Bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc gắn với giảm nghèo bền vững

Điểm sáng trong phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với sinh kế bền vững

Vùng đồng bào DTTS của nước ta sở hữu kho tàng di sản văn hóa phong phú và đa dạng, là nguồn tài nguyên quý giá cho phát triển du lịch. Những giá trị văn hóa đặc sắc này không chỉ tạo nên lợi thế cạnh tranh mà còn góp phần hình thành các sản phẩm du lịch văn hóa mang dấu ấn riêng. Sự đa dạng trong bản sắc và truyền thống của các tộc người đã trở thành điểm nhấn hấp dẫn, thu hút du khách khám phá và trải nghiệm du lịch văn hóa – di sản ở Thái Nguyên.

Bào tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, thu hút khách du lịch, tạo sinh kế thoát nghèo cho bà con là hướng đi Bản làng Thái Hải (Thái Nguyên) đang thực hiện

Tại vùng đất “đệ nhất danh trà”, một trong những điểm sáng của bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc gắn với sinh kế bền vững chính là Bản làng Thái Hải. Trưởng bản Thái Hải Nguyễn Thị Thanh Hải cho biết khoảng 20 năm trước, đây là vùng đất hoang khô cằn, xung quanh toàn đồi trọc; trồng lúa thì lúa “cúi đầu”, không lên nổi.

Tuy nhiên, bằng chính đôi tay và niềm tin, bà đã quyết định đưa 30 ngôi nhà sản cổ nguyên bản của người Tày từ vùng ATK Định Hóa về phục dựng tại đây. Trong đó, có những ngôi nhà đã gần trăm tuổi.

Với bà Nguyễn Thị Thanh Hải, những ngôi nhà sàn ấy không chỉ là ký ức của cha ông mà còn là câu chuyện làm gì để thế hệ mai sau trân quý những di sản văn hóa được trao truyền lại; biến đây trở thành sinh kế để vươn lên giảm nghèo bền vững. Nhờ quyết tâm và sự ủng hộ của chính quyền địa phương, Bản làng Thái Hải đã phát triển như ngày hôm nay.

Được biết, Bản làng Thái Hải còn là nơi chở che cho nhiều phận người kém may mắn – từ người khuyết tật, người già neo đơn đến những người gặp khó khăn trong hành trình hòa nhập và mưu sinh. Ở đây, công tác giảm nghèo không chỉ dừng lại ở hỗ trợ vật chất trước mắt, mà được thể hiện bằng việc tạo điều kiện để họ có việc làm, được học nghề, tự tin vươn lên và từng bước thoát nghèo một cách bền vững.

Cũng nhờ được tạo sinh kế, trong làng, người dân vẫn gìn giữ và phát triển nhiều sản phẩm nông nghiệp truyền thống như thuốc nam gia truyền, chè truyền thống, rượu dân tộc cùng các sản phẩm thủ công đặc trưng.

Bà con tự trồng trọt, chăn nuôi và làm ra những vật phẩm phục vụ sinh hoạt hằng ngày cũng như đáp ứng nhu cầu của du khách khi ghé thăm – đây là nguồn thu nhập chính đầu tiên.

Cùng với đó, một nguồn thu nhập khác mang lại đời sống khấm khá hơn cho bà con đến từ hoạt động du lịch cộng đồng và các trải nghiệm văn hóa đặc sắc tại bản làng Thái Hải.

Nền tảng cho phát triển du lịch và sinh kế bền vững

Trong suốt hơn 20 năm, với định hướng phát triển đúng đắn, Bản làng Thái Hải liên tục gặt hái nhiều danh hiệu: Top 10 nhà hàng phục vụ khách du lịch tốt nhất Việt Nam (2016, 2017), Top 5 nhà hàng ăn uống hàng đầu Việt Nam (2019), được UNESCO Việt Nam bảo trợ là “công trình có giá trị bảo tồn văn hóa truyền thống và giáo dục tinh thần đoàn kết dân tộc” (2017). Đặc biệt, năm 2022, Thái Hải trở thành đại diện duy nhất của Đông Nam Á được UNWTO vinh danh Làng du lịch tốt nhất thế giới.

Thái Nguyên đang nỗ lực bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc gắn với sinh kế bền vững

Tháng 1.2025, sản phẩm “Du lịch văn hóa dân tộc Tày - Bản làng Thái Hải” được công nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia.

Nhằm nhân rộng mô hình bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch, Thái Nguyên đang mời gọi nhà đầu tư đến hợp tác phát triển du lịch, vừa phối hợp với các tỉnh, thành phố trên cả nước tổ chức hoạt động xúc tiến thương mại, du lịch.

Cùng với đó, Thái Nguyên tiếp tục định hướng phát triển trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại, song vẫn dành sự quan tâm đặc biệt cho việc bảo tồn, trao truyền và phát huy kho tàng văn hóa truyền thống đa dạng, đặc sắc của các DTTS; phát triển kinh tế dựa trên văn hóa. Thành quả đó có được nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền, sự vào cuộc của ngành văn hóa và hơn hết là tinh thần chủ động, ý thức gìn giữ bản sắc của chính đồng bào các dân tộc trên địa bàn.

Theo Sở VHTTDL tỉnh Thái Nguyên, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản không chỉ nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, mà còn đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng, tâm linh, góp phần làm giàu đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân.

Cùng với đó, tỉnh đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để gắn việc gìn giữ, phát huy di sản văn hóa với phát triển du lịch bền vững, tạo động lực cho phát triển kinh tế – xã hội và nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững cho bà con.

Nhờ cách làm đồng bộ, nhận thức của người dân về giá trị văn hóa ngày càng được nâng cao. Việc bảo tồn không còn là nhiệm vụ của riêng ngành văn hóa mà đã trở thành nhu cầu tự thân của cộng đồng. Thái Nguyên đang từng bước chứng minh rằng, gìn giữ bản sắc văn hóa không chỉ là giữ hồn dân tộc mà còn mở ra con đường phát triển kinh tế bền vững, nhân văn và giàu bản sắc.

NAM ANH