Bầu cử Thổ Nhĩ Kỳ phải vào vòng hai, liệu Tổng thống Erdogan có thể cầm quyền thêm 1 thập kỷ nữa?

Cả ông Erdogan và đối thủ Kemal Kilicdaroglu đều không vượt qua ngưỡng 50% cần thiết để tránh vòng bầu cử thứ hai, sẽ được tổ chức vào ngày 28 tháng 5.

Cuộc bỏ phiếu tổng thống sẽ quyết định không chỉ ai là người lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ, một quốc gia thành viên NATO với 85 triệu dân, mà còn quyết định liệu nước này có quay trở lại con đường dân chủ, thế tục hơn hay không; nó sẽ xử lý cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt nghiêm trọng như thế nào và quản lý các mối quan hệ quan trọng với Nga, Trung Đông và phương Tây ra sao.

Kilicdaroglu, người tuyên bố sẽ thắng trong cuộc bỏ phiếu, kêu gọi những người ủng hộ ông kiên nhẫn và cáo buộc đảng của ông Erdogan can thiệp vào việc đếm và báo cáo kết quả.

Nhưng ông Erdogan đã thể hiện tốt hơn so với dự đoán của các cuộc thăm dò trước bầu cử, và ông xuất hiện với tâm trạng tự tin và hiếu chiến khi phát biểu trước những người ủng hộ đang vẫy cờ và cổ vũ ông.

"Chúng tôi đã dẫn trước đối thủ gần nhất của mình với 2,6 triệu phiếu bầu. Chúng tôi hy vọng con số này sẽ tăng lên khi có kết quả chính thức", ông Erdogan nói.

Với gần 97% số thùng phiếu được kiểm, Erdogan dẫn đầu với 49,39% phiếu bầu và Kilicdaroglu có 44,92%, theo hãng thông tấn nhà nước Anadolu. Hội đồng bầu cử cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ đã cho ông Erdogan 49,49% với 91,93% số thùng phiếu được kiểm.

Lợi thế của Erdogan

Kết quả phản ánh sự phân cực sâu sắc ở một quốc gia đang ở ngã ba đường chính trị. Cuộc bỏ phiếu được thiết lập để giúp liên minh cầm quyền của ông Erdogan chiếm đa số trong quốc hội, mang lại cho ông một lợi thế tiềm năng khi bước vào vòng hai.

Các cuộc thăm dò dư luận trước cuộc bầu cử đã chỉ ra một cuộc chạy đua rất sít sao nhưng đã giúp Kilicdaroglu, người đứng đầu liên minh sáu đảng, dẫn trước một chút. Hai cuộc thăm dò vào thứ Sáu thậm chí còn cho thấy ông vượt ngưỡng 50%.

"Erdogan sẽ có lợi thế trong cuộc bỏ phiếu thứ hai sau khi liên minh của ông ấy làm tốt hơn nhiều so với liên minh của phe đối lập", Hakan Akbas, giám đốc điều hành công ty cố vấn chính trị Strategy Advisory Services, cho biết.

Ứng cử viên tổng thống theo chủ nghĩa dân tộc thứ ba, Sinan Ogan, chiếm 5,3% phiếu bầu. Các nhà phân tích cho biết, ông có thể là "người kiến tạo vua" trong cuộc tranh cử tùy thuộc vào ứng cử viên mà ông ủng hộ.

Phe đối lập cho biết đảng của ông Erdogan đang trì hoãn kết quả đầy đủ bằng cách nộp đơn phản đối.

Kilicdaroglu, trong một lần xuất hiện trước đó, nói rằng đảng của Erdogan đang "phá hủy ý chí của Thổ Nhĩ Kỳ" bằng cách phản đối việc kiểm đếm hơn 1.000 thùng phiếu. "Bạn không thể ngăn chặn những gì sẽ xảy ra với sự phản đối. Chúng tôi sẽ không bao giờ để điều này trở thành việc đã rồi", ông nói.

Trong khi đó, những người ủng hộ cả hai bên đã ăn mừng.

