Bảo đảm sự công khai, minh bạch và phù hợp với yêu cầu tiếp cận thông tin của công dân

Thời gian qua, việc triển khai thực hiện Pháp lệnh Bảo vệ bí mật Nhà nước năm 2000 đã đạt nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ bí mật Nhà nước của các cấp, các ngành, cán bộ, nhân dân. Tuy nhiên, qua thực tiễn thực hiện công tác bảo vệ bí mật Nhà nước cho thấy Pháp lệnh và các văn bản hướng dẫn đã bộc lộ những hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu bảo đảm an ninh, trật tự trong giai đoạn hiện nay. Do đó, các đại biểu thống nhất cao việc cần thiết sớm ban hành Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước, nhất là trong điều kiện nước ta trong giai đoạn hiện nay.

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý một số nội dung trong dự án Luật.

Toàn cảnh phiên họp chiều 25-10. Ảnh: Quốc hội.

Trong đó, về phạm vi bí mật Nhà nước, quy định cụ thể những thông tin thuộc phạm vi bí mật Nhà nước trong từng lĩnh vực phải là những thông tin quan trọng, chưa được công khai, nếu bị lộ, bị mất có thể gây nguy hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc. Nội dung điều luật này được xây dựng trên cơ sở nghiên cứu rà soát nội dung bí mật nhà nước tại 96 Danh mục bí mật nhà nước hiện hành trong các lĩnh vực của các cơ quan Trung ương, các bộ, ngành và các tổ chức chính trị - xã hội.

Về phân loại bí mật Nhà nước, kế thừa các quy định của Pháp lệnh hiện hành, điều luật được thiết kế thành 3 cấp độ “Tuyệt mật”, “Tối mật” và “Mật” theo từng lĩnh vực cho phù hợp với tình hình thực tiễn hoạt động quản lý Nhà nước và đáp ứng yêu cầu của công tác bảo vệ bí mật Nhà nước trong giai đoạn hiện nay.

Về thời hạn bảo vệ bí mật Nhà nước, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt cho biết, đây là nội dung mới, được thể hiện trong dự thảo Luật nhằm bảo đảm sự công khai, minh bạch, phù hợp với yêu cầu tiếp cận thông tin của công dân, phù hợp với Hiến pháp năm 2013. Thời hạn bảo vệ bí mật Nhà nước quy định cơ bản phù hợp, thống nhất với quy định của Luật Lưu trữ và pháp luật có liên quan; đồng thời, có nghiên cứu, tham khảo pháp luật một số nước. Do đó, Chủ nhiệm Võ Trọng Việt đề nghị cho giữ thời hạn bảo vệ bí mật Nhà nước như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý.

Thảo luận tại phiên họp, vấn đề được nhiều đại biểu tham gia ý kiến là về phạm vi bí mật Nhà nước. Một số ý kiến đề nghị quy định phải phù hợp hơn với tình hình thực tiễn và bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân. Theo các đại biểu, một số nội dung thuộc phạm vi bí mật Nhà nước như trong dự thảo là quá rộng, chưa rõ, dễ dẫn đến lạm dụng khi thực hiện luật như thông tin về hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử... Bởi lẽ, một số vụ án truy tố, xét xử cần phải giữ bí mật Nhà nước, nhưng không phải tất cả các vụ án đều thuộc bí mật Nhà nước. Ở giai đoạn điều tra, khởi tố, truy tố, xét xử có thể một số vụ án phải giữ bí mật Nhà nước, nhưng ở giai đoạn tuyên án thì không còn thuộc phạm vi bí mật Nhà nước, bởi tuyên án công khai là nguyên tắc của pháp luật tố tụng.

Theo các đại biểu, trong phạm vi bí mật Nhà nước quy định trong dự thảo có những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về đối nội, đối ngoại cần phải phổ biến cho nhân dân được biết. Trong tư pháp, vấn đề điều tra, truy tố, xét xử cũng cần công khai. Về kinh tế, thông tin tài chính, ngân hàng nhiều lúc cần phải phổ biến nhanh, phổ biến rộng. Những vấn đề về công nghiệp, nông nghiệp, thương mại, có những thông tin không phải của nhà nước, mà của tổ chức, doanh nghiệp đi điều tra, khảo sát... Do đó, đề nghị xem xét lại Điều 7 dự thảo luật quy định về vấn đề này.

Theo kế hoạch, dự án Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước sẽ được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 6.

PHƯƠNG HẰNG