Bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học ở Đồng Tháp

Là một trong những địa phương thuộc đồng bằng sông Cửu Long, tỉnh Đồng Tháp rất phong phú về đa dạng sinh học ở các vùng đất ngập nước, chủ yếu tập trung ở Vườn Quốc gia Tràm Chim, Khu du lịch sinh thái Gáo Giồng, Xẻo Quýt. Tuy vậy, hiện phần lớn diện tích đất ngập nước trong khu vực Đồng Tháp Mười được sử dụng cho mục đích sản xuất nông nghiệp. Do đó, các khu đất ngập nước tự nhiên ngày càng thu hẹp, là một trong những nguyên nhân làm suy giảm nghiêm trọng các quần xã động, thực, vật tiêu biểu và nhiều loài thủy hải sản có giá trị về nguồn gen quý, hiếm của vùng.

Để bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học, sử dụng bền vững tài nguyên, tỉnh Đồng Tháp đã và đang đẩy mạnh công tác bảo vệ các loài động, thực vật cùng nhiều loài thủy hải sản tự nhiên trong vùng.

Vận động người dân tham gia bảo tồn

Trong năm 2019, tỉnh Đồng Tháp tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền bảo tồn đa dạng sinh học và được đông đảo người dân đồng tình ủng hộ. Qua đó, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý kịp thời nhiều vụ vi phạm về mua bán, vận chuyển động vật hoang dã, thả về môi trường tự nhiên 296 cá thể chim cò, 25,7kg rắn các loại. Đồng thời, tỉnh vừa tiếp nhận 4 trường hợp người dân tự nguyện giao nộp động vật hoang dã gồm một cá thể cú lợn lưng xám, một cá thể giang sen và một cá thể rùa răng được giao cho Vườn Quốc gia Tràm Chim chăm sóc, thả về môi trường tự nhiên.

Đồng cỏ ngập nước theo mùa và chim nước tại Vườn Quốc gia Tràm Chim. Ảnh:CTV

Tại thành phố Sa Đéc, nhiều doanh nghiệp đã hỗ trợ cá giống là các loài cá bản địa có giá trị kinh tế như mè vinh, he vàng, tra, hô, chài, ét mọi, tra bần, bông lau, với số lượng hơn 1 triệu con thả về với thiên nhiên.

Công tác bảo tồn các loài chim quý hiếm như sếu đầu đỏ, ngan cánh trắng, già đẫy nhỏ, diệc Sumatra, bồ nông chân xám, giang sen, nhạn ốc và công đất… được triển khai thực hiện tại các khu rừng đặc dụng trong vùng. Trong đó, việc phục hồi quần thể lúa ma, lúa hoang và cỏ bắc làm thức ăn cho các loài chim ở vùng Đồng Tháp Mười được xem là một trong những hoạt động ưu tiên bảo tồn.

Đặc biệt, quần thể thực vật được phục hồi đã thu hút ngày càng nhiều đàn cò ốc bay về Khu Du lịch sinh thái Gáo Giồng. Nếu năm 2014 chỉ có từ 1-2 nghìn cá thể, đến nay đã có gần 100 nghìn cá thể. Hiện khu du lịch này có 15 loài chim nước sinh sống và làm tổ quanh năm, nhiều nhất vẫn là loài cò trắng, cồng cộc và cò ốc, được xem là vườn chim lớn nhất vùng Đồng Tháp Mười. Nhờ trữ lượng nước các khu vực trong rừng được đảm bảo quanh năm nên các loài thủy hải sản nơi đây cũng phát triển nhanh chóng.

Thực hiện Đề án bảo tồn Vườn Quốc gia Tràm Chim

Bên cạnh bảo tồn các loài chim, tỉnh Đồng Tháp rất chú trọng bảo vệ các nguồn lợi thủy sản. Theo Đề án bảo tồn Vườn Quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2014 - 2020 đã được UBND tỉnh Đồng Tháp phê duyệt, trong giai đoạn này, tỉnh đầu tư hơn 2,8 tỷ đồng để giám sát, nghiên cứu, bảo tồn thành phần các loài thủy sản, đặc biệt là các loài nguy cấp, quý, hiếm như cá hô, cá còm, cá cóc, cá sặt rằn, cá dày.

Thực hiện Đề án, Vườn Quốc gia Tràm Chim đã phối hợp với Trạm thủy sản huyện Tam Nông tiến hành thả hơn 4.800 con cá thác lác còm và 4.400 con cá sặc rằn về với thiên nhiên, nhằm tái tạo nguồn cá quý bản địa trong kế hoạch tổng thể của Vườn về bảo tồn đa dạng sinh học.

Vườn Quốc gia Tràm Chim tập trung xây dựng hệ thống vận hành và cơ chế quản lý chế độ ngập nước trong mùa khô, để làm cơ sở cho việc quản lý thủy văn vừa đáp ứng đặc điểm ngập nước của từng loại sinh cảnh, vừa phòng cháy rừng tràm và đồng cỏ.

Bên cạnh đó, Vườn tăng cường bảo tồn và phát triển bền vững các sinh cảnh rừng tràm, đồng cỏ ngập nước theo mùa và sinh cảnh đất ngập nước khác; bảo tồn các loài chim nước quý, hiếm, nhất là sếu đầu đỏ; giám sát diễn biến các sinh cảnh đất ngập nước và đa dạng sinh học hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu; bảo tồn các giá trị của Khu Ramsar đã được công nhận...

Trong năm 2019, tỉnh Đồng Tháp đã tổ chức 14 lớp tập huấn cho 372 người dân và cán bộ xã, phường về bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Đây là năm thứ 2 tỉnh Đồng Tháp áp dụng các giải pháp bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Theo đó, các ngành chuyên môn tổ chức nhiều đợt ra quân tuần tra, kiểm tra, xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.

Riêng năm 2018 xử lý 10 trường hợp vi phạm, chủ yếu là sử dụng ngư cụ cấm khai thác, tiến hành tịch thu tang vật và bàn giao chính quyền địa phương xử phạt với số tiền hàng chục triệu đồng. 30 trường hợp khác được phát hiện nhưng do vi phạm lần đầu nên được đoàn kiểm tra nhắc nhở, yêu cầu ký cam kết không tái phạm.

Để đẩy mạnh công tác quản lý, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo tồn các loài động, thực, vật và thủy hải sản quý, hiếm, tỉnh Đồng Tháp tăng cường công tác đào tạo, nâng cao nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác bảo tồn, phát triển đa dạng sinh học và quản lý an toàn sinh học.

Tỉnh ban hành quy định cấm khai thác trái phép trong các giai đoạn cá tự nhiên sinh sản, cấm khai thác tận diệt nguồn thủy sản đầu mùa lũ nhằm bảo vệ tốt nguồn lợi thủy sản tự nhiên. Cùng với đó, tỉnh tổ chức điều tra, thống kê nguồn gen các loài động, thực vật trên địa bàn, đánh giá mức độ đẹ dọa để lập kế hoạch ưu tiên bảo tồn.

Vai trò đội ngũ trí thức tại địa phương được phát huy trong xây dựng mô hình quản lý rừng cộng đồng, bảo vệ và chia sẻ lợi ích từ rừng. Địa phương kiên trì tuyên truyền để người dân hiểu rõ về kế hoạch bảo vệ đa dạng sinh học, đi đôi với tổ chức thường xuyên các chương trình truyền thông, tập huấn, phổ biến chính sách pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học.

Nhật Minh