Bảo hiểm xã hội tự nguyện: 'Lưới đỡ' an sinh vững chắc cho lao động tự do

Một bước ngoặt về quyền lợi thai sản

Điểm nhấn thu hút sự quan tâm lớn nhất trong chính sách mới chính là việc bổ sung chế độ thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện từ ngày 1-7-2025. Đây là sự nhân văn sâu sắc, xóa bỏ rào cản giữa lao động có hợp đồng và lao động tự do.

Thủ tục hưởng trợ cấp thai sản với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Ảnh: Bảo hiểm xã hội Hà Nội

Để được thụ hưởng chính sách này, lao động nữ sinh con hoặc lao động nam có vợ sinh con cần có thời gian đóng BHXH tự nguyện (hoặc tổng thời gian đóng cả bắt buộc và tự nguyện) từ đủ 6 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh con. Trong trường hợp đau xót khi mẹ qua đời sau sinh, cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng vẫn sẽ được hưởng trợ cấp thai sản để bảo đảm nguồn lực chăm sóc trẻ nhỏ.

Thủ tục thực hiện cũng được đơn giản hóa tối đa để phục vụ người dân. Hồ sơ chỉ bao gồm bản sao giấy khai sinh, giấy chứng sinh hoặc trích lục khai sinh của con. Người lao động có thể nộp hồ sơ trong vòng 60 ngày kể từ ngày sinh con thông qua ba hình thức linh hoạt: Nộp trực tiếp tại cơ quan BHXH, gửi qua dịch vụ bưu chính hoặc thực hiện trực tuyến qua Cổng dịch vụ công. Sau khi nhận đủ hồ sơ, cơ quan BHXH sẽ giải quyết chi trả chỉ trong vòng 5 ngày làm việc.

Chế độ hưu trí: Điểm tựa vững vàng khi tuổi già

Bên cạnh thai sản, chế độ hưu trí vẫn là "xương sống" của chính sách BHXH tự nguyện, giúp người lao động có nguồn thu nhập ổn định và tự chủ khi về già.

Chế độ hưu trí trong chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện. Ảnh: Bảo hiểm xã hội Hà Nội

Điều kiện hưởng lương hưu thuận lợi hơn khi từ ngày 1-7-2025, điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu đã được rút ngắn xuống chỉ còn 15 năm. Về độ tuổi nghỉ hưu, lộ trình được thực hiện theo quy định: Nam đủ 61 tuổi 3 tháng vào năm 2024, sau đó mỗi năm tăng thêm 3 tháng cho đến khi đạt 62 tuổi vào năm 2028. Nữ đủ 56 tuổi 8 tháng vào năm 2024, sau đó mỗi năm tăng thêm 4 tháng cho đến khi đạt 60 tuổi vào năm 2035.

Cách tính mức hưởng khá hấp dẫn: Mức lương hưu hằng tháng được tính bằng tỷ lệ hưởng nhân với mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH. Cụ thể:

* Tỷ lệ 45%, tương ứng với 15 năm đóng đối với nữ và 20 năm đóng đối với nam (riêng nam giới đóng từ 15 đến dưới 20 năm, tỷ lệ hưởng đạt 40% cho 15 năm đầu, mỗi năm đóng thêm cộng 1%).

* Tăng thêm: Sau đó, cứ mỗi năm đóng thêm, người lao động được cộng 2%, mức tối đa lên tới 75%.

Đặc biệt, lương hưu không cố định mà được điều chỉnh định kỳ dựa trên chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế để bảo đảm giá trị thực tế của đồng tiền. Người hưởng lương hưu còn được cấp thẻ BHYT miễn phí suốt đời với mức quyền lợi cao, giúp an tâm trước những rủi ro bệnh tật ở tuổi xế chiều.

Hà Nội: Điểm sáng trong công tác phát triển BHXH tự nguyện

Nhìn từ thực tế triển khai tại Thủ đô theo báo cáo tháng 11-2025, chúng ta thấy rõ sức sống của chính sách này. Tính đến hết tháng 11, Hà Nội đã có 131.541 người tham gia BHXH tự nguyện, tăng hơn 28.000 người so với cùng kỳ năm trước. Kết quả này có được nhờ sự chỉ đạo quyết liệt và các chính sách hỗ trợ đặc thù.

Khi nói đến chính sách hỗ trợ riêng biệt của thành phố, không thể không nhắc đến việc HĐND thành phố Hà Nội ban hành Nghị quyết số 19/2025/NQ-HĐND quy định mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện riêng cho các đối tượng chính sách xã hội trên địa bàn. Đây là đòn bẩy quan trọng giúp những người có hoàn cảnh khó khăn tiếp cận gần hơn với lương hưu. Cùng với đó là nỗ lực truyền thông khi chỉ trong tháng 11-2025, BHXH Hà Nội đã phối hợp tổ chức lễ ra quân rầm rộ, tư vấn cho gần 6.000 người, thu hút hơn 3.700 người tham gia mới và tái tục ngay trong ngày. Ngành BHXH Thủ đô cũng đẩy mạnh chuyển đổi số, giúp người dân dễ dàng theo dõi quá trình đóng và thụ hưởng qua ứng dụng điện tử.

Với phương châm "Mức đóng linh hoạt - Quyền lợi bền vững", BHXH tự nguyện chính là cuốn sổ tiết kiệm giá trị nhất mà mỗi lao động tự do có thể chuẩn bị cho chính mình. Việc chọn mức đóng cao và thời gian đóng dài không chỉ giúp mức lương hưu sau này cao hơn, mà còn là sự đầu tư thông minh cho tương lai.

Kể từ khi chính sách thai sản và hưu trí dành cho lao động khu vực phi chính thức được áp dụng từ giữa năm 2025, "chiếc lưới" an sinh đã và đang ngày càng thêm chặt chẽ. Thông điệp mà BHXH Hà Nội đưa ra, đó là “Đừng để tuổi già trở thành gánh nặng cho con cái, hãy bắt đầu hành trình an tâm vui khỏe ngay từ hôm nay bằng việc tham gia BHXH tự nguyện”.

Thu Minh