Bảo tồn di sản địa phương - hướng phát triển công nghiệp văn hóa

Đây là nội dung được thảo luận tại Hội thảo khoa học “Cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hóa nhằm góp phần tạo động lực phát triển nhanh và bền vững đất nước trong điều kiện mới” do Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam phối hợp với UBND phường Cửa Nam tổ chức ngày 4-11.

Thiếu cơ chế vận hành linh hoạt ở cấp địa phương

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam cho biết, Đảng và Nhà nước đã khẳng định rõ văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần, mà còn là sức mạnh nội sinh, là động lực và hệ điều tiết của xã hội, góp phần phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Các phiên thảo luận tại hội thảo đã nêu nhiều giải pháp thiết thực nhằm phát triển công nghiệp văn hóa tại địa phương. ẢNh: Nguyên Anh

Tuy nhiên, khung thể chế về công nghiệp văn hóa còn phân tán, thiếu tính liên kết giữa các lĩnh vực quản lý; thiếu cơ chế điều phối đủ mạnh để kết nối các ngành như văn hóa, sáng tạo, khoa học công nghệ, du lịch, thương mại, đô thị; đồng thời còn hạn chế về cơ chế hợp tác công – tư và hành lang thử nghiệm chính sách cho mô hình mới. Bên cạnh đó, thiếu cơ chế vận hành linh hoạt ở cấp địa phương, nhất là tại các đô thị trung tâm sáng tạo, khiến tiềm năng của công nghiệp văn hóa chưa được phát huy đầy đủ.

Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Trịnh Ngọc Trâm phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Nguyên Anh

Theo Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Trịnh Ngọc Trâm, những năm gần đây, phường luôn xác định phát triển công nghiệp văn hóa là một trong những hướng đi chiến lược, đóng vai trò hạt nhân trong phát triển kinh tế - xã hội dựa trên các giá trị văn hóa sáng tạo. Phường Cửa Nam mong được đồng hành cùng các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý và nghệ sĩ trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp văn hóa trên địa bàn phường.

Tại hội thảo, 30 tham luận của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý trong và ngoài nước đã phân tích những “điểm nghẽn” còn tồn tại, đồng thời đề xuất những giải pháp hiệu quả để phát triển công nghiệp văn hóa tại các địa phương.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương đề xuất một số giải pháp gìn giữ tư cách “đô thị sáng tạo” của các thành phố di sản. Ảnh: Nguyên Anh

Giữ gìn giữ tư cách “đô thị sáng tạo”

Tham luận với chủ đề “Thành phố sáng tạo trước nguy cơ mất tư cách pháp nhân - Trường hợp Hội An và một số giải pháp hoàn thiện thể chế”, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương đã chỉ ra khoảng trống thể chế phát sinh trong quá trình chuyển đổi mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời đề xuất một số giải pháp để bảo đảm tính pháp lý, gìn giữ tư cách “đô thị sáng tạo” của các thành phố di sản.

Trong khi đó, Tiến sĩ, Kiến trúc sư Phạm Tuấn Long, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam cho biết, luôn trăn trở với việc khơi dậy giá trị đặc trưng của khu phố cũ, quản lý và sử dụng hiệu quả tài sản công. Qua rà soát, phường Cửa Nam nhận thấy nhiều giá trị lịch sử, kiến trúc, văn hóa chưa được khai thác đúng mức, đây chính là cơ hội để đổi mới cách tiếp cận, đầu tư, bảo tồn và phát triển. Trong đó, vai trò của cộng đồng là yếu tố đặc biệt quan trọng; sự đồng hành của người dân, nghệ sĩ và tổ chức xã hội là những chủ thể trực tiếp sáng tạo và gìn giữ bản sắc địa phương.

Từ kinh nghiệm của Nhật Bản và Hàn Quốc, ông Phạm Tuấn Long cho rằng, mô hình trao quyền cho cộng đồng mang lại hiệu quả cao: Nhà nước đầu tư ban đầu, sau đó giao quyền vận hành cho cộng đồng tự quản lý, tự khai thác và tạo ra giá trị. Cách làm này giúp giảm chi phí hành chính, tăng hiệu quả vận hành, đồng thời phát huy tinh thần tình nguyện và trách nhiệm cộng đồng.

Tiến sĩ, Kiến trúc sư Phạm Tuấn Long, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Nguyên Anh

Thời gian tới, phường Cửa Nam định hướng xây dựng thương hiệu văn hóa địa phương, tạo không gian sáng tạo, bảo tồn di sản gắn với phát triển công nghiệp văn hóa, huy động nguồn lực xã hội hóa và tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật.

Tại hội thảo, Tiến sĩ Nguyễn Cao Đức, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu châu Âu và châu Mỹ (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), trình bày tham luận phân tích mô hình Hallyu - làn sóng văn hóa Hàn Quốc như một minh chứng cho năng lực thể chế linh hoạt, kết hợp giữa quản lý nhà nước và năng động của doanh nghiệp sáng tạo, qua đó rút ra lộ trình ba giai đoạn để tham khảo trong phát triển công nghiệp văn hóa số.

Tiến sĩ Ngô Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Nguyên Anh

Tiến sĩ Ngô Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam, Giám đốc Liên hoan phim quốc tế Đà Nẵng (DANAFF) chia sẻ về kinh nghiệm phát triển công nghiệp điện ảnh thông qua DANAFF - sự kiện điện ảnh quốc tế thường niên do Hiệp hội phối hợp với UBND TP Đà Nẵng tổ chức. DANAFF không chỉ tôn vinh các tác phẩm xuất sắc mà còn xây dựng hệ sinh thái đào tạo tài năng sáng tạo, đưa Đà Nẵng trở thành điểm hội tụ mới của điện ảnh châu Á, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam trên bản đồ điện ảnh khu vực.

Các đại biểu cũng thống nhất đề xuất, để công nghiệp văn hóa thực sự trở thành động lực tăng trưởng mới, cần hoàn thiện hành lang pháp lý, chính sách đầu tư, cơ chế khuyến khích sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy hợp tác công – tư.

Hương Ly