Bắt buộc có thiết bị an toàn khi chở trẻ em trên ô tô: Chọn loại nào để đúng yêu cầu?

Quy định bắt buộc trang bị thiết bị an toàn cho trẻ trên ô tô từ năm 2026 đang khiến thị trường ghế ngồi cho trẻ em trở nên sôi động chưa từng có. Tuy nhiên, giữa vô vàn sản phẩm trên thị trường, đâu mới là lựa chọn phù hợp cho trẻ?

Theo quy định của Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, kể từ ngày 1/1/2026 trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35m không được ngồi cùng hàng ghế với người lái xe (trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế).

Bên cạnh đó, mọi tài xế phải sử dụng và hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em.

Việc trang bị thiết bị an toàn (ghế an toàn) cho trẻ dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35m sẽ được áp dụng đối với mọi loại ô tô, không loại trừ xe nào.

Luật cũng nêu rõ, thiết bị an toàn cho trẻ em là thiết bị có đủ khả năng bảo đảm an toàn cho trẻ em ở tư thế ngồi hoặc nằm trên ô tô.

Loại thiết bị này được thiết kế để giảm nguy cơ chấn thương cho người dùng trong trường hợp xảy ra va chạm hoặc xe ô tô giảm tốc độ đột ngột, bằng cách hạn chế sự di chuyển của cơ thể trẻ em.

Nghị định 168/2024 quy định, người chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35m trên xe ô tô ngồi cùng hàng ghế với tài xế (trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế) sẽ bị phạt từ 800.000 - 1 triệu đồng.

Mức phạt lỗi vi phạm nêu trên sẽ áp dụng đối với tài xế ô tô, chủ xe và tài xế xe kinh doanh vận tải. Trong đó, bao gồm cả xe kinh doanh vận tải chuyên chở trẻ mầm non, học sinh tiểu học và kết hợp đưa đón trẻ em mầm non, học sinh tiểu học.

Trước thời điểm quy định này bắt đầu có hiệu lực, hiện nay nhiều chủ xe đổ đi tìm các loại thiết bị an toàn phù hợp, trong đó chủ yếu là ghế trẻ em.

Ảnh minh họa/Nguồn: SCMP

Phân loại cơ bản các thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô

Theo tài liệu hướng dẫn của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô có thể bao gồm một số loại cụ thể: Nôi trẻ em sơ sinh (thường < 2 tuổi); ghế trẻ em nhỏ (cho trẻ từ 2-6 tuổi); và các loại ghế nâng và đệm nâng (cho trẻ từ 6-10 tuổi).

Nôi trẻ em lắp ngược

Với trẻ em dưới 2 tuổi, phụ huynh nên dùng nôi được lắp ngược chiều (rear-facing) di chuyển của xe. Điều này được khuyến cáo dựa trên nguyên tắc khi có lực tác động từ phía trước thì lực va chạm sẽ bố trí dàn đều trên toàn bộ phần lưng của trẻ, qua đó giảm tối đa tác động, điều này đặc biệt có ý nghĩa quan trọng với trẻ nhỏ, khi cơ thể còn yếu và dễ bị tổn thương.

Với trẻ sơ sinh (dưới 2 tuổi), việc dùng ghế nôi hướng về phía sau xe giảm rủi ro tử vong hoặc chấn thương nặng tới 90% (so với trẻ không có thiết bị an toàn). Việc đặt nôi hướng về sau xe cũng giảm rủi ro gặp chấn thương nặng/tử vong xuống 5 lần so với đặt hướng về phía trước.

NHTSA khuyến nghị phụ huynh nên cho trẻ ngồi ngược càng lâu càng tốt, cho đến khi trẻ vượt giới hạn cân nặng/chiều cao do nhà sản xuất quy định, vì sự khác biệt về an toàn giữa hai tư thế vẫn rất lớn.

Ảnh minh họa/Nguồn: NHS UK

Ghế trẻ em lắp xuôi

Với trẻ từ 2–6 tuổi, ghế an toàn dành cho trẻ em là lựa chọn phổ biến nhất, bởi đây là giai đoạn trẻ thường xuyên di chuyển cùng gia đình. Loại ghế này được trang bị dây đai 5 điểm ôm sát vai, ngực và hông, kết hợp dây cố định phía trên (top tether) và các điểm khóa vào ghế xe, giúp ghế bám chặt vào thân xe và hạn chế bật ra khi xảy ra va chạm. Dây đai 5 điểm đặc biệt quan trọng, vì được thiết kế để phân tán lực đều lên cơ thể trẻ, tránh tập trung lực vào bụng hoặc ngực như khi dùng dây an toàn của xe.

Trẻ nên tiếp tục sử dụng ghế phù hợp cho đến khi đạt giới hạn cân nặng hoặc chiều cao do nhà sản xuất quy định, thường trong khoảng 18–29 kg. Khi vượt quá mức này, trẻ đã đủ lớn để chuyển sang nhóm ghế tiếp theo.

Ghế đệm nâng

Khi trẻ lớn khoảng từ 6-10 tuổi và ghế trẻ em có thể trở nên chật chội, trẻ có thể chuyển sang ghế nâng (booster seat).

Booster seat không có dây đai riêng mà sử dụng trực tiếp dây an toàn của xe. Vai trò của ghế là nâng trẻ lên đủ cao để dây an toàn nằm đúng vị trí: dây vai đi qua giữa vai và ngực, dây ngang ôm sát đùi thay vì nằm trên bụng. Nếu dây an toàn đặt sai vị trí, nguy cơ chấn thương bụng và xương sườn tăng đáng kể khi xảy ra va chạm.

Ảnh minh họa/Nguồn: CarAndDriver

Hiện có hai loại booster phổ biến: loại có lưng tựa (high-back booster) giúp bảo vệ thêm vùng đầu và vai và loại không lưng (backless booster), nhỏ gọn và dễ mang theo. Dù chọn loại nào, NHTSA vẫn khuyến cáo trẻ dưới 13 tuổi nên ngồi hàng ghế sau – vị trí an toàn hơn trong trường hợp va chạm, đặc biệt khi túi khí phía trước kích hoạt.

Ngoài ra, trong thực tế, có những thiết bị tích hợp nhiều tính năng, bởi vậy có thể dùng cho trẻ từ 1-10 tuổi.

Khi nào trẻ có thể dùng dây an toàn người lớn?

Khuyến cáo của Cơ quan Quản lý An toàn giao thông đường bộ Hoa Kỳ (NHTSA), trẻ chỉ nên dừng dùng booster chuyển sang ngồi trực tiếp trên ghế xe và sử dụng dây an toàn người lớn khi cao khoảng 140–145 cm, đầu gối gập tự nhiên qua mép ghế, dây vai nằm giữa ngực và dây ngang ôm đùi. Nếu chưa đạt các tiêu chí này, trẻ vẫn cần sử dụng ghế đôn để đảm bảo an toàn.

Phương Anh