Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế

Nghệ thuật truyền thống Việt Nam vô cùng phong phú, đa dạng, gồm nhiều loại hình: sân khấu, âm nhạc, múa, mỹ thuật. Ở mỗi một loại hình lại có nhiều thể loại khác nhau như sân khấu có tuồng, chèo, cải lương, múa rối; múa có múa dân gian, múa cung đình, múa tín ngưỡng; âm nhạc có ca trù, hát xoan, bài chòi, quan họ, nhã nhạc, hát văn, xẩm…; mỹ thuật có tranh khắc gỗ dân gian, nghệ thuật chạm khắc đình làng, nghệ thuật điêu khắc tượng tròn, nghệ thuật trang trí kiến trúc, nghệ thuật tranh kính…Sự phong phú, đa dạng nói trên minh chứng sự giàu có về di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam được hình thành, phát triển, lưu truyền từ hàng nghìn năm lịch sử.

PGS.TS. Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát biểu tại hội thảo

Trình bày Báo cáo đề dẫn hội thảo, PGS.TS. Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định: nghệ thuật truyền thống Việt Nam chứa đựng tinh hoa văn hóa dân tộc, phản ánh trí tuệ sáng tạo của con người Việt Nam. Trong lịch sử dân tộc, nghệ thuật truyền thống luôn có vai trò quan trọng đối với quá trình xây dựng và phát triển đất nước, không tách khỏi sự nghiệp “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”.

Trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường hiện nay, nghệ thuật truyền thống, với tư cách là sản phẩm hàng hóa, được công chúng đón nhận và đem lại nguồn thu không nhỏ cho nền kinh tế quốc dân. Bên cạnh đó, nghệ thuật truyền thống nằm trong nguồn thứ ba của sức mạnh mềm văn hóa - di sản văn hóa (cùng với bản sắc dân tộc và thể chế).

Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống nói riêng và văn hóa truyền thống nói chung là chủ trương lớn, nhất quán của Đảng và Nhà nước

PGS.TS. Tạ Quang Đông cho rằng, với vai trò to lớn, việc bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống nói riêng và văn hóa truyền thống nói chung là chủ trương lớn, nhất quán của Đảng và Nhà nước Việt Nam, được đề cập trong nhiều văn kiện quan trọng. Nhờ những định hướng đúng đắn đó, việc bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Tuy nhiên, hiện nay, trước tác động của mặt trái cơ chế thị trường, nghệ thuật truyền thống đứng trước xu hướng “thương mại hóa”, vì mục đích lợi nhuận, phải đối mặt với tình trạng mai một, biến dạng, biến mất... Bên cạnh đó, hội nhập quốc tế lại dẫn đến nguy cơ đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc, văn hóa dân tộc - nội sinh bị “hòa tan” vào văn hóa ngoại sinh. Bởi vậy, bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống càng trở thành vấn đề nổi cộm, cần được chú trọng.

Hơn nữa, thực tiễn bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam còn tồn tại không ít hạn chế, bất cập: thiếu hụt nguồn nhân lực kế cận có chất lượng; chưa phát huy hết vai trò, tiềm năng của nghệ thuật truyền thống đóng góp vào sự phát triển của đất nước; công tác tổ chức thực hiện chủ trương, quan điểm bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống ở một số lĩnh vực, địa phương còn hạn chế; cơ chế chính sách còn bất cập, đầu tư chưa tương xứng với yêu cầu bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống; công chúng am hiểu và yêu thích nghệ thuật truyền thống ngày càng thưa thớt....

Để vừa phát triển kinh tế đất nước, vừa mở rộng cánh cửa hội nhập với thế giới nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa - hồn cốt dân tộc, Hội thảo khoa học quốc gia "Thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế" tạo diễn đàn trao đổi, thảo luận, lấy ý kiến của các nhà quản lý, các chuyên gia, các nhà nghiên cứu, các nghệ sĩ, nghệ nhân… về các vấn đề có liên quan.

Toàn cảnh hội thảo

Tại Hội thảo, các nhà quản lý, chuyên gia, nhà nghiên cứu tập trung thảo luận các vấn đề: cơ sở lý luận và thực tiễn về bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam; thực trạng bảo tồn và phát huy giá trị các loại hình nghệ thuật truyền thống Việt Nam hiện nay như: nhã nhạc cung đình Huế, nghệ thuật tuồng, chèo, hát xoan…

Các đại biểu cũng đưa ra kinh nghiệm bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống của các quốc gia trên thế giới và những bài học cho Việt Nam; giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế.

Ng. Phương