Bảo đảm an toàn các công trình hồ đập

Công trình hồ Bai Ngọc, xã Quang Trung (Ngọc Lặc) do Công ty TNHH MTV Thủy nông Sông Chu quản lý.

Huyện Như Thanh hiện có 165 hồ, đập; trong đó, hồ Sông Mực, hồ Mậu Lâm do Công ty TNHH MTV Sông Chu - Chi nhánh Như Thanh quản lý, khai thác; hồ Đồng Bể do Công ty TNHH MTV Sông Chu - Chi nhánh Triệu Sơn quản lý, khai thác và 162 hồ, đập nhỏ khác do UBND huyện quản lý, khai thác. Các công trình hồ, đập trên phục vụ nước tưới cho hơn 6.400 ha trồng lúa, hơn 3.000 ha cây màu và phục vụ nước sinh hoạt cho khoảng 3.500 hộ dân trong vùng. Trong những năm qua, được sự quan tâm của tỉnh, Trung ương, huyện Như Thanh đã nâng cấp, cải tạo được hàng chục công trình hồ, đập, như: hồ Hố Chu, xã Cán Khê; hồ Rừng Luồng, xã Mậu Lâm; hồ Eo Lim, xã Xuân Khang... Tuy nhiên, hiện trạng đa số các công trình là đập đất thấp, mặt cắt đập bé, mái thượng và hạ lưu bị sạt lở; tràn xả lũ là tràn đất và không đủ bề rộng thoát lũ; cống lấy nước bị lùng mang và không có cửa van vận hành. Lòng hồ bị bồi lắng nghiêm trọng, như: hồ Đồng Vinh, hồ Cầu Lim, liên hồ Cây Sú, xã Mậu Lâm; hồ Nam Bình, Khe Đu, xã Xuân Phúc; hồ Bái Ôi, xã Thanh Kỳ; hồ Vân Thành, hồ Xuân Lai, xã Hải Vân; hồ Ngọc Đông, xã Xuân Thọ; hồ Năng Nháp, xã Thanh Tân... Để hạn chế thấp nhất thiệt hại do mưa, lũ gây ra, các đơn vị, địa phương trên địa bàn huyện Như Thanh đã chủ động xây dựng kế hoạch, vật tư, nhân lực và phương án phòng chống thiên tai, bảo đảm an toàn các công trình thủy lợi, nhất là hệ thống hồ, đập. Theo đó, UBND huyện đã chỉ đạo các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu thi công, đối với các công trình đang xây dựng chủ động có biện pháp bảo đảm an toàn cho người, phương tiện, thiết bị và công trình trước, trong mùa mưa bão.

Toàn tỉnh hiện có 2.524 công trình thủy lợi; trong đó, có 610 hồ chứa (1 hồ quan trọng đặc biệt, liên quan đến an ninh quốc gia là hồ Cửa Đạt, 29 hồ chứa lớn, 84 hồ chứa vừa và 496 hồ chứa nhỏ), với tổng dung tích chứa khoảng 2,156 tỷ m3, làm nhiệm vụ cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, sinh hoạt, phát điện và phòng chống lũ. Phần lớn các đập, hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh được xây dựng từ năm 1960 - 1970 (riêng đập Bái Thượng được xây dựng từ những năm 20 của thế kỷ trước), hầu hết kết cấu bằng đất, chịu tác động của nhiều trận mưa, lũ nên dẫn đến đập dâng, tràn xả lũ, cống lấy nước bị xuống cấp, lòng hồ bị bồi lắng; trong đó, có 500 hồ (chiếm 80% tổng số hồ đập của tỉnh) dung tích chứa nhỏ, không có khả năng phòng lũ, được đắp thô sơ từ hàng chục năm qua, đã xuống cấp nghiêm trọng.

Để bảo đảm an toàn cho các công trình thủy lợi trong mùa mưa lũ, hàng năm, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đều có văn bản yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố có đập, hồ chứa, các Công ty TNHH MTV Sông Chu, TNHH MTV Thủy lợi Bắc Sông Mã tổ chức thực hiện nghiêm các quy định về quản lý an toàn đập, hồ chứa thủy lợi theo quy định của Luật Thủy lợi năm 2017, Nghị định số 114/2018/NĐ-CP ngày 4-9-2018 của Chính phủ và các quy định khác có liên quan. Thường xuyên, định kỳ kiểm tra, đánh giá hiện trạng công trình, tổ chức trực ban tại công trình 24/24 giờ trong thời gian có mưa, lũ nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các ẩn họa, hư hỏng, sự cố ngay từ giờ đầu, giảm thiểu thiệt hại do sự cố gây ra. Đối với hồ chứa có cửa van tràn xả lũ phải thường xuyên kiểm tra, vận hành thử cửa van và các thiết bị cơ khí bằng điện lưới và máy phát điện dự phòng. Đồng thời, chủ động xây dựng phương án phòng chống lụt bão; xây dựng phương án phòng chống lũ, lụt cho vùng hạ du đập, xây dựng phương án bảo vệ công trình; đồng thời, phải kiểm tra thường xuyên thông qua phân tích, đánh giá tài liệu đo đạc, quan trắc đập và bằng trực quan hiện trường; kiểm tra định kỳ trước và sau mùa mưa lũ; tiến hành kiểm tra đột xuất; giám sát việc quản lý an toàn đập theo quy định. Đồng thời, chuẩn bị phương án phòng, chống mưa bão theo phương châm “4 tại chỗ”; chuẩn bị cọc tre, bao cát sỏi để gia cố các chân hồ, đập và những điểm có nguy cơ cao bị rò rỉ nước, sạt trượt mái. Mặt khác, các đơn vị quản lý, khai thác công trình thủy lợi cần củng cố, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ quản lý và khai thác hồ chứa cho cán bộ, nhân viên; thường xuyên kiểm tra phát hiện sớm những nguy cơ mất an toàn công trình và có biện pháp xử lý kịp thời. Mặt khác, các đơn vị quản lý, khai thác công trình thủy lợi củng cố nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ quản lý và khai thác hồ chứa, thường xuyên kiểm tra phát hiện sớm những nguy cơ mất an toàn công trình và có biện pháp xử lý kịp thời; rà soát điều chỉnh xây dựng phương án phòng chống thiên tai từng hồ chứa và chuẩn bị đầy đủ lực lượng, vật tư, trang thiết bị, phương tiện dự phòng, bảo đảm chủ động ứng phó trong mọi tình huống thiên tai, sự cố có thể xảy ra.

Bài và ảnh: Lương Khánh