Bảo tồn, tôn tạo cầu Long Biên: 'Đừng làm đô thị không còn trí nhớ'

Cầu Long Biên - ảnh Internet

Tại Hội thảo khoa học “Đổi mới sáng tạo trong quy hoạch, bảo tồn, phát huy giá trị cầu Long Biên” do Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài, Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam, Trung tâm Lưu trữ quốc gia 1, Công ty Cổ phần Bảo tàng Cầu Long Biên tổ chức ngày 25/10, các chuyên gia đã đi sâu vào phân tích thực trạng, giá trị to lớn và đề xuất các giải pháp tôn tạo cây cầu hơn 120 tuổi này.

CÂY CẦU BẮC QUA BA THẾ KỶ MANG NHIỀU GIÁ TRỊ

Được khởi công năm 1899, bắc qua sông Hồng và đưa vào sử dụng năm 1902, cầu Long Biên có công nghệ xây dựng hiện đại nhất và là cây cầu dài thứ hai trên thế giới lúc bấy giờ .

Vắt qua 3 thế kỷ, cầu Long Biên cũng đã trải qua 3 lần cải tạo lớn và nhiều lần cải tạo trùng tu khác. Tuy nhiên, do đã bị tàn phá trong chiến tranh cũng như có tuổi thọ quá lớn, cây cầu vẫn không tránh khỏi sự xuống cấp trầm trọng, gây mất an toàn giao thông.

Chiều cao tĩnh không của cầu đã trở nên lạc hậu, khó đáp ứng nhu cầu giao thông đường thủy. Khu vực cảnh quan hai bên bờ sông nơi có cầu bắc qua vẫn chưa được quy hoạch, hiện là vùng đất hoang chưa được tôn tạo cảnh quan để làm đẹp cho cửa ngõ vào phố cổ Hà Nội; khu vực bãi giữa sông Hồng đang là vùng canh tác nông nghiệp chưa được khai thác hiệu quả để phục vụ người dân thành phố và phục vụ du lịch.

Vì vậy, theo KTS. Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam, đã đến lúc cần có một phương án tổng thể về việc bảo tồn và tôn tạo cầu Long Biên trên cơ sở khoa học, chọn lọc những giá trị tiêu biểu trong suốt lịch sử biến động của cây cầu để bảo tồn, phục dựng cho hậu thế mai sau.

Quá trình nghiên cứu, bảo tồn và tôn tạo nên gắn kết cùng quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng vừa được phê duyệt. Qua đó, tạo không gian văn hóa, du lịch, cảnh quan, thúc đẩy việc quy hoạch và chuyển đổi Bãi Giữa sông Hồng thành công viên trung tâm của thành phố, đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị các di tích.

CẦN CÓ TẦM NHÌN CHIẾN LƯỢC, BỀN VỮNG

Ông Chính cũng nhấn mạnh rằng việc bảo tồn, tôn tạo phát huy giá trị lịch sử của cầu Long Biên rất cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để tìm ra định hướng cho cầu Long Biên hiện hữu - biểu tượng kiến trúc, văn hóa, lịch sử của Thủ đô, luôn có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với Hà Nội trong mọi thời kỳ.

Quá trình bảo tồn, tôn tạo cầu Long Biên phải đứng trên góc độ coi cầu Long Biên như là một di sản đô thị của Hà Nội. Quá trình tôn tạo phải tuân thủ các tiêu chí về bảo tồn. Cần tính toán làm sao để có thể giảm bớt công năng giao thông, đồng thời, tăng dần công năng văn hóa của cây cầu này để vừa bảo tồn, tôn tạo và phát huy được giá trị lịch sử của cây cầu di sản này.

Đặc biệt, việc bảo tồn, tôn tạo cầu Long Biên cần khai thác hiệu quả quỹ đất và lợi thế tiềm năng, vẻ đẹp tự nhiên của sông Hồng; đầu tư cải tạo khu vực bãi giữa, bãi bồi ven sông thành công viên văn hóa du lịch, định hướng lấy sông Hồng là trục cảnh quan tạo ra không gian mở, xanh, có hạ tầng đô thị văn minh, hiện đại, làm điểm đến vui chơi, tham quan du lịch hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Toàn cảnh hội thảo “Đổi mới sáng tạo trong quy hoạch, bảo tồn, phát huy giá trị cầu Long Biên”

Đồng quan điểm, GS. Nguyễn Minh Khôi, trường Đại học Xây dựng nhận định: Cầu Long Biên có cuộc sống gắn liền với đời sống không chỉ người Hà Nội mà còn có ý nghĩa với cả nước. Trong cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc, nhận thấy vai trò quan trọng của cầu Long Biên, máy bay Mỹ đã ném bom phá hủy cầu nhiều lần vào năm 1967. Hà Nội đã kiên cường và dũng cảm quyết đánh trả, bảo vệ cầu Long Biên. Hà Nội đã gian lao và vượt khó tu sửa ngày đêm cho cầu Long Biên vẫn hiên ngang hoạt động. Chính vì vậy, cầu Long biên trở thành biểu tượng của niềm tự hào và lòng quả cảm, là bảo tàng ký ức chiến tranh của người Hà Nội.

Ông Khôi cho rằng cần nhìn nhận và đánh giá lại giá trị của Cầu Long Biên trên cơ sở lí lịch đời sống của nó trong lịch sử và mối quan hệ mật thiết của nó với cộng đồng không chỉ ở riêng Hà Nội. Việc đánh giá giá trị là quan trọng cần phải làm trước khi triển khai các chương trình và kế hoạch đầu tư. Trong mọi mặt cần phải có tầm nhìn, chiến lược phát triển bền vững.

Trong khi đó, TS.KTS Trương Văn Quảng, Phó Tổng thư ký Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, phân tích: Với hơn 100 năm tồn tại, cầu Long Biên là một phần ký ức không thể phai nhòa của Hà Nội. Công tác bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị cầu Long Biên trong cấu trúc Thủ đô hôm nay không chỉ đơn thuần mang tính kỹ thuật. Điều quan trọng ở đây là hãy coi cầu Long Biên luôn có vị trí đặc biệt trong hệ thống cầu bắc qua sông Hồng (đoạn chảy qua thành phố Hà Nội) như nốt khóa Sol trong điệu Valse tuyệt mỹ trên dòng sông Cái, để kết nối quá khứ - hiện tại - tương lai, làm giàu thêm chất sử thi của Hà Nội ngàn năm văn hiến - văn minh - hiện đại… và để một lần nữa khẳng định lời GS Hoàng Đạo Kính: “Đừng làm đô thị không còn trí nhớ”.

Phan Nam