Bên trong trại giam chất lượng mà cựu Tổng thống Philippines Duterte bị giam giữ

Khu vực sinh hoạt chung bên trong Trại giam ICC. Ảnh: Rappler.

Duterte đã bị bắt vào ngày 11/3 sau khi lệnh bắt giữ liên quan đến chiến dịch chống ma túy của ông được ban hành, khiến ít nhất 6.200 người tử vong chỉ tính riêng trong các hoạt động của cảnh sát tính đến tháng 5/2022. Con số này lên tới 30.000 người nếu tính cả những người bị giết theo kiểu tự phát, theo ước tính của các tổ chức nhân quyền.

Ông đã được đưa ra khỏi Philippines vài giờ sau khi trở về từ Hong Kong, trên một chuyến bay thuê bao và đã đến Hà Lan, nơi đặt trụ sở của ICC, trong sáng 13/3. Việc bắt giữ ông Duterte đánh dấu sự kết thúc của một loạt các sự kiện, bắt đầu chỉ từ một tin đồn cho đến khi chính phủ Philippines chính thức xác nhận rằng lệnh bắt giữ đã được ban hành.

Những gì đang chờ đợi cựu Tổng thống ở The Hague – chỉ cách Sân bay Rotterdam 30 phút lái xe, nơi máy bay của ông hạ cánh – hiện vẫn chưa rõ. Thành phố này được biết đến với cái tên Thành phố Hòa bình và Công lý Quốc tế, nơi mọi người “làm việc hướng tới việc tạo ra một thế giới hòa bình, công bằng và an toàn hơn”.

Bên ngoài Trại giam ICC ở The Hague, Hà Lan. Ảnh: Rappler.

“Giam giữ an toàn, bảo mật và nhân đạo”

Trung tâm giam giữ của ICC nằm ở Scheveningen, The Hague. Trung tâm này nằm bên trong một khu phức hợp nhà tù do Hà Lan quản lý và là nơi những cá nhân bị tình nghi phạm tội dành thời gian trong khi các thủ tục liên quan đến vụ án của họ đang diễn ra.

Đây là một trại giam “an toàn, bảo mật và nhân đạo” chứ không phải để thi hành án. Những người đã bị kết án thường chấp hành án dưới sự giam giữ của một quốc gia thành viên ICC, không nhất thiết phải ở The Hague.

Ông Duterte dự kiến sẽ dành thời gian bên trong Trung tâm giam giữ ICC trong khi các thẩm phán của tòa án quyết định xem có đủ bằng chứng để đưa vụ án ra xét xử hay không.

Quy trình tương tự từng được thực hiện đối với trường hợp của Mahamat Said Abdel Kani, người lần đầu tiên xuất hiện trước hội đồng xét xử sơ bộ vào tháng 1/2021, nhưng phải đợi quá trình xác nhận các cáo buộc đến mãi tháng 10/2021. Hội đồng xét xử sơ bộ cuối cùng đưa ông ta ra xét xử vào tháng 12/2021.

Một tòa nhà bên trong cơ sở của Hà Lan nơi đặt Trung tâm giam giữ ICC. Ảnh: Rappler.

Theo trang web của ICC, quá trình này thường mất không quá 60 ngày. Khoảng thời gian đó đủ để ông Duterte làm quen với trại giam.

Dường như không có gì phải lo lắng về sự an toàn và sức khỏe của ông khi ở bên trong trại giam này. Văn phòng đăng ký của ICC, đơn vị chịu trách nhiệm quản lý Trung tâm giam giữ, “cố gắng đảm bảo về mặt tinh thần, thể chất và cả tâm linh của những người bị giam giữ trong một hệ thống hiệu quả, có tính đến sự đa dạng văn hóa và sự phát triển của họ với tư cách là những cá nhân”.

Trên thực tế, Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế được “quyền tiếp cận không hạn chế” vào Trung tâm giam giữ của ICC. Điều này có nghĩa là nhân viên có thể đến thăm bất ngờ để xem xét “cách mà những người bị giam giữ được đối xử, điều kiện sống và tình trạng thể chất và tâm lý của họ, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế về việc đối xử với những người bị tước đi tự do”.

Hành lang bên trong Trại giam của Tòa án Hình sự Quốc tế dẫn đến phòng ngủ. Ảnh: Rappler.

Điều kiện sống và sinh hoạt của ông Duterte sẽ ra sao?

Ông Duterte sẽ ở trong một căn phòng có chất lượng vượt trội nếu đem so với một phòng giam ở Philippines.

Thứ nhất, ông sẽ không phải chia sẻ nó với bất kỳ ai – không giống như hàng nghìn người Philippines chen chúc trong các nhà tù quá tải trong cuộc chiến chống ma túy của chính ông, nhiều người trong số họ đã bị kẹt sau song sắt trong nhiều năm khi vụ án của họ bị kéo dài qua nhiều phiên tòa bị trì hoãn. Ông cũng sẽ có giường, nhà vệ sinh, bồn rửa và cả TV riêng.

Ông Duterte sẽ được tham gia một chương trình hoạt động thường nhật, trong đó ông sẽ được hít thở không khí trong lành và dành thời gian tham gia các hoạt động giải trí, bao gồm cả thể thao, bên trong phòng tập thể dục được bảo dưỡng tốt của trại giam. Ông cũng có thể đọc sách trong thư viện và cập nhật những gì đang diễn ra ở Philippines bằng cách xem tin tức trên TV.

Người bị giam giữ sẽ được ở một phòng riêng. Ảnh: Rappler.

Khẩu phần ăn sẽ do ICC cung cấp. Các bữa ăn dự kiến sẽ "đáp ứng về chất lượng và số lượng các tiêu chuẩn về chế độ ăn kiêng và vệ sinh hiện đại". Ông Duterte, nếu muốn, cũng có thể tự nấu ăn. Ông chỉ cần mua nguyên liệu thông qua một quy trình do Trại giam cung cấp.

Nhóm của ông Duterte cũng không cần phải lo lắng về việc không thể liên lạc được với ông. Theo ICC, mỗi người bị giam giữ đều có một máy tính trong phòng giam của mình được kết nối với một máy tính riêng biệt tại Tòa án. Nhóm luật sư bào chữa của ông có thể tải các tài liệu và các tệp liên quan đến vụ án lên máy tính này để bị cáo sử dụng.

Ông Duterte, 79 tuổi, thậm chí có thể sử dụng các dịch vụ đào tạo sử dụng máy tính của ICC nếu ông không quen với công nghệ mới. Nếu muốn tìm kiếm nhiều cơ hội hơn để tăng cường kỹ năng của mình, ông Duterte cũng có thể tham gia các lớp học ngôn ngữ do ICC cung cấp.

Một phòng khám y tế bên trong Trại giam ICC. Ảnh: Rappler.

Người bị giam giữ có thể ra ngoài hít thở không khí trong lành và chơi thể thao. Ảnh: Rappler.

Những ai được phép vào thăm?

Tôn trọng nhân quyền là cốt lõi trong công việc của ICC, bao gồm cả quyền của người bị giam giữ. Một trong số những quyền được coