Bất cập từ thực tiễn xác minh điều kiện thi hành án dân sự
Viện KSND tỉnh phối hợp với cơ quan THADS kiểm sát việc tuân thủ pháp luật trong việc tiêu hủy vật chứng. Ảnh: VĂN TÀI
Luật Thi hành án dân sự (THADS) sửa đổi, bổ sung năm 2014 đã sửa đổi quy định về chủ thể thực hiện xác minh điều kiện thi hành án theo hướng xác minh tài sản là quyền của người được thi hành án, chứ không phải nghĩa vụ của họ, trách nhiệm xác minh điều kiện thi hành án thuộc về chấp hành viên.
Mặc dù có những ưu điểm nhất định, khắc phục những bất cập của Luật THADS năm 2008, nhưng trong quá trình thực hiện lại phát sinh nhiều hạn chế, bất cập.
Nhiều bất cập
Theo ông Phạm Xuân Pha, Chi cục trưởng Chi cục THADS TX Đông Hòa, thực tế còn rất nhiều bất cập và khó khăn trong công tác xác minh điều kiện THADS, thường rơi vào các trường hợp như: Không thực hiện việc xác minh điều kiện thi hành án hoặc xác minh không đầy đủ; xác minh không đúng đối tượng và không đúng địa điểm; vi phạm thời hạn xác minh điều kiện thi hành án; việc xác minh không đúng quy định…
Trường hợp mà Chi cục THADS TX Đông Hòa thường gặp đó là chỉ xác minh điều kiện của người đang chấp hành phạt tù tại địa phương, không xác minh tại nơi giam giữ xem đương sự có gửi tài sản, tiền cho trại giam, trại tạm giam mà chấp hành viên đề xuất đưa vào án chưa có điều kiện thi hành là chưa đảm bảo.
Theo ông Nguyễn Văn Hạnh, Chi cục trưởng Chi cục THADS TP Tuy Hòa, một bất cập nữa là việc phối hợp cung cấp thông tin điều kiện thi hành án còn chậm trễ. Thực tiễn cho thấy, ngay cả khi chấp hành viên thực hiện việc xác minh điều kiện thi hành án, nhưng sau đó xác minh lại thì tài sản thi hành không còn.
Trong khi đó, hệ thống đăng ký tài sản còn chưa đảm bảo tính liên thông, đồng bộ. Hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin tại nhiều cơ quan chưa được số hóa, vẫn còn quản lý trên giấy tờ, sổ sách thông thường, việc tra cứu thủ công dễ nhầm lẫn hoặc bỏ sót thông tin. Một số cơ quan, tổ chức, cá nhân nắm thông tin từ chối cung cấp thông tin hoặc cung cấp thông tin sơ sài, không đầy đủ, nhưng rất khó xem xét trách nhiệm đối với các trường hợp này.
Cụ thể như việc xác minh để thi hành quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời ngày 22/1/2018 của TAND quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh đối với nhà đất của bà Mai Thị Hưng Yên được UBND TP Tuy Hòa cấp ngày 20/10/2010. Kết quả xác minh ban đầu tại Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai TP Tuy Hòa xác định: Nhà đất nói trên hiện vẫn đang đứng tên bà Mai Thị Hưng Yên và đang thế chấp tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam chi nhánh Phú Yên từ ngày 28/7/2016 đến nay chưa xóa thế chấp.
Sau khi xác minh lại ngày 7/7/2020, Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai TP Tuy Hòa cho rằng, vào năm 2017, bà Yên đã chuyển nhượng thửa đất nói trên cho ông Đặng Văn Sơn và được Sở TN-MT Phú Yên cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 20/5/2018. Nội dung cung cấp trước đây sai sót do số lượng hồ sơ tại chi nhánh nhiều, chưa cập nhật chỉnh lý nên việc cung cấp thông tin thiếu chính xác…
Cần có quy định cụ thể
Theo luật sư Nguyễn Hương Quê, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Phú Yên, để bảo đảm việc thi hành án có hiệu quả, nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện pháp luật THADS nói chung và hoàn thiện các quy định về thông tin tài sản của người phải thi hành án nói riêng như: Mức độ thông tin tài sản thi hành án phải cung cấp hay thông tin về các giao dịch dân sự, kinh tế giữa người phải thi hành án với những chủ thể có mối quan hệ thân quen khác đã được thực hiện trước thời điểm người phải thi hành án cung cấp thông tin về tài sản của mình cho cơ quan thi hành án…
Còn theo ông Nguyễn Tư Pháp, Phó Cục trưởng Cục THADS tỉnh, từ những khó khăn trong thực tiễn thực hiện xác minh điều kiện thi hành án nêu trên, các cơ quan có thẩm quyền cần nghiên cứu thực hiện một số giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xác minh điều kiện THADS như: Các văn bản quy định xác minh điều kiện thi hành án còn tập trung ở việc quy định trình tự, thủ tục mà chưa có nhiều quy định cụ thể về nội dung xác minh, do đó pháp luật THADS cần có những quy định cụ thể hơn về nội dung xác minh thi hành án…
“Đồng thời quy định cụ thể chế tài xử lý đủ mạnh đối với những trường hợp chưa phối hợp, phối hợp chưa tốt với cơ quan THADS và gây thiệt hại cho các bên đương sự. Song song đó, tiếp tục hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các cơ quan tư pháp và cơ quan THADS trong tổ chức THADS, nhất là trong xác minh điều kiện thi hành án, nhằm giảm tải gánh nặng cho chấp hành viên.
Đồng thời tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan tố tụng và tư pháp đối với việc xác minh tài sản THADS. Qua đó góp phần đảm bảo bản án, quyết định được thi hành trên thực tiễn, cũng như đáp ứng được nguyện vọng và quyền lợi của đương sự”, ông Pháp nhấn mạnh.
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát THADS, theo ông Lê Trung Hưng, Viện trưởng Viện KSND tỉnh, thời gian tới, viện trưởng viện KSND huyện, thị xã, thành phố tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm Luật THADS, Quy chế 810 của Viện KSND Tối cao…
Nhất là cần nâng cao nhận thức, đánh giá đúng vị trí, tầm quan trọng của công tác kiểm sát THADS để đề ra các giải pháp đảm bảo thực hiện có chất lượng, hiệu quả công tác THADS. Đồng thời chủđộng phối hợp với chi cục THADS cùng cấp trong công tác kiểm sát THADS. Qua đó quyết định việc kháng nghị, kiến nghị yêu cầu cơ quan THADS thu hồi, hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung theo đúng quy định của pháp luật.
Xác minh điều kiện thi hành án là cơ sở pháp lý để chấp hành viên áp dụng các biện pháp bảo đảm và cưỡng chế thi hành án hoặc kiến nghị lãnh đạo ra các quyết định về thi hành án, ủy thác, hoãn, tạm đình chỉ, đình chỉ…; là cơ sở để phân loại án có điều kiện thi hành hay chưa, từ đó đưa ra quyết định xử lý vụ việc đúng trình tự, thủ tục theo quy định pháp luật.