Đồng minh chính của ông Putin

Yalcin Yildrim, 39 tuổi, chủ một nhà máy dệt, cho biết: "Chúng tôi biết đây chưa hẳn là một lễ kỷ niệm nhưng chúng tôi hy vọng sẽ sớm ăn mừng chiến thắng của ông ấy. Erdogan là nhà lãnh đạo tốt nhất mà chúng tôi có cho đất nước này và chúng tôi yêu mến ông ấy".

Feyyaz Balcu, 23 tuổi, một kỹ sư an ninh mạng cho biết: "Chúng tôi chấp nhận rằng nền kinh tế hiện không ở trong tình trạng tốt nhưng Erdogan sẽ làm cho nó tốt hơn".

Tại trụ sở đảng CHP của Kilicdaroglu, những người ủng hộ vẫy cờ của người sáng lập Thổ Nhĩ Kỳ Mustafa Kemal Ataturk và đánh trống.

Việc lựa chọn tổng thống tiếp theo của Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những quyết định chính trị quan trọng nhất trong lịch sử 100 năm của đất nước và sẽ có tiếng vang vượt ra ngoài biên giới Thổ Nhĩ Kỳ.

Một chiến thắng dành cho ông Erdogan, một trong những đồng minh quan trọng nhất của Tổng thống Nga Vladimir Putin, có thể sẽ khiến Điện Kremlin vui mừng nhưng lại khiến chính quyền Biden, cũng như nhiều nhà lãnh đạo châu Âu và Trung Đông, những người có quan hệ rắc rối với ông Erdogan lo lắng.

Nhà lãnh đạo tại vị lâu nhất của Thổ Nhĩ Kỳ đã biến thành viên NATO và quốc gia lớn thứ hai của châu Âu thành một bên tham gia toàn cầu, hiện đại hóa nó thông qua các siêu dự án như cầu và sân bay mới, đồng thời xây dựng một ngành công nghiệp vũ khí được các quốc gia nước ngoài săn đón.

Nhưng chính sách kinh tế không ổn định của ông về lãi suất thấp gây ra cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt và lạm phát tăng cao, khiến ông trở thành con mồi cho sự tức giận của cử tri. Phản ứng chậm chạp của chính phủ đối với trận động đất kinh hoàng ở đông nam Thổ Nhĩ Kỳ đã giết chết 50.000 người vào đầu năm nay đã làm cử tri mất tinh thần.

Đa số nghị viện

Kilicdaroglu đã cam kết khôi phục nền dân chủ sau nhiều năm bị nhà nước đàn áp, quay trở lại các chính sách kinh tế chính thống, trao quyền cho các thể chế đã mất quyền tự trị dưới thời Erdogan và xây dựng lại mối quan hệ mong manh với phương Tây.

Hàng nghìn tù nhân chính trị và các nhà hoạt động có thể được trả tự do nếu phe đối lập thắng thế.

Các nhà phê bình lo ngại Erdogan sẽ cai trị chuyên quyền hơn bao giờ hết nếu ông giành được một nhiệm kỳ nữa. Vị tổng thống 69 tuổi, một cựu chiến binh với hàng chục chiến thắng trong cuộc bầu cử, nói rằng ông tôn trọng nền dân chủ.

Trong cuộc bỏ phiếu tại quốc hội, Liên minh Nhân dân của đảng AKP có gốc Hồi giáo của Erdogan, đảng MHP theo chủ nghĩa dân tộc và những đảng khác đã đạt kết quả tốt hơn mong đợi và đang dẫn đầu về đa số.

Với 93% số phiếu đã được kiểm, đảng này đã giành được 324 ghế trong quốc hội 600 ghế. Liên minh Quốc gia của Kilicdaroglu được thành lập từ sáu đảng đối lập, bao gồm cả Đảng Nhân dân Cộng hòa (CHP) theo chủ nghĩa thế tục của ông do Ataturk thành lập, có vẻ như sẽ giành được 211 ghế.

Liên minh Lao động và Tự do, do đảng Cánh tả Xanh ủng hộ người Kurd lãnh đạo, dường như giành được 65 ghế.

Ánh Vân