Bến quê mùa dưa hấu

Quê tôi là một xã nhỏ của huyện miền núi. Nghe đến cụm từ “huyện miền núi” chắc bạn sẽ nghĩ ngay đến miền quê khô cằn, sỏi đá. Đúng mà không đúng. Vì chỉ có nửa bên này xã, phần đất gần núi, cách xa con sông thì hơi cứng hơi chai chứ nửa bên kia, phần đất được con sông quê tưới tắm phù sa thì rất mỡ màng, tơi xốp.

Con sông quê chia làm hai bờ, phía lở, phía bồi. Phía lở thuộc phần đất của xã bạn, phần bồi nằm trọn phía chúng tôi. Với những đứa trẻ lớn lên ở vùng này thì bến quê gần như là nơi duy nhất để ta tụ tập bạn bè trong những dịp hiếu hỉ, Tết nhất hoặc liên hoan chia tay thầy cô, bè bạn. Sau này lớn lên, có đứa trụ lại, có đứa xa quê nhưng mỗi khi có dịp gặp nhau, câu chuyện của chúng tôi thường là kỷ niệm những mùa nước nổi và những mùa dưa.

Bến quê không đặc biệt nhưng lại rất đặc biệt trong ký ức. Thì đấy, mùa đông nước ngập lênh láng, ngập sâu vào rìa làng - sau những cơn mưa, chúng tôi thường dắt nhau tới bến xem nước, rồi tiên lượng liệu có phải chạy lụt không. Đứng nhìn con nước lớn, đỏ ngầu, thấy những cành củi khô trôi bập bềnh, hồi đó còn rất nhỏ nhưng tôi đã mơ hồ nghĩ về nỗi nhọc nhằn, những sóng gió cuộc đời và hướng đến sự kiên gan trước khó khăn. Sau này tôi nghĩ đó là bài học ngầm của dòng sông quê cho những đứa trẻ vùng khó. Nhưng khi mùa mưa vừa dứt thì nước sông bắt đầu dềnh dàng, chảy chậm lại. Và phía bồi con sông lộ và một mảng đất phù sa mỡ màng tơi xốp, bà con dùng thứ đất giàu có ấy để trồng quả Mai An Tiêm (dưa hấu). Ban đầu chỉ trồng và tiêu thụ trong địa phương, sau đó mở rộng thị trường sang các huyện lân cận nhưng mấy năm gần đây, người dân mở rộng khu vực trồng dưa, làm ăn lớn luôn, trồng dưa hấu xuất khẩu.

Ngày xưa, chúng tôi chỉ có kỷ niệm ra Giêng, hai thì rủ nhau ra bến sông ăn dưa, những quả dưa bằng quả đầu. Có nghĩa cũng vui nhưng không náo nức như bây giờ. Bây giờ, cũng thời gian này, mấy năm trước, học trò đi học mang dưa tới trường biếu cô thầy. Cuối buổi học, trên đường về, các em sà xuống ruộng dưa, hái bỏ trước giỏ xe đạp về. Dưa nhiều lắm! Những trái đủ chuẩn đã được hái để xuất khẩu, những trái nhỏ hơn hoặc có tì vết thì chủ dưa thường thả chộ, ai hái được thì hái chứ không bán đổ bán tháo gì hết. Đó cũng là lý do cả cái xóm núi vui mừng khi tới mùa dưa. Người lớn có tiền, thù lao cho những giọt mồ hôi đậm đặc. Trẻ con có niềm vui được a sô lô đi hái dưa, đem chén muối ra tận đám, hái được trái dưa thì tìm cách đập vỡ ra, ăn tại ruộng vậy mới thấy đã.

* * *

Năm nay như thường lệ, ruộng dưa lại xanh mướt, lại đặc sệt trái - những trái dưa xanh um, tròn lẳn.

Được mùa dưa nhưng mất mùa… sức khỏe. Năm nay vì ảnh hưởng cúm Corona mà dưa hấu bị ứ lại, bán giá rẻ.

Tôi ra bến quê như một sự chia sẻ, dòng sông thân thương vẫn hiền hòa dịu mát. Những trái dưa căng tròn chính là món quà dòng sông quê tặng cho những người dân cần cù. Nhưng ruộng dưa bây giờ hiu hắt, nhìn khuôn mặt bi thiết của chủ dưa, trong đầu tôi chỉ duy nhất một ý niệm, mong cho dịch bệnh qua mau, mong cho bà con được mạnh chân khỏe tay để thực hiện được nghị lực “thua keo này ta bày keo khác”. Hãy tin cái lý “còn da lông mọc, còn chồi nảy cây”.

NGUYỄN THỊ BÍCH NHÀN