Bắt buộc mới trong mua bán vàng, người giao dịch cần chú ý

Thị trường vàng lâu nay vẫn thu hút sự quan tâm đặc biệt từ người dân, giới đầu tư và cả cơ quan quản lý. Sự biến động thất thường của giá vàng trong những năm qua, cùng với dòng tiền giao dịch khó kiểm soát, đã khiến vàng trở thành lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro về minh bạch và rửa tiền.

Thị trường vàng và “nút thắt” minh bạch

Trong nhiều năm, vàng miếng luôn giữ vai trò đặc biệt trên thị trường tài chính Việt Nam. Người dân thường coi vàng là kênh trú ẩn an toàn mỗi khi thị trường ngoại hối biến động, hay khi lạm phát gia tăng. Sức hấp dẫn này kéo theo lượng giao dịch lớn, từ mua bán nhỏ lẻ đến các thương vụ trị giá hàng trăm triệu đồng mỗi ngày.

Thanh toán giao dịch mua bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trong ngày phải thực hiện qua chuyển khoản.

Tuy nhiên, việc giao dịch chủ yếu bằng tiền mặt khiến cơ quan quản lý gặp khó khăn trong việc giám sát. Một số chuyên gia từng cảnh báo, dòng tiền “chạy” qua thị trường vàng mà không để lại dấu vết dễ trở thành kẽ hở cho hoạt động rửa tiền hoặc trốn thuế. Không ít trường hợp mua vàng với số lượng lớn nhưng lại không rõ nguồn gốc vốn, làm gia tăng lo ngại về an ninh tài chính.

Bên cạnh đó, thị trường vàng còn tồn tại sự chênh lệch lớn giữa giá trong nước và giá thế giới. Có thời điểm, mức chênh này lên đến cả chục triệu đồng mỗi lượng, tạo nên sức hút đầu cơ. Khi dòng tiền chảy quá mạnh vào vàng, gây khó khăn cho điều tiết chính sách tiền tệ, ảnh hưởng tới ổn định kinh tế vĩ mô.

Trong bối cảnh giá vàng biến động “nóng”, hành vi gom hàng, lướt sóng gia tăng, việc kiểm soát giao dịch càng trở nên cấp thiết. Các cửa hàng vàng thường xuyên chứng kiến cảnh xếp hàng mua bán, nhưng đa số thanh toán bằng tiền mặt, gây áp lực cho công tác quản lý thuế, đồng thời tiềm ẩn rủi ro an toàn tài chính.

Đáng chú ý, bản thân khái niệm “vàng miếng” cũng vừa được làm rõ trong Nghị định 232. Theo đó, vàng miếng phải được dập thành thỏi, ghi rõ khối lượng, chất lượng, ký mã hiệu của doanh nghiệp hoặc ngân hàng được Ngân hàng Nhà nước cho phép. Việc này nhằm tránh tình trạng nhập nhằng giữa vàng miếng và vàng trang sức hay vàng nguyên liệu - vốn dễ gây rối loạn thị trường.

Ngoài ra, các doanh nghiệp kinh doanh vàng còn phải thực hiện xuất hóa đơn điện tử, lưu trữ dữ liệu giao dịch và kết nối với hệ thống của Ngân hàng Nhà nước. Đây được xem là bước đi quan trọng để hình thành một cơ sở dữ liệu tập trung, giúp việc theo dõi dòng chảy vàng trong nền kinh tế minh bạch và hiệu quả hơn.

Nghị định mới giúp minh bạch hóa hơn trong khâu giao dịch.

Siết chặt quy định để lành mạnh hóa

Nghị định 232/2025 quy định rõ: "Việc thanh toán mua, bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trong ngày trở lên của một khách hàng phải được thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng và tài khoản thanh toán của doanh nghiệp kinh doanh vàng mở tại ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài."

Theo giới chuyên gia, quy định này mang nhiều lớp ý nghĩa. Trước hết, việc buộc chuyển khoản sẽ hạn chế tối đa tình trạng sử dụng tiền mặt trong các thương vụ lớn, từ đó giảm nguy cơ rửa tiền và giúp cơ quan thuế dễ dàng xác định nguồn gốc dòng tiền. Khi giao dịch được ghi nhận qua hệ thống ngân hàng, mọi dấu vết đều để lại và có thể truy xuất nếu cần thiết.

Thứ hai, quy định mới góp phần thúc đẩy quá trình số hóa trong lĩnh vực kinh doanh vàng. Nếu trước đây, người mua thường quen với việc mang tiền mặt đến cửa hàng, thì nay họ sẽ phải dần thích ứng với phương thức thanh toán hiện đại hơn. Điều này cũng đồng nghĩa với việc dòng tiền lưu thông trong ngân hàng nhiều hơn, hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống tài chính.

Thứ ba, về phía doanh nghiệp, việc bắt buộc giao dịch qua ngân hàng cũng buộc họ nâng cao chuẩn mực quản trị. Các cửa hàng, công ty kinh doanh vàng sẽ cần đồng bộ hệ thống thanh toán, đảm bảo kết nối dữ liệu và minh bạch hóa quy trình. Điều này tuy đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu, nhưng lâu dài sẽ tạo ra mặt bằng kinh doanh lành mạnh và chuyên nghiệp hơn.

Một số ý kiến lo ngại rằng ngưỡng 20 triệu đồng/ngày có thể gây bất tiện cho người dân thường xuyên mua bán vàng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, mức quy định này được xem là hợp lý, bởi hầu hết giao dịch nhỏ lẻ (mua một vài chỉ vàng) vẫn có thể thực hiện bằng tiền mặt. Chỉ những thương vụ lớn, có khả năng ảnh hưởng đến thị trường và tiềm ẩn rủi ro về nguồn tiền mới bắt buộc phải chuyển khoản.

Quan trọng hơn, việc siết chặt quản lý giao dịch vàng còn gửi đi thông điệp rõ ràng về mục tiêu ổn định thị trường tài chính. Khi dòng tiền đầu tư vào vàng được kiểm soát, Ngân hàng Nhà nước có thêm dữ liệu để cân đối chính sách tiền tệ, hạn chế tình trạng đầu cơ và đảm bảo thị trường vàng vận hành minh bạch, an toàn hơn.

Nghị định 232/2025 mở ra bước chuyển trong quản lý dòng tiền trên thị trường. Từ nay, vàng không còn là “miền đất hứa” cho giao dịch tiền mặt không dấu vết, mà đang dần trở thành một kênh đầu tư được theo dõi sát sao. Đây được coi là điều kiện cần để thị trường vàng vận hành minh bạch, an toàn, đồng thời hỗ trợ cho mục tiêu ổn định tài chính vĩ mô.

Tiến Anh