Bảo tồn, phát huy nghệ thuật trình diễn múa Khèn dân tộc Mông ở Cao Bằng

Lớp tập huấn là hoạt động thiết thực nhằm triển khai hiệu quả Dự án 6 về “Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”

Tại Cao Bằng đời sống văn hóa tinh thần của người Mông rất phong phú và độc đáo, mang đậm bản sắc tộc người và dường như ít bị pha tạp, ảnh hưởng bởi các nền văn hóa khác. Từ các loại hình dân ca, dân vũ, lễ hội, trò chơi dân gian đến âm nhạc và nhạc cụ của người Mông đều thể hiện những nét đặc trưng riêng biệt. Khèn Mông chính là loại nhạc cụ ẩn chứa dấu tích lịch sử của cả tộc người, vì lẽ đó, dù trải qua những tháng năm lịch sử, người Mông ở Cao Bằng không chỉ lưu truyền những làn điệu khèn mà họ vẫn luôn có những nghệ nhân tâm huyết còn lưu giữ nghệ thuật chế tác và múa khèn.

Khèn vừa là nhạc cụ, vừa là đạo cụ, chiếc khèn của người Mông khi cất lên được xem là cầu nối giữa cõi trần và thế giới tâm linh của con người. Chiếc khèn không chỉ là biểu trưng văn hóa dân tộc riêng có của người Mông mà còn là phương tiện kết nối cộng đồng, giao lưu văn hóa, mang nét độc đáo của dân tộc.

Tiếng khèn của người Mông không chỉ được sử dụng tại gia đình vào những ngày đặc biệt, mà nó còn cất lên trong những dịp hội hè, trong những buổi giao lưu thắm tình bè bạn. Trong đời sống văn hóa, tâm linh, tiếng khèn, cây khèn đi theo suốt cuộc đời của mỗi người Mông, hiện diện trong lúc vui nhất, lúc buồn nhất của mỗi gia đình.

Theo truyền thống văn hóa của người Mông, chỉ có nam giới mới biểu diễn độc tấu khèn

Theo truyền thống văn hóa của người Mông, chỉ có nam giới mới biểu diễn độc tấu khèn. Với nam giới người Mông, ngay từ khi còn nhỏ đã được ông, bố hoặc anh trai lớn tuổi trong gia đình hướng dẫn cách chế tác và diễn tấu khèn. Đàn ông dân tộc Mông thể hiện cảm xúc buồn, vui thông qua các bản nhạc Khèn. Phụ nữ Mông khi nghe tiếng Khèn sẽ thông qua giai điệu của người thể hiện, từ đó hồi đáp lại bằng các điệu múa xòe ô để bày tỏ tâm tư tình cảm của mình.

Múa khèn của người Mông có nhiều bài, phổ biến nhất là khèn gọi bạn, khèn tỏ tình, khèn múa ô... Chàng trai Mông lấy âm thanh của tiếng khèn thay tiếng lòng muốn nói. Vừa múa khèn, vừa ngậm đầu khèn thổi, đôi tay uyển chuyển luồn cây khèn ra mạn sườn, ra sau lưng, động tác thuần thục, dứt khoát. Kết thúc bài múa, chàng trai Mông thường ngồi xuống, hai chân sàng qua, sàng lại hai bên nhưng miệng vẫn ngậm khèn thổi theo tiết tấu cho đến khi kết thúc bài múa.

Tiết mục múa khèn do học viên trình diễn tại lớp tập huấn

Để bảo tồn các giá trị văn hóa độc đáo của dân tộc Mông ở Cao Bằng, ngày 22.8, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam phối hợp với Sở VHTTDL Cao Bằng tổ chức lớp tập huấn, truyền dạy bảo tồn, phát huy nghệ thuật trình diễn múa khèn dân tộc Mông cho 71 nghệ nhân, học viên dân tộc Mông đang sinh sống tại các xã Nguyễn Huệ, Quảng Uyên, Hà Quảng, Trà Lĩnh, Hòa An, Trường Hà, Nam Tuấn, tỉnh Cao Bằng.

Lớp tập huấn là hoạt động thiết thực nhằm triển khai hiệu quả Dự án số 6 về “Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030. Đồng thời, phát huy hiệu quả nguồn lực đầu tư của nhà nước, xã hội vào công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc thiểu số trên địa bàn Cao Bằng.

Nhiều năm qua, việc gìn giữ, phát triển cây khèn của đồng bào Mông ở Cao Bằng đã được quan tâm bảo tồn, giữ gìn và phát huy bằng nhiều hình thức như sản xuất khèn Mông, mở lớp truyền dạy chế tác khèn, trình diễn múa khèn trong cộng đồng. Các hoạt động không chỉ phục vụ đời sống tinh thần của người Mông mà còn lan tỏa các giá trị di sản văn hóa truyền thống trở thành sản phẩm hấp dẫn thu hút du khách trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển du lịch tại Cao Bằng.

QUỲNH VY