổi số báo chí, nhà báo Lê Quốc Minh thẳng thắn cho rằng, nhiều tòa soạn chưa hiểu và chưa chuẩn bị sẵn sàng khi tiếp nhận cái gọi là AI trong hoạt động báo chí, nên chỉ “háo hức” thôi là chưa đủ. Ông cũng cảnh báo, nếu sử dụng AI không đúng lúc, đúng khâu trong quy trình sản xuất có thể khiến độc giả mất niềm tin vì nội dung không chuẩn xác, gây tốn kém, chưa kể là có khả năng vi phạm các vấn đề về đạo đức hoặc về bảo vệ bản quyền báo chí.

Khi được hỏi về vai trò của công nghệ, ông cho rằng chuyển đổi số không phải là chuyện đầu tư công nghệ, không phải chuyện kinh phí nhiều hay ít, mà quan trọng là thay đổi về tư duy, từ tư duy của người đứng đầu cho đến toàn bộ hệ thống. Nhiều cơ quan báo chí địa phương có kinh phí hạn hẹp nhưng thời gian qua chuyển đổi số rất thành công, trong khi có những cơ quan với tiềm lực mạnh hơn thì lại dậm chân tại chỗ.

Thời gian qua, chúng tôi nhìn thấy nhiều lãnh đạo cơ quan báo chí rất quyết liệt trong chuyển đổi số và thực sự họ đã tạo ra sự chuyển biến rõ rệt… Theo ông, chuyển đổi số là một quá trình lâu dài, theo từng chu kỳ, không phải đầu tư xong một loại công nghệ, một số thiết bị là hoàn thành chuyển đổi số mà phải chuẩn bị cho một vòng chuyển đổi mới.

Trong đổi mới, sáng tạo của các cơ quan báo chí hiện nay, theo nhà báo Lê Quốc Minh vẫn còn chưa tương xứng, thiếu tính đột phá. Thực tế cho thấy, nhiều cơ quan báo chí ở nước ta mới chỉ nỗ lực cải tiến, cải thiện những gì họ đang làm chứ chưa có nhiều sản phẩm mới như báo chí thế giới.

Ông cho rằng: “Chẳng có sự đổi mới nào là dễ cả, và đổi mới sáng tạo thì không bó hẹp ở bất kỳ lĩnh vực nào. Chúng ta đang ở trong kỷ nguyên số, nên nói đến đổi mới sáng tạo thì đa số sẽ nghĩ đến các sản phẩm số. Điều này cũng là dễ hiểu, nhưng kết hợp số với nền tảng truyền thống như báo in thì không nhiều người nghĩ tới”.

Theo ông, thực ra với báo chí thế giới thì ngay cả báo in cũng rất sáng tạo, nhất là trong lĩnh vực quảng cáo trên báo in. Hiện nay, một số báo trong nước cũng đã thay đổi theo hướng này, trong đó đi đầu là Báo Nhân Dân.

Báo chí trong kỷ nguyên số cần những thay đổi lớn với sức sáng tạo mạnh mẽ. Tuy nhiên, theo nhà báo Lê Quốc Minh, cách làm báo có thể thay đổi, công nghệ làm báo có thể thay đổi, hình thức thể hiện cũng có thể thay đổi, nhưng sứ mệnh của Báo chí Việt Nam thì không bao giờ đổi thay. Đó là báo chí phụng sự Tổ quốc, phụng sự Nhân dân, là tuyên truyền hiệu quả đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, là diễn đàn của Nhân dân, là cung cấp thông tin hữu ích và tri thức cho người dân.

P.V