Báo Mỹ tuyên bố tên lửa Utes Nga chỉ thích hợp làm 'bia tập bắn'

Kênh truyền hình Zvezda (Ngôi sao) của Nga mới đây đã đăng tải một đoạn video rất đáng chú ý về cuộc tập trận đối kháng có bắn đạn thật giữa các đơn vị của hạm đội Biển Đen.

Trong đó, một tên lửa chống hạm tầm xa 3M44 Progress thuộc tổ hợp phòng thủ bờ biển Utes đã được lữ đoàn làm nhiệm vụ bảo vệ cảng Sevastopol trên bán đảo Crimea phóng đi.

Quả đạn này sau đó bị tên lửa đánh chặn 9M317M thuộc hệ thống phòng không Shtil của tàu hộ vệ Đô đốc Grigorovich - Dự án 11356M đánh chặn một cách dễ dàng từ cự ly 10 km.

Được biết Utes là tổ hợp vũ khí bố trí cố định, các bệ phóng tên lửa được đặt trong hầm ngầm sâu tới 20 m và triển khai lên mặt đất theo chiều ngang, trước khi khai hỏa, ống phóng tiếp tục được đưa lên độ cao vài m so với mặt đất.

Các bộ phận quan trọng khác như radar điều khiển hỏa lực 4R45 Skala, thiết bị nạp đạn hay mọi thao tác bảo dưỡng kỹ thuật đều được thực hiện trong lòng đất, bảo đảm an toàn cho đội ngũ nhân viên kỹ thuật.

Nhưng vì đặt cố định mà tổ hợp Utes cũng tồn tại nhược điểm đó là không có khả năng lẩn tránh trước đòn tấn công bằng vũ khí có độ chính xác cao của đối phương.

Mặc dù tên lửa có thể an toàn nhưng nắp hầm cùng cơ cấu phóng phía trên dễ bị phá hủy gây hỏng hóc, khiến đạn không thể được đưa lên khỏi mặt đất để chiến đấu.

Theo giới thiệu, hệ thống vũ khí này ra đời năm 1954, khi đó các nhà khoa học Liên Xô đã chế tạo hệ thống tên lửa bờ biển với mật danh Object 100, nó được đưa vào hoạt động từ năm 1957 và triển khai ở vùng núi gần Balaklava.

Tổ hợp Object 100 gồm 2 cụm bệ phóng đặt ngầm dưới lòng đất nhưng bố trí cách nhau 6 km và được trang bị các tên lửa hành trình chống hạm Sopka thế hệ đầu tiên có tầm bắn khoảng 100 km.

Đến năm 1961, Liên Xô quyết định nâng cấp hệ thống Object 100, dẫn đến việc ra đời tổ hợp Utes với tên lửa chống hạm siêu thanh P-35B, vũ khí này chính thức được biên chế từ năm 1973.

Tới năm 1982, tổ hợp Utes tiếp tục được hiện đại hóa thông qua tiếp việc nhận tên lửa 3M44 Progress thế hệ thứ ba. Tầm bay hiệu quả của tên lửa là 460 km, bao gồm một biến thể mang đầu đạn thông thường nặng 1 tấn và phiên bản lắp đầu đạn hạt nhân 350 kiloton.

Dựa vào vận tốc Mach 1,4 và đầu đạn rất lớn, tên lửa Progress có thể đánh chìm khu trục hạm hạng nặng chỉ với duy nhất một phát bắn, nhưng nó cũng có nhược điểm là kích thước cồng kềnh, độ cao hành trình lớn, tính linh hoạt thấp, dẫn tới dễ bị phát hiện và bắn hạ.

Tháng 12/1991, sau khi Liên Xô tan rã thì tổ hợp Utes thuộc về hải quân Ukraine. Hệ thống ngừng hoạt động vào năm 1996, nhưng tới năm 2014 nó lại được đưa trở về trạng thái chiến đấu.

Tuy vậy hiện nay hải quân Nga đã có những hệ thống tên lửa bờ tối tân hơn nhiều như Bastion-P hay Bal, chính vì vậy vai trò của Utes theo tờ báo Mỹ nhận xét chỉ còn để làm “bia bay” cho phòng không hạm tàu tập bắn chứ khó mà đảm nhiệm được vai trò ban đầu.

Việt Dũng