Bên trong nỗ lực của Ukraine nhằm điều chỉnh kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất
Các cuộc đàm phán khẩn tại Geneva giúp Ukraine đạt được nhiều sửa đổi quan trọng trong dự thảo hòa bình, dù những vấn đề then chốt như lãnh thổ, an ninh và ngừng bắn vẫn còn gây tranh cãi.
Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak cùng các thành viên phái đoàn Ukraine trong cuộc đàm phán với phái đoàn Mỹ tại Geneva, Thụy Sĩ ngày 23/11/2025. Ảnh: REUTERS/TTXVN
Một kế hoạch hòa bình bất ngờ do Mỹ đề xuất nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài gần bốn năm tại Ukraine đã gây ra sự sửng sốt lớn tại Kiev và các nước châu Âu vào tuần trước. Theo Kyiv Post ngày 27/11, phiên bản ban đầu của kế hoạch, gồm 28 điểm, được coi là phản ánh quá nhiều yêu cầu tối đa của Nga, điều mà Ukraine đánh giá là sự "đầu hàng".
Phản ứng trước tình hình đó, các quan chức từ Mỹ, Ukraine và châu Âu đã nhanh chóng tổ chức các cuộc đàm phán khẩn cấp tại Geneva vào cuối tuần qua để tiến hành sửa đổi. Trong khi Moskva, bên đã có các cuộc thảo luận với Washington tại Abu Dhabi trong tuần này, mô tả các cuộc đàm phán đang diễn ra là "nghiêm túc", Kiev đã thành công trong việc điều chỉnh đáng kể nội dung dự thảo.
Theo các nguồn tin thân cận với các cuộc đàm phán trao đổi với hãng tin AFP tại Kiev, mặc dù kế hoạch sửa đổi chưa được tiết lộ chi tiết, nhưng nó đã loại bỏ các yêu cầu tối đa của Moskva. Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng thể hiện sự lạc quan đầu tuần này, cho rằng "nhiều yếu tố đúng đắn đã được tính đến" trong phiên bản mới nhất, điều này có thể giúp kế hoạch "trở nên khả thi" đối với Ukraine.
Dự thảo mới, được rút ngắn từ 28 điểm ban đầu xuống còn khoảng 20 điểm, hiện được đánh giá là dễ chấp nhận hơn đối với Kiev, nhưng vẫn còn nhiều trở ngại ngoại giao quan trọng chưa thể giải quyết.
Các điều chỉnh quan trọng về quân sự và an ninh
Một trong những thay đổi cụ thể nhất liên quan đến khả năng tự vệ của Ukraine. Một quan chức cấp cao giấu tên am hiểu về các cuộc đàm phán đã tiết lộ với AFP rằng phiên bản mới nhất của kế hoạch cho phép Ukraine duy trì một quân đội với quy mô 800.000 người. Con số này là sự điều chỉnh đáng kể so với mức giới hạn 600.000 quân được đề xuất trong văn bản trước đó.
Oleksandr Bevz, một trong những nhà đàm phán Ukraine tại Geneva, từ chối xác nhận con số cụ thể, nhưng nhấn mạnh với phía Mỹ rằng "khả năng tự vệ của Ukraine mang tính quyết định". Ông cho biết thêm, mọi thứ trong phiên bản mới "đại khái giống như hiện tại" về quy mô quân đội.
Về mặt an ninh tổng thể, Ukraine luôn yêu cầu các nước phương Tây phải đưa ra "đảm bảo an ninh vững chắc". Sau các cuộc đàm phán tại Thụy Sĩ, Washington và Kiev đã thống nhất rằng "thỏa thuận hòa bình trong tương lai" phải "hoàn toàn tôn trọng chủ quyền của Ukraine".
Trở ngại lãnh thổ và NATO
Trở ngại ngoại giao lớn nhất và gây đau đầu nhất đối với Kiev vẫn là tình trạng của các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát ở miền Đông Ukraine, ước tính khoảng 1/5 diện tích nước này.
Bản dự thảo ban đầu từng bao gồm yêu cầu "công nhận" các khu vực bị chiếm đóng thuộc về Nga trên thực tế và đòi hỏi quân đội Ukraine rút khỏi các vùng lãnh thổ mà họ kiểm soát ở vùng Donetsk phía Đông. Tuy nhiên, phiên bản sửa đổi đã không giải quyết tình trạng của các khu vực này.
Nhà đàm phán Bevz cho biết "vấn đề lãnh thổ rõ ràng là một trong những vấn đề khó khăn nhất" và hiện tại, vấn đề này cùng với các đảm bảo an ninh, được kỳ vọng sẽ được giải quyết trong các cuộc đàm phán trực tiếp giữa tổng thống Mỹ và Ukraine.
Liên quan đến NATO, đối với Kiev, việc tôn trọng chủ quyền đồng nghĩa với việc loại bỏ quyền phủ quyết của Nga đối với khả năng gia nhập liên minh này. Ukraine coi tư cách thành viên NATO là thành trì quan trọng nhằm đối phó với Nga. Trong khi đó, phiên bản đầu tiên của kế hoạch Mỹ từng quy định Kiev phải đưa cam kết không bao giờ gia nhập liên minh vào hiến pháp, và NATO cũng phải sửa đổi điều lệ để ngăn Ukraine trở thành thành viên.
Nhà máy hạt nhân và ngừng bắn
Về vấn đề nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, cơ sở mà Nga đã kiểm soát từ năm 2022, dự thảo đầu tiên quy định nhà máy sẽ hoạt động trở lại và chia đều sản lượng điện giữa Nga và Ukraine. Một nguồn tin thân cận với phái đoàn Ukraine tại Geneva cho biết văn bản sửa đổi "đã được cải thiện" về mặt trận Zaporizhzhia, nhưng không cung cấp thêm chi tiết.
Đối với lệnh ngừng bắn, nguồn tin thân cận với phái đoàn Ukraine nói với AFP rằng "nội dung về lệnh ngừng bắn vẫn giữ nguyên như trong phiên bản đầu tiên" – tức là lệnh ngừng bắn sẽ được quy định sau khi tất cả các bên đồng ý. Tuy nhiên, Kiev và các đối tác châu Âu luôn nhấn mạnh lệnh ngừng bắn là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ cuộc đàm phán nào về một nền hòa bình lâu dài.
Phản ứng thận trọng từ Nga
Sau khi kế hoạch được điều chỉnh, Moskva đã đưa ra phản ứng thận trọng nhưng tích cực. Trợ lý cấp cao của Tổng thống Nga Vladimir Putin, Yuri Ushakov, cho biết "một số khía cạnh có thể được nhìn nhận theo hướng tích cực", mặc dù ông nói thêm rằng nhiều vấn đề khác cần được các chuyên gia thảo luận đặc biệt. Sau đó, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov mô tả những nỗ lực ngoại giao đang diễn ra là một "quá trình nghiêm túc".
Mặc dù kế hoạch mới có triển vọng hơn đối với Kiev, nhà đàm phán Bevz lưu ý rằng dự thảo mới chưa đưa ra bất kỳ mốc thời gian nào cho việc thực hiện. Tuy nhiên, với "quyết tâm của phía Mỹ", ông bày tỏ hy vọng lạc quan rằng nỗ lực này sẽ dẫn đến một "nền hòa bình lâu dài".
