Bảo vệ người tiêu dùng và trách nhiệm của người nổi tiếng

Nói chung, pháp luật quy định về việc quảng cáo sản phẩm của người nổi tiếng trên thế giới thường tập trung vào một số nội dung chính như sau:

Yêu cầu tiết lộ: Nhiều quốc gia yêu cầu những người nổi tiếng tiết lộ mối quan hệ tài chính của họ với thương hiệu mà họ đại diện. Điều này có thể bao gồm việc tiết lộ liệu họ đã được trả tiền để chứng thực một sản phẩm hay họ có cổ phần tài chính trong công ty hay không. Chẳng hạn, tại Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) yêu cầu tiết lộ rõ ràng về bất kỳ mối liên hệ quan trọng nào giữa người nổi tiếng và sản phẩm mà họ quảng cáo. Tương tự, theo Luật Người tiêu dùng Australia, những người nổi tiếng quảng bá sản phẩm hoặc dịch vụ phải bảo đảm rằng sự chứng thực của mình không gây hiểu lầm hoặc lừa dối người tiêu dùng, và họ phải tiết lộ rõ các mối quan hệ thương mại. Năm 2018, tay vợt người Australia Nick Kyrgios từng bị Cơ quan Tiêu chuẩn quảng cáo nước này điều tra sau khi anh đăng tweet ủng hộ chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh KFC mà không tiết lộ thỏa thuận thương mại.

Sự thật trong quảng cáo: Nhiều quốc gia có luật yêu cầu tất cả quảng cáo, bao gồm cả sự chứng thực của người nổi tiếng, phải trung thực và không gây hiểu nhầm. Quảng cáo không được đưa ra tuyên bố sai lệch về hiệu suất, tính năng hoặc lợi ích của sản phẩm. Những người nổi tiếng ủng hộ sản phẩm không được đưa ra những tuyên bố vô căn cứ. Ở Vương quốc Anh, Cơ quan Tiêu chuẩn quảng cáo (ASA) yêu cầu các quảng cáo, bao gồm cả sự chứng thực của người nổi tiếng, phải hợp pháp, đàng hoàng, và đúng sự thật. Họ phải chứng minh rằng những tuyên bố đưa ra trong quảng cáo là chính xác. Đặc biệt, ở xứ sở sương mù, những tuyên bố về lợi ích sức khỏe của sản phẩm được quản lý chặt chẽ. Những người nổi tiếng ủng hộ các sản phẩm có tuyên bố về sức khỏe phải có bằng chứng đáng kể để hỗ trợ cho những tuyên bố đó. Tại Ấn Độ, theo Đạo luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2019, người nổi tiếng có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý về những tuyên bố sai lệch hoặc gây hiểu lầm trong quảng cáo, và được yêu cầu thực hiện thẩm định trước khi chứng thực một sản phẩm hoặc dịch vụ.

Nguồn: ITN

Quy định về các ngành cụ thể: Một số ngành có các quy định cụ thể liên quan đến quảng cáo của người nổi tiếng. Ví dụ: ngành công nghiệp rượu và thuốc lá thường có các quy định chặt chẽ hơn và một số quốc gia có thể cấm hoặc hạn chế hoàn toàn việc quảng cáo trong các danh mục này. Chẳng hạn, ở Mỹ, người nổi tiếng thường bị cấm quảng bá các sản phẩm thuốc lá vì những quan ngại sức khỏe, trong khi quảng cáo rượu có thể bị các hạn chế liên quan đến độ tuổi.

Tuyên bố về sức khỏe và an toàn: Liên quan đến các tuyên bố về sức khỏe và an toàn trong các quảng cáo, những người nổi tiếng thường được yêu cầu ở tiêu chuẩn cao hơn. Nếu một người nổi tiếng xác nhận một sản phẩm tuyên bố rằng nó có lợi cho sức khỏe thì sản phẩm đó có thể phải chịu sự giám sát chặt chẽ hơn của các cơ quan quản lý.

Sử dụng hình ảnh cá nhân: Chân dung, tên và hình ảnh của người nổi tiếng là tài sản có giá trị và việc sử dụng chúng để quảng cáo thường được quản lý. Những người nổi tiếng có thể có quyền sử dụng hình ảnh hay tên của họ và nhà quảng cáo phải có được sự cho phép hoặc giấy phép cần thiết để sử dụng những nội dung này. Nhật Bản có luật quy định việc sử dụng tên, hình ảnh giống và giọng nói của người nổi tiếng trong quảng cáo. Các nhà quảng cáo thường cần phải có giấy phép hoặc sự cho phép cần thiết từ những người nổi tiếng để sử dụng hình ảnh của họ. Năm 2018, huyền thoại bóng đá Brazil Pelé từng kiện thành công Samsung vì sử dụng một người trông rất giống ông để quảng cáo cho sản phẩm tivi của hãng mà không có sự cho phép của ông. Tại EU, các quy định bảo vệ dữ liệu có thể tác động đến việc sử dụng hình ảnh và chân dung của những người nổi tiếng trong quảng cáo. Người nổi tiếng phải đồng ý sử dụng dữ liệu cá nhân của họ cho mục đích tiếp thị.

Xác nhận hướng tới trẻ em: Một số quốc gia có quy định cụ thể về xác nhận trong quảng cáo nhắm mục tiêu đến trẻ em. Những quy định này thường nhằm mục đích bảo vệ người tiêu dùng trẻ tuổi khỏi các hành vi tiếp thị lừa đảo hoặc không công bằng. Chẳng hạn, Chỉ thị 2005/29/EC về thực tiễn thương mại không công bằng của Ủy ban châu Âu có nhiều điều khoản được thiết kế để bảo vệ người tiêu dùng, bao gồm cả trẻ em, khỏi các hoạt động quảng cáo gây hiểu lầm hoặc mang tính công kích. Chỉ thị nhằm bảo đảm rằng các quảng cáo không khai thác điểm yếu hoặc sự thiếu kinh nghiệm của trẻ em. Điều này có thể ảnh hưởng đến cách những người nổi tiếng chứng thực sản phẩm trong những quảng cáo đó.

Phương tiện truyền thông xã hội và xác nhận trực tuyến: Với sự phát triển của phương tiện truyền thông xã hội, nhiều quy định được phát triển để quản lý quảng cáo trên các nền tảng như Instagram, YouTube hay TikTok. Trong nhiều trường hợp, những người có ảnh hưởng và người nổi tiếng phải dán nhãn rõ ràng cho bài đăng của họ là quảng cáo hoặc nội dung được tài trợ. Ví dụ ở Mỹ, nếu một người nổi tiếng được trả tiền để quảng bá sản phẩm trên mạng xã hội, họ sẽ phải dùng các hashtag như ad hay dấu hiệu rõ ràng khác để thông báo cho người dùng rằng đó là quảng cáo.

Hình phạt và thi hành: Hình phạt đối với việc vi phạm các quy định chứng thực trong quảng cáo có thể rất khác nhau nhưng có thể bao gồm tiền phạt, hành động pháp lý và thiệt hại về danh tiếng. Cơ chế thực thi có thể liên quan đến các cơ quan quản lý, cơ quan tự điều chỉnh của ngành và hành động pháp lý của người tiêu dùng hoặc đối thủ cạnh tranh. Chẳng hạn, ở Brazil, hình phạt đối với hành vi quảng cáo sai sự thật của người nổi tiếng có thể bao gồm phạt tiền, bồi thường cho người tiêu dùng bị lừa dối và thậm chí phạt tù trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng…

Thái Anh