Bầu cử Israel: Bế tắc chính trị kéo dài, lối thoát nào cho Israel?

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tiếp tục thất bại trong việc thành lập chính phủ mới. (Nguồn: EPA)

Cho đến nay, đảng Likud của ông Netanyahu đã giành được 30 ghế trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 3. Mặc dù vậy, ông đã không thể tụ họp đủ 61/120 ghế của Quốc hội Israel (Knesset) trước thời hạn ngày 4/5.

Thất bại này là một đòn giáng nặng nề đối với ông Netanyahu. Ông đã giúp Israel sớm thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế nhờ vào chiến dịch tiêm chủng vaccine Covid-19 toàn quốc và đặt kỳ vọng lớn vào lần bầu cử này.

Nỗ lực mong manh

Hy vọng về một chính phủ liên minh cánh hữu của ông Netanyahu đã thất bại vì các đồng minh cực hữu đã từ chối “bắt tay” với đảng Raam, một đảng Arab Hồi giáo. Đảng Raam sẵn sàng hỗ trợ chính quyền của ông Netanyahu để đổi lấy lợi ích cho cộng đồng thiểu số người Arab tại Israel.

Với nỗ lực cuối cùng của mình, ông Netanyahu đã phải tìm đến sự giúp đỡ của đối thủ cánh hữu là cựu Bộ trưởng Quốc phòng Naftali Bennett nhưng cũng không đạt được kết quả gì. Được biết, ông Netanyahu đã đưa ra một thỏa thuận chia sẻ quyền lực, khi cả hai sẽ thay nhau làm thủ tướng.

Ông Bennett đã bác bỏ lời đề nghị và cho rằng ông Netanyahu sẽ không thể tập hợp đủ đa số phiếu dù có sự ủng hộ của mình. Để đáp lại, 3 phút trước khi thời hạn thành lập chính phủ kết thúc, đảng Likud đưa ra một tuyên bố và đổ lỗi cho ông Bennett vì đã làm mất cơ hội của Thủ tướng Netanyahu.

Với thất bại trong việc xây dựng một liên minh đa số, ông Netanyahu dường như đã mất đi cơ hội tốt nhất để được miễn trừ pháp lý khỏi bị truy tố hình sự. Với các cáo buộc hối lộ, gian lận và phá vỡ lòng tin, ông đã phủ nhận hành vi phạm pháp và khẳng định các vụ kiện nhằm vào ông sẽ thất bại trước tòa.

Một số đồng minh chính trị của ông đã cam kết có động thái hoặc pháp chế nhằm trì hoãn phiên tòa xét xử ông cho đến khi ông rời nhiệm sở. Chính phủ mới của ông Netanyahu cũng có thể ủy quyền cho một người được ủng hộ hơn để thay thế vị trí hiện tại, dự kiến sẽ hết nhiệm kỳ vào đầu năm sau.

Bế tắc hoàn bế tắc

Việc không thành lập chính phủ mới cũng khiến chính phủ Israel, vốn đã cạn kiệt ngân sách trong hai năm liên tiếp giữa đại dịch Covid-19, kéo dài tình trạng bế tắc, đồng thời trì hoãn việc bổ nhiệm một số chức vụ quan trọng về hành chính và tư pháp.

Thủ lĩnh đảng Yesh Atid, ông Yair Lapid được tín nhiệm sẽ thành lập được chính phủ mới tại Israel trong 1 tháng tới. (Nguồn: EPA)

Trước tình hình này, ngày 5/5, Tổng thống Israel Reuven Rivlin đã ủy quyền cho thủ lĩnh phe đối lập Yair Lapid, thuộc đảng Yesh Atid, thành lập chính phủ sau nỗ lực thất bại của Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Quyết định được đưa ra sau khi chính trị gia này giành được sự đề cử của 56 nghị sĩ tại Quốc hội Israel (Knesset) gồm 120 đại biểu.

Đảng Yesh Atid đã về nhì trong cuộc bầu cử vừa qua. Ông Lapid sẽ có 28 ngày để đàm phán với các đảng vừa giành ghế trong Knesset sau cuộc bầu cử ngày 23/3 vừa qua.

Tuy nhiên, giới quan sát nhận định, ông Lapid cũng khó có thể thành lập một chính phủ mới bởi 3 lý do.

Thứ nhất, đảng Yesh Atid không có được sự ủng hộ của đa số giới chính trị gia trong nước, những người phê phán chính sách kêu gọi giới hạn quyền lực của cộng đồng người Do Thái theo Chính thống giáo. Đây là cộng đồng đã ủng hộ ông Netanyahu hết mình trong suốt 15 năm qua.

Thứ hai, ông Netanyahu vẫn là một thế lực chính trị đáng gờm. Thủ tướng Israel có được sự ủng hộ vững chắc của 52 nghị sĩ quốc hội, bao gồm đảng Likud, hai đảng Chính thống giáo và một liên minh phe cực hữu.

Ngoài ra, đây không phải lần đầu tiên ông Netanyahu thất bại trong việc thành lập chính phủ. Song, những lần trước, các đối thủ của ông dù được trao quyền lực, nhưng cũng không thể thành lập được một chính phủ liên minh.

Thứ ba, Knesset hiện đang có tất cả 13 đảng, trừ đảng Likud và Yesh Atid, các đảng còn lại chỉ chiếm số ghế đếm trên đầu ngón tay, với các khuynh hướng chính trị đối lập nhau. Do vậy, bất kỳ chính phủ liên minh nào được thành lập cũng đều có nguy cơ trở nên không ổn định và bị phụ thuộc vào các yêu cầu cũng như ý tưởng bất chợt của các đảng nhỏ.

Vì vậy, hy vọng lớn nhất của ông Lapid và đảng Yesh Atid là liên minh với ông Naftali Bennett và đảng Yamina (chiếm 7 ghế tại Knesset). Hiện tại, cả hai đều có tham vọng chấm dứt quyền lực của ông Netanyahu. Rất có thể, ông đang nỗ lực để thành lập một chính phủ "đoàn kết" đa dạng hơn bao gồm các đảng chống ông Netanyahu.

Trong khi đó, ông Netanyahu sẽ vẫn nắm quyền thủ tướng cho đến khi chính phủ mới được thành lập. Nếu chính phủ mới chưa được thành lập, quốc hội Israel sẽ tự động bị giải tán và quốc gia này sẽ tiến tới cuộc bầu cử lần thứ 5.

(theo New York Times)