Bảo hiểm hưu trí bổ sung bước vào khung pháp lý mới

Sau quá trình lấy ý kiến, nhiều nội dung quan trọng đã được tiếp thu, chỉnh sửa để tăng tính khả thi và minh bạch cho loại hình bảo hiểm còn khá mới mẻ này tại Việt Nam.

Theo Bộ Tài chính, bảo hiểm hưu trí bổ sung là chế độ hưu trí tự nguyện, được hình thành từ đóng góp của người sử dụng lao động và người lao động, nhằm bổ sung thu nhập khi về hưu bên cạnh lương hưu BHXH bắt buộc. Nghị định mới thay thế Nghị định 88/2016, cập nhật các quy định theo Luật BHXH 2024, đồng thời tháo gỡ một số vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai thời gian qua.

Tính đến cuối năm 2024, hệ thống quỹ hưu trí bổ sung tại Việt Nam có 7 quỹ đang hoạt động, tổng tài sản đạt khoảng 1.549 tỉ đồng, tăng gần 69% so với năm 2023 và gấp 18 lần so với năm 2021. Số người tham gia đạt hơn 24.000, chủ yếu là người lao động tại khoảng 30 doanh nghiệp. Danh mục đầu tư vẫn nghiêng mạnh về an toàn, với hơn 50% là trái phiếu Chính phủ.

Một trong những thay đổi đáng chú ý tại dự thảo nghị định là việc bỏ quy định bắt buộc trích tối thiểu 5% tiền đóng góp để mua hợp đồng bảo hiểm nhân thọ trả tiền định kỳ nhằm “đảm bảo mức chi trả tối thiểu” khi nghỉ hưu. Quy định này đã vấp phải nhiều ý kiến phản biện từ Hiệp hội Kinh doanh chứng khoán và các tổ chức liên quan, do không phù hợp với nguyên tắc thị trường, làm tăng chi phí và khó triển khai trên thực tế. Bộ Tài chính đã tiếp thu và loại bỏ nội dung này khỏi dự thảo.

Về minh bạch thông tin, dự thảo nghị định bổ sung hàng loạt yêu cầu mới nhằm tránh gây nhầm lẫn giữa bảo hiểm hưu trí bổ sung với chế độ hưu trí của Nhà nước hoặc sản phẩm bảo hiểm nhân thọ thương mại. Doanh nghiệp quản lý quỹ và các đại lý không được quảng bá theo cách gây hiểu sai bản chất sản phẩm; đồng thời phải công khai đầy đủ thông tin, cảnh báo rủi ro cho người tham gia, nhấn mạnh đây là sản phẩm tự nguyện, không được Nhà nước bảo lãnh lợi nhuận hay mức chi trả.

Ở khía cạnh đầu tư, dự thảo nghị định điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn nhưng vẫn kiểm soát rủi ro. Quy định về tỷ trọng đầu tư tối thiểu vào trái phiếu Chính phủ chỉ áp dụng với các quỹ có quy mô từ 50 tỉ đồng trở lên, thay vì cào bằng như trước. Danh mục đầu tư được mở rộng sang cổ phiếu và trái phiếu niêm yết, song đi kèm yêu cầu xếp hạng tín nhiệm độc lập đối với trái phiếu doanh nghiệp, trừ một số trường hợp đặc thù. Các tiêu chí đầu tư cũng được chuẩn hóa, tính toán định kỳ theo quí để phản ánh sát diễn biến thị trường.

Theo Bộ Tài chính, việc hoàn thiện khung pháp lý cho bảo hiểm hưu trí bổ sung không chỉ nhằm đa dạng hóa lựa chọn an sinh cho người lao động, mà còn góp phần hình thành nguồn vốn dài hạn cho thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường trái phiếu Chính phủ. Tuy nhiên, với nguyên tắc “tự nguyện và tự chịu rủi ro”, sự phát triển của loại hình này vẫn phụ thuộc lớn vào niềm tin của người lao động, tính minh bạch của doanh nghiệp quản lý quỹ và mức độ ổn định của môi trường chính sách trong dài hạn.

Hồng Văn