Báo chí thời đại số: Cách nào để tạo dấu ấn giữa 'rừng' thông tin?

Tạo dấu ấn bằng sự khác biệt

Tại hội thảo chuyên đề “Đón đầu tương lai báo chí: Kiến tạo mô hình bền vững” mới đây, ông Lê Quốc Minh – Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam đã nhấn mạnh vai trò của đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ trong sự phát triển báo chí hiện đại.

Việc nghiên cứu các ứng dụng công nghệ để phục vụ tra cứu thông tin, kiểm chứng thông tin, xây dựng nội dung mang tính gợi ý phục vụ hiệu quả cho sự phát triển của tờ báo là điều các tòa soạn cần quan tâm.

Báo chí hiện nay và trong tương lai đang dần đi theo hướng cá nhân hóa, dùng những thiết bị đeo trên người, ra lệnh bằng giọng nói. Tuy nhiên, các cơ quan báo chí Việt Nam hiện nay chưa đáp ứng được những xu thế này.

Ông kỳ vọng các cơ quan báo chí định hình mô hình hoạt động bền vững, nâng cao chất lượng nội dung và thích nghi hiệu quả với môi trường truyền thông số.

"Chúng tôi rất mong các lãnh đạo cơ quan báo chí phải thực sự suy nghĩ nghiêm túc về việc đầu tư vào những công nghệ mới, đón đầu xu hướng độc giả, khán thính giả trên những nền tảng mới. Có thính giả, độc giả, khán giả thì chúng ta mới tiếp cận được họ. Còn nếu không thì mọi nỗ lực của tòa soạn là vô ích. Rất mong các tòa soạn cũng có những bước đi đầu tiên...", ông Minh khuyến nghị.

Bên lề sự kiện, trao đổi sâu hơn về vấn đề này, ông Minh chia sẻ cho rằng, thành công của một tờ báo, tạp chí trong quá khứ không bảo đảm cho tương lai nếu các tòa soạn không liên tục đổi mới. Sự thay đổi liên tục của công nghệ dẫn đến sự thay đổi trong thói quen tiếp nhận thông tin. Người dùng hiện nay thường truy cập các trang báo qua những “cửa ngách”, như mạng xã hội hoặc công cụ tìm kiếm, chứ không còn trung thành với một tên miền nhất định.

Ông Lê Quốc Minh – Tổng Biên tập Báo Nhân Dân,Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam.

Vấn đề đặt ra là làm sao để độc giả ở lại lâu hơn, đọc bài này rồi đọc tiếp bài khác, và quan trọng hơn, ghi nhớ được dấu ấn riêng của từng tờ báo.

“Nếu không tạo được sự khác biệt, rất khó để tạo dấu ấn. Người ta có thể đọc tin của mình nhưng lại không nhớ đó là từ báo nào. Thậm chí, người ta không nhớ cả tên nhà báo đã bỏ nhiều công sức cho tác phẩm đó”, ông nói.

Theo ông Minh, các tòa soạn cần xác định rõ nhóm độc giả mục tiêu – họ là ai, ở đâu, có thói quen và nhu cầu thông tin thế nào, từ đó phát triển bản sắc riêng và chiến lược nội dung phù hợp.

“Báo chí hiện nay phải rất lớn hoặc phải có thị trường ngách, song điều quan trọng là phải khác biệt. Không thể chỉ chạy đua số lượng bài viết mỗi ngày mà phải tạo ra sản phẩm thực sự độc đáo, sáng tạo và thu hút”, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh.

Chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi số tại Báo Nhân Dân, ông Minh cho rằng phải “liều một chút”, dám chấp nhận thất bại. “Làm 10 lần có khi chỉ thành công một hoặc hai lần. Nhưng nếu không làm thì không bao giờ có thành công”, ông nói.

Về vấn đề tài chính – một rào cản phổ biến trong chuyển đổi số, ông Minh khẳng định: “Kinh phí không phải là vấn đề lớn. Có kinh phí thì làm công nghệ cao. Không có vẫn có cách để làm công nghệ phù hợp. Quan trọng là tư duy, cách làm và quyết tâm”.

Thực tế cho thấy nhiều tờ báo địa phương như Báo Đắk Nông, Báo Hải Dương đã chuyển đổi số hiệu quả dù nguồn lực hạn chế, trong khi không ít tờ báo lớn ở trung ương lại chưa thành công.

"Nút thắt" nhân lực công nghệ

Theo Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, một trong những trở ngại lớn nhất với các tòa soạn hiện nay không phải tài chính, mà là nhân lực công nghệ.

“Tích hợp một công cụ AI vào tòa soạn chỉ là bước đầu. Quan trọng hơn là phải có đội ngũ đủ năng lực để vận hành, đào tạo, phát triển nó. Một vài kỹ thuật viên là chưa đủ. Phải có cả một đội ngũ công nghệ hiểu sâu về vận hành, và đặc biệt là lãnh đạo cũng cần hiểu để chỉ đạo hiệu quả”, ông Minh phân tích.

Ông cho rằng việc tự xây dựng những mô hình AI riêng với báo chí Việt Nam hiện nay còn gặp rất nhiều khó khăn – từ thiếu nhân lực công nghệ, thiếu tư duy công nghệ đến hạn chế trong năng lực vận hành.

Nhắc đến báo in, ông Minh cho rằng, trong kỷ nguyên số, vai trò của báo in đang dần thu hẹp. Tuy nhiên, báo in không biến mất nếu biết kết hợp sáng tạo với công nghệ và thay đổi cách tiếp cận.

“Hiện nay, nhiều nghiên cứu vẫn chỉ ra rằng nguồn thu từ báo in chiếm đến 50% tổng thu của các cơ quan báo chí. Trong khi đó, báo điện tử dù nhanh và phổ biến, nhưng lại khó tạo ra nguồn thu ổn định”, ông cho biết.

Do đó, theo người đứng đầu Hội Nhà báo Việt Nam, báo in vẫn có thể tồn tại trong một khoảng thời gian nhất định nếu biết đổi mới nội dung, định vị rõ nhóm độc giả mục tiêu và tận dụng công nghệ để gia tăng trải nghiệm người đọc.

Minh Thu