Bạo lực học đường - Hành vi lệch chuẩn và vi phạm pháp luật

Liên tiếp những vụ việc đau lòng

Khoảng 11h30’ ngày 17/10, tại một cửa hàng xăng dầu trên địa bàn xã Quảng Bình, tỉnh Thanh Hóa (gần Trường THPT Đặng Thai Mai), hai học sinh lớp 12 là L.Q.H. (trú xã Lưu Vệ) và P.T.B.N. (trú thôn 6, xã Quảng Bình) xảy ra mâu thuẫn, xô xát. Trong lúc rượt đuổi nhau, N. bất ngờ rút dao thủ sẵn trong người, đâm một nhát vào vùng cổ H. khiến nạn nhân gục tại chỗ và tử vong dù được đưa đi cấp cứu ngay sau đó.

Theo xác minh của Công an tỉnh Thanh Hóa, hai học sinh không có hiềm khích từ trước, mà vụ việc chỉ xuất phát từ mâu thuẫn nhỏ trong giờ học thể dục buổi sáng.

Chưa kịp nguôi ngoai, ngày 19/10, trên mạng xã hội lan truyền đoạn clip ghi lại cảnh một nam sinh bị nhóm bạn khoảng sáu người bắt nạt, ép thực hiện hành vi phản cảm. Clip nhanh chóng gây phẫn nộ trong dư luận.

Kết quả xác minh, sự việc xảy ra trên địa bàn khu vực xã Sóc Sơn và xã Kim Anh. Theo báo cáo của Trường THPT Minh Phú gửi Sở GD&ĐT Hà Nội ngày 20/10 cho biết: Ngay khi nắm bắt sự việc, nhà trường đã gửi thông tin đến Công an xã Sóc Sơn để vào cuộc điều tra.

Kết quả xác định, sự việc xảy ra vào ngày 15/10, nạn nhân là em N.Đ.H hiện đang là học sinh lớp 10 Trường THPT Minh Phú. Nhóm học sinh còn lại có độ tuổi từ 14 đến 17, trong đó hai em đang theo học tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên Sóc Sơn.

Hai vụ việc chỉ diễn ra trong ít ngày nhưng đủ cho thấy, bạo lực học đường đang không còn là những vụ việc lẻ tẻ, mà là hồi chuông cảnh tỉnh về sự xuống cấp trong ứng xử học đường.

Hiện trường vụ việc xô xát giữa hai nam sinh tại tỉnh Thanh Hóa (ảnh cắt từ video).

Không chỉ là hành vi lệch chuẩn, mà còn là vi phạm pháp luật

Không chỉ gây hậu quả về tâm lý và danh dự, hành vi đánh nhau, quay clip phát tán lên mạng còn tiềm ẩn rủi ro pháp lý nghiêm trọng. Theo ThS. Luật sư Nguyễn Quang Vịnh (Văn phòng Luật sư Hà Nội), hành vi bạo lực học đường có thể bị xử lý ở cả ba cấp độ: kỷ luật nhà trường, xử phạt hành chính và truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cụ thể, theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi đánh nhau, gây mất trật tự hoặc thương tích nhẹ có thể bị xử phạt hành chính đến 8 triệu đồng. Đối với học sinh từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi, mức phạt bằng một nửa người trưởng thành; còn học sinh từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi thường chỉ bị cảnh cáo.

Tuy nhiên, nếu gây thương tích nghiêm trọng hoặc có yếu tố cố ý, người vi phạm có thể bị truy tố theo Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 về tội “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác”.

Đặc biệt, hành vi quay clip và phát tán lên mạng được xem là tình tiết tăng nặng, có thể cấu thành Tội làm nhục người khác (Điều 155 Bộ luật Hình sự), với khung hình phạt từ cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến tù giam từ 3 tháng đến 2 năm.

Pháp luật cũng quy định rõ độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự: người chưa đủ 14 tuổi không bị truy cứu; từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi chỉ chịu trách nhiệm nếu phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng; từ 16 tuổi trở lên chịu trách nhiệm gần như người trưởng thành.

Những quy định này không chỉ mang tính răn đe, mà còn nhằm mục đích giáo dục, định hướng hành vi cho lứa tuổi học sinh nhóm dễ bốc đồng, thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc và nhận thức về hậu quả pháp lý.

Để phòng ngừa bạo lực học đường, thiết nghĩ các cơ quan chức năng xác định cần sự vào cuộc đồng bộ, không chỉ từ ngành Giáo dục mà cả hệ thống chính trị. VKSND tỉnh Cao Bằng vừa qua cũng đã ban hành kiến nghị, đề xuất nhiều giải pháp cụ thể nhằm tăng cường công tác giáo dục pháp luật và đạo đức cho học sinh trên địa bàn tỉnh. Cụ thể:

Thứ nhất, cần đẩy mạnh giáo dục pháp luật, kỹ năng sống và giá trị nhân văn ngay trong chương trình học chính khóa và ngoại khóa. Việc lồng ghép các tình huống thực tế, phiên tòa giả định, tọa đàm về hậu quả của hành vi vi phạm sẽ giúp học sinh hiểu rõ ranh giới giữa “đùa nghịch” và “vi phạm pháp luật”.

Thứ hai, tăng cường phối hợp liên ngành giữa trường học – công an – đoàn thể – chính quyền địa phương trong việc phòng ngừa, phát hiện và xử lý các biểu hiện lệch chuẩn hành vi. Khi các bên cùng chia sẻ thông tin, cùng giám sát và hỗ trợ, công tác giáo dục, uốn nắn học sinh sẽ hiệu quả hơn.

Thứ ba, cần siết chặt quản lý học sinh, đặc biệt là ngoài giờ học. Gia đình, nhà trường và chính quyền cơ sở phải thường xuyên trao đổi, nắm bắt tâm lý học sinh, tránh để các em bị tác động tiêu cực từ mạng xã hội hay bạn bè xấu.

Bên cạnh đó, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện là nền tảng quan trọng. Những hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ, thể thao, văn hóa, tình nguyện không chỉ giúp học sinh phát triển toàn diện mà còn giảm nguy cơ tham gia vào hành vi bạo lực.

Cuối cùng, trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý học sinh và cảnh báo sớm rủi ro là giải pháp cần thiết. Các trường học nên xây dựng hệ thống phản ánh trực tuyến, kênh tư vấn tâm lý học đường và tuyên truyền kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn cho học sinh.

Trên cơ sở kiến nghị này, Sở GD&ĐT tỉnh Cao Bằng đã ban hành công văn chỉ đạo toàn ngành triển khai đồng bộ, yêu cầu các cơ sở giáo dục báo cáo kịp thời mọi vụ việc học sinh vi phạm để có biện pháp xử lý, ngăn ngừa hiệu quả.

Để chặn đứng thực trạng đáng lo này, theo ông Trần Thế Cương – Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hà Nội cho biết, để giáo dục cho một em học sinh cần có 3 yếu tố gồm: Gia đình, nhà trường và xã hội. Nếu thiếu một trong 3 yếu tố trên, chắc chắn công tác giáo dục đạo đức học sinh sẽ trở nên rất khó khăn

. Bởi vậy, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hà Nội mong muốn các vị phụ huynh học sinh hãy quan tâm tới con em mình hơn nữa, cùng phối hợp với các nhà trường để giáo dục, bồi dưỡng, đồng hành với các con trong độ tuổi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Công Ngọc