Báo Mỹ: Thuế quan của Tổng thống Trump đang đẩy Canada 'xích lại gần hơn' với Trung Quốc

Thủ tướng Canada Mark Carney (trái) bắt tay với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc gặp song phương ở Gyeongju, Hàn Quốc, ngày 31/10. (Nguồn: Getty Images)

Theo CNN, quan hệ Trung Quốc-Canada trở nên căng thẳng vào năm 2018 sau khi Canada bắt giữ Giám đốc công nghệ Huawei Mạnh Vãn Chu, sau đó Trung Quốc đáp trả bằng việc bắt giữ hai công dân Canada là Michael Kovrig và Michael Spavor với cáo buộc gián điệp.

Căng thẳng ngoại giao này được cho là đã làm xấu đi quan hệ song phương và tạo ra sự thiếu tin tưởng sâu sắc giữa Ottawa và Bắc Kinh.

Tuy nhiên, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump leo thang căng thẳng thương mại với Canada, xứ sở lá phong được cho là đã hướng đến Trung Quốc để tìm kiếm "điểm đồng".

Nỗ lực phá tan băng

Tháng trước, quan hệ Trung Quốc-Canada đã ấm dần lên khi Ngoại trưởng Canada Anita Anand đến Bắc Kinh để gặp người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị.

Sau đó, Thủ tướng Canada Mark Carney và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gặp nhau bên lề Hội nghị hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc, đánh dấu lần đầu tiên hai nhà lãnh đạo Trung Quốc-Canada gặp nhau sau 8 năm.

Giới quan sát đánh giá, cuộc họp kéo dài 40 phút tại Hàn Quốc đã đánh dấu một “bước ngoặt” đối với quan hệ Trung Quốc và Canada, khi hai bên cam kết cải thiện quan hệ và thắt chặt hợp tác trong thương mại, đồng thời, Thủ tướng Carney dự định sẽ có chuyến thăm Trung Quốc trong thời gian tới.

Sau cuộc gặp cấp cao giữa hai nhà lãnh đạo Canada-Trung Quốc, quan hệ song phương cũng ấm dần lên với một số động thái tiếp nối như chuyến thăm cấp Bộ trưởng khác tới Trung Quốc, các cuộc điện đàm cấp cao và đặc biệt là việc Trung Quốc đưa Canada trở lại danh sách du lịch theo đoàn – động thái được kỳ vọng sẽ thúc đẩy ngành du lịch của quốc gia Bắc Mỹ này.

Cùng chung chí hướng

Theo đánh giá của các chuyên gia, cả Trung Quốc và Canada đều có động lực kinh tế để hòa hợp.

Năm 2024, Canada đã áp thuế 100% đối với xe điện Trung Quốc nhằm bảo vệ thị trường nội địa, vốn đang chịu áp lực cạnh tranh từ các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.

Sau đó, vào tháng 3/2025, Trung Quốc thông báo áp thuế trả đũa đối với các sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm của Canada, bao gồm mức thuế 100% đối với dầu hạt cải và bột dầu hạt cải.

Vào tháng 8/2025, Trung Quốc tăng thêm mức thuế 75,8% đối với hạt cải, gây tổn hại cho nông dân Canada và thực chất đóng cửa thị trường lớn thứ hai của Canada cho loại cây trồng này.

Trong khi đó, Mỹ được cho là ngày càng gây áp lực kinh tế lên nước láng giềng Canada.

Các cuộc đàm phán thương mại giữa ông Trump và ông Carney đột ngột bị tạm dừng, sau khi tỉnh Ontario đông dân nhất của Canada phát sóng một đoạn quảng cáo chống thuế có sử dụng hình ảnh của cố Tổng thống Mỹ Ronald Reagan.

Với tình thế hiện tại của Canada, quốc gia này được cho là không có khả năng để tham gia vào một cuộc chiến thương mại với cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Các container vận tải tại Cảng Montreal ở Montreal, Quebec, Canada ngày 1/8. (Nguồn: Getty Images)

Theo Lynette Ong, Giám đốc Trung tâm Thí nghiệm quản trị Trung Quốc tại trường Đại học Toronto, quan hệ Canada-Trung Quốc đã có sự “đảo chiều 180 độ” trong những tháng gần đây và đó là một sự thay đổi lớn, xuất phát từ nhu cầu của mỗi bên.

Doug Ford, Thị trưởng Ontario đã kêu gọi Canada cải thiện quan hệ với Trung Quốc.

Bắc Kinh tuyên bố sẽ xóa mức thuế quan đối với hạt cải dầu, nếu Ottawa làm điều tương tự với xe điện của Trung Quốc.

Hãng tin Canadian Press dẫn lời ông Ford cho biết: "Kẻ thù của kẻ thù là bạn và Canada không coi người Mỹ là kẻ thù, nhưng bây giờ Tổng thống Trump đang hành xử như kẻ thù".

Dường như dư luận Canada cũng đồng tình với ý kiến này. Các cuộc thăm dò ý kiến gần đây cho thấy, có tới 46% người dân Canada nói rằng Mỹ nên được coi là mối đe dọa so với Trung Quốc cao hơn so với 34% số người có ý kiến ngược lại.

Fen Hampson, Giáo sư tại Đại học Carleton nhận định: “Khi cánh cửa vào thị trường xuất khẩu chính, chủ lực bị khóa lại và phải chịu mức thuế khá cao trong một số lĩnh vực then chốt, bạn sẽ phải tìm kiếm những đối tác khác”.

Chuyên gia Hampson nói: “Đây giống như một khối Rubik mà các nhà lãnh đạo đang phải giải quyết”.

Tạo rạn nứt giữa Mỹ và các đồng minh

Theo chuyên gia Ong, đối mặt với áp lực gia tăng xuất khẩu của Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình đã trở nên thân thiện hơn với các quốc gia phương Tây và các đồng minh của Mỹ theo cách mà ông chưa từng làm trong tám năm qua.

Chuyên gia này cho rằng, Chủ tịch Tập Cận Bình đã thoải mái hơn rất nhiều. Ông ấy đã đùa giỡn với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung về cửa hậu công nghệ trên chiếc điện thoại Xiaomi tại cuộc gặp song phương bên lề Hội nghị APEC vào tháng trước.

Brian Wong, Trợ lý giáo sư tại Đại học Hồng Kông cho biết, kể từ khi ông Trump quay trở lại Nhà Trắng, Trung Quốc đã áp dụng một cách tiếp cận “hòa giải và linh hoạt hơn trong chính sách đối ngoại”.

Theo nhà nghiên cứu này, giới chức Trung Quốc đã “chấp nhận những lập trường không chỉ xuất phát từ mong muốn thể hiện sức mạnh, mà còn để xây dựng thiện chí giữa những đối tác lâu năm hoặc đồng minh của Mỹ”.

Vẫn cần thời gian để theo dõi xem thực sự quan hệ Trung Quốc-Canada có thể được cải thiện hay không.

Tuy nhiên, chuyên gia Hampson cho rằng, đây có thể là một thông điệp quan trọng gửi tới Nhà Trắng: “Nếu bạn ngừng thừa nhận mối quan hệ kinh tế với các quốc gia láng giềng và đối tác thương mại gần gũi nhất, đừng ngạc nhiên nếu họ bắt đầu phòng thủ bằng cách hợp tác với đối thủ địa chính trị chính của bạn”.

(theo CNN)

Hải Yến