Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh ở Hà Nội: Tám chủ đề, một chân dung

Không gian lịch sử đặc biệt

Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh ở Thủ đô được UBND TP. Hà Nội quyết định thành lập theo nguyện vọng của các thành viên gia đình Đại tướng. Bảo tàng nằm ở phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, mở cửa thử nghiệm từ 6/7/2023.

Thiết kế của tòa nhà mô phỏng căn nhà gia đình ông từng sống ở 34 phố Lý Nam Đế, dựa trên ký ức của các thành viên gia đình Đại tướng với nhiều kỷ niệm sâu sắc. Tại ngôi nhà mà Đại tướng và gia đình sinh sống từ 1958-1986, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh nhiều lần đón Chủ tịch Hồ Chí Minh ghé thăm. Đặc biệt, đây cũng là nơi diễn ra cuộc họp Bộ Chính trị ngày 06/08/1964 để bàn về sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Đại tá Phạm Văn Phi, Giám đốc Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh cho biết, những chủ đề chính của Bảo tàng được sắp xếp khéo léo, xoay quanh những yếu tố, dấu mốc gắn với cuộc đời cách mạng của vị tướng tài. Đó là Quê hương - Cách mạng miền Trung, Việt Bắc, Xây dựng Quân đội, Xây dựng hòa bình ở miền Bắc, Cách mạng miền Nam… Ngoài ra còn các tiểu đề về Bình Trị Thiên khói lửa, Nông nghiệp, Đối ngoại, Văn hóa văn nghệ, Thể thao, Ông tướng du kích…

Gia đình ấp ủ làm nhà lưu niệm tại Thụy Phương từ hơn 20 năm trước. Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh - con trai Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - kể, gia đình thực hiện đề cương trưng bày từ cuối năm 2021. Dù gặp không ít khó khăn vì tư liệu, hiện vật rải rác ở nhiều nơi, hệ thống trưng bày vẫn được chuẩn bị công phu, khoa học trong không gian hai tầng của Bảo tàng. Trưng bày quy tụ hơn 300 ảnh, 220 hiện vật, hơn 150 tài liệu giấy, 23 pho tượng đồng gắn với những dấu mốc quan trọng trong quá trình hoạt động Cách mạng của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Bảo tàng cũng giới thiệu trên 100 đầu sách do Đại tướng viết và các tác giả viết về Đại tướng, cùng hệ thống phim tài liệu về thân thế, cuộc đời và sự nghiệp của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh.

Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh ở Hà Nội mở cửa thử nghiệm từ 6/7/2023. Ảnh: Trọng Quân

Trong cuộc gặp gỡ nhà khoa học, chuyên gia bảo tàng, lịch sử và quân sự cuối tuần qua, nhà sử học Dương Trung Quốc khẳng định, Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh ở Hà Nội là không gian ấn tượng, chưa từng có dành cho một nhân vật lịch sử.

Đại tướng Nguyễn Chí Thanh không chỉ được biết tới là “ông tướng du kích” với 10 bài học đánh Mỹ, “bắt Mỹ ăn cháo bằng dĩa”, sau này trong quá trình đảm nhiệm nhiều vị trí khác nhau, ông nổi tiếng với danh hiệu “Đại tướng làm nông nghiệp”, gắn với nhiều phong trào, hình mẫu sản xuất như “Gió Đại Phong”, “Thi đua Ba Nhất”, “Phá xiềng ba sào”... góp phần đưa nông nghiệp, nông thôn và nông dân miền Bắc tiến bước vững chắc. Những vật dụng trưng bày bình dị như mũ cối, xe đạp, bức ảnh ông xuống đồng cấy lúa với nông dân toát lên hình mẫu của vị tướng “nông dân” giản dị.

PGS.TS Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam bị thu hút bởi những thông điệp, chủ đề được thể hiện ở Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. “Tám chủ đề ở trưng bày là thông điệp về chân dung một nhà cách mạng toàn tâm, toàn ý đối với dân tộc, sẵn sàng hi sinh vì Tổ quốc. Thế hệ mai này nhớ tới Đại tướng ở sự giản dị, chân thành với đồng nghiệp, đồng chí, bạn bè”, PGS.TS Nguyễn Văn Huy chia sẻ.

Sức hút của địa chỉ đỏ

Một góc làm việc của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh được phục dựng ở Bảo tàng. Ảnh: Trọng Quân

Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh tiếp tục được gia đình hoàn thiện từ những ý kiến đóng góp của chuyên gia và một số khách tham quan hôm 22/6. Nhà sử học Dương Trung Quốc nhấn mạnh, đây không phải bảo tàng tư nhân bình thường, bởi chứa đựng những giá trị không tính toán được. Bởi vậy, ông đề xuất làm dày dặn hơn nguồn tư liệu, đặc biệt là tư liệu từ nước ngoài để nhân lên hiệu quả hoạt động và giá trị của Bảo tàng.

“Sinh viên từ các ngành học về lịch sử, khoa học xã hội nên ghé thăm Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh như một cách tiếp cận với địa chỉ giáo dục trực quan. Thế hệ mai sau có thể đưa bảo tàng thành trung tâm nghiên cứu nhân vật, thời đại lịch sử”, ông Dương Trung Quốc nêu.

Tính tương tác là yếu tố không thể thiếu đưa người xem tới gần, hiểu rõ ý nghĩa từng hiện vật. PGS. TS Nguyễn Văn Huy cho rằng, gia đình nên cân nhắc để bố trí hài hòa không gian trưng bày, để khách tham quan không bị ngợp trước ngồn ngộn thông tin bằng chữ, ảnh, hiện vật. Thay vào đó, PGS. Huy đề xuất nên tăng cường video, thuyết minh về tài chỉ huy của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh trong những trận đánh tại chiến trường miền Nam.

Các chuyên gia cũng tập trung đề xuất những điểm nhấn ở Bảo tàng bằng cách bổ sung thêm hiệu ứng âm thanh, yếu tố công nghệ. Công tác xã hội hóa có đóng góp thêm cho quá trình phát triển bảo tàng cả về không gian lẫn chất lượng tư liệu, hiện vật. Mảng nội dung về gia đình, cuộc đời riêng của Đại tướng nếu được chuẩn bị kỹ lưỡng hơn cũng nêu bật được giá trị của bảo tàng về chân dung nhân vật.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh bày tỏ, không gian bảo tàng chứng tỏ sự cố gắng lớn của gia đình và cộng sự. “Sau 35 năm trong quân đội và thời gian công tác ở Viện Lịch sử quân sự, chúng tôi nghiên cứu rất kỹ về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Tôi đánh giá rất cao tính cách, sự cống hiến và có thể gọi là phong cách Đại tướng Nguyễn Chí Thanh”, PGS.TS. Nguyễn Mạnh Hà nói. Ông bất ngờ khi tham quan một vòng và nhận ra có những tư liệu, hình ảnh về Đại tướng chưa bao giờ xuất hiện. Ông đề xuất ý tưởng phát triển Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh thành thư viện về Đại tướng để phục vụ nghiên cứu.

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nhấn mạnh, các hoạt động tại bảo tàng được nhiều sở, ban ngành Hà Nội hỗ trợ. Quỹ duy trì Bảo tàng do các thành viên gia đình đóng góp, tài sản được chuyển giao cho thế hệ thứ ba, thứ tư để tiếp nối hoạt động cho không gian này. Ông cũng bày tỏ nguyện vọng của gia đình về không gian ấm cúng, bảo tàng xinh xắn vừa với sức gia đình và “không muốn làm gánh nặng kinh phí cho Nhà nước”.

Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh dự kiến khánh thành vào dịp kỷ niệm 110 năm ngày sinh của Đại tướng (01/01/1914-01/01/2024). Những người góp sức làm nên không gian đậm chất lịch sử về sự nghiệp, cuộc đời của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh kỳ vọng đây sẽ là địa chỉ đỏ dành cho thế hệ trẻ yêu mến lịch sử, yêu mến vị tướng được Bác Hồ đặt tên.

NGUYÊN KHÁNH - NGỌC ÁNH