Bảo tồn rùa biển ở Hòn Cau

Nơi đa dạng sinh học biển

Chỉ mất hơn 20 phút đi ca nô là đến Khu bảo tồn biển Hòn Cau, với tổng diện tích là 12.500 ha, trong đó diện tích biển 12.360 ha, diện tích đảo là 140 ha. Ông Nguyễn Thanh Phúc - Phó Giám đốc Ban quản lý Khu bảo tồn biển Hòn Cau cho biết, vùng biển Hòn Cau được đánh giá cao về đa dạng sinh học, nơi hội tụ nhiều loài hải đặc sản quý hiếm đặc biệt là san hô với 282 loài. Cá ở rạn san hô nhiều vô kể với khoảng 324 loài như: Cá bướm, cá thia, cá mó, cá hồng, cá đuôi gai, cá sơn... Bên cạnh đó có 46 loài giáp xác, trong đó nhiều loài quan trọng như tôm hùm bông và tôm hùm đỏ. Cá ở vùng biển Hòn Cau còn có các giống như cá trích, cá cơm, cá suốt, cá mú. Đặc biệt, vùng biển Hòn Cau hiện còn nhiều loài nguy cấp, quý hiếm như các loài rùa biển: Vích, đồi mồi, đồi mồi dứa, trai tai tượng… “Với sự đa dạng sinh học, Khu bảo tồn biển Hòn Cau là nguồn tài nguyên quý giá để các nhà khoa học và sinh viên nghiên cứu về các hệ sinh thái biển, từ đó đóng góp vào việc phát triển các chiến lược bảo tồn có hiệu quả”, ông Phúc chia sẻ.

Mùa này Hòn Cau nước xanh trong vắt.

Vùng biển Hòn Cau được đánh giá cao về đa dạng sinh học, nơi hội tụ nhiều loài hải đặc sản quý hiếm.

Dẫn chúng tôi tham quan xung quanh đảo Hòn Cau, anh Trần Hoàng Phước, 1 trong 4 nhân viên thuộc Đội Tuần tra của Ban quản lý Khu Bảo tồn biển Hòn Cau cho biết, hằng ngày công việc của anh em là tuần tra, kiểm soát quanh đảo để bảo vệ các khu vực chức năng (vùng lõi, vùng đệm) trong khu bảo tồn. Bên cạnh đó, anh em còn thực hiện công tác bảo vệ các loài san hô, cũng như làm “bà đỡ” cho rùa đẻ trứng.

Nơi đây có nguồn tài nguyên quý giá để các nhà khoa học và sinh viên nghiên cứu về các hệ sinh thái biển.

Theo anh Phước, từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm là mùa rùa biển sinh sản. Đây cũng là thời điểm anh em tại khu bảo tồn thay nhau thức đêm để đi kiểm tra, theo dõi rùa lên sinh sản. “Vào mùa này, anh em đều mang chăn gối ra bãi đá nằm chờ. Nếu rùa lên bờ đẻ là biết ngay bởi âm thanh đào đất sột soạt làm ổ. Anh em phải thức canh, nằm chờ cho rùa đẻ xong, sau đó đưa trứng về khu ấp trứng trên đảo. Trứng rùa mang về được bỏ xuống ổ được làm y chang ổ tự nhiên của rùa. Sau đó sẽ lấp đất lại đánh dấu và ghi ngày tháng đầy đủ để theo dõi việc rùa nở”, anh Phước cho biết thêm.

Rùa lên đảo đẻ trứng.

Theo thông tin từ các anh em trong đội tuần tra, tính từ ngày ấp đến ngày rùa con nở tầm 45 - 60 ngày (tùy theo nhiệt độ). Việc ấp này giúp rùa nở với tỷ cao, đặc biệt là được bảo vệ nghiêm ngặt, tránh tình trạng trứng hay rùa con bị xâm phạm. Chị Lưu Yến Phi, đã gắn bó Khu bảo tồn biển Hòn Cau từ khi thành lập cho đến nay chia sẻ thêm: “Đảo Hòn Cau phát hiện rùa đẻ đầu tiên vào tháng 7/2013. Đó là 1 cá thể vích đã đẻ 154 trứng tại bãi Tàu và sau 48 ngày nở được 108 chú rùa con. Sau đó, Ban Quản lý đã tiến hành thả chúng về với biển. Qua các năm, số lượng rùa biển lên đảo đẻ tăng dần. Đặc biệt vào năm 2017, Ban quản lý ghi nhận 15 cá thể rùa lên Hòn Cau đẻ 1.389 trứng, sau đó nở ra 1.260 con. Tuy nhiên, năm 2022, Ban quản lý chỉ phát hiện 1 cá thể Vích đẻ trứng và nở tự nhiên trên đảo. Vắng bóng 1 năm, đến năm 2024, đảo Hòn Cau đã đón nhận 6 lượt rùa lên bãi đẻ trứng, trong đó có 3 ổ để nở tự nhiên, đánh dấu một tín hiệu tích cực, phản ánh sự phục hồi và phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái biển tại đây. Hy vọng năm nay, số rùa lên đảo đẻ trứng sẽ tăng lên".

Từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm là mùa rùa biển sinh sản.

Nâng cao nhận thức bảo vệ rùa biển

Được biết, Khu Bảo tồn biển Hòn Cau là 1 trong 3 khu bảo tồn biển (Vườn Quốc gia Côn Đảo và Vườn Quốc gia Núi Chúa) có rùa lên đẻ trứng. “Vì vậy, xác định việc bảo vệ rùa biển, một trong những loài có nguy cơ tuyệt chủng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thời quan qua, Ban quản lý đã phối hợp địa phương, cơ quan chức năng, các tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN, UNDP, WAR) và cộng đồng địa phương, tình nguyện viên, cộng tác viên bảo tồn biển thường xuyên thực hiện công tác bảo tồn rùa biển”, Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu bảo tồn Hòn Cau cho biết.

Thả rùa con về môi trường tự nhiên.

Hòn Cau đẹp như tranh vẽ.

Ngoài ra, khi có thông tin rùa biển bị buôn bán tại các nhà hàng hoặc bị nuôi nhốt, nhân viên Ban Quản lý cùng với đội ngũ cộng tác viên, tình nguyện viên sẽ vận động bà con chủ động trao trả rùa biển để thả về tự nhiên và ký cam kết không vi phạm. Nhờ thường xuyên tuyên truyền, những năm gần đây, tình trạng mua bán thịt và trứng rùa biển hầu như không còn. Rùa biển khi bị dính lưới đánh cá đã không còn bị giết mà được cứu để thả lại về biển. Mới đây 1 ngư dân ở xã Bình Thạnh đã thả về môi trường tự nhiên 1 cá thể đồi mồi khi vô tình phát hiện rùa biển mắc lưới trong quá trình đánh bắt cá. Chính vì vậy, công tác bảo tồn biển tại Khu bảo tồn biển Hòn Cau đã được Cục Kiểm ngư, các cơ quan của địa phương và các tổ chức quốc tế, bảo vệ động vật hoang dã ghi nhận và đánh giá cao.

Ban Quản lý Khu bảo tồn biển Hòn Cau thực hiện chương trình “Giám sát rác thải biển”.

1 ngư dân ở xã Bình Thạnh đã thả về môi trường tự nhiên 1 cá thể đồi mồi khi vô tình phát hiện rùa biển mắc lưới.

Là một trong 3 khu bảo tồn trong cả nước có rùa lên đảo đẻ trứng.

Những năm gần đây, Hòn Cau được du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan rất đông. "Đây cũng là dịp để Ban Quản lý tăng cường tuyên truyền, lồng ghép phổ biến kiến thức pháp luật, các quy định, thông tin liên quan đến hoạt động bảo tồn biển, nhất là đến những ngư dân khai thác thủy sản, các đơn vị kinh doanh du lịch, du khách và cộng đồng dân cư sinh sống xung quanh Khu bảo tồn, nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng và các lợi ích mang lại khi tham gia công tác bảo tồn biển", ông Phúc chia sẻ thêm.

MINH VÂN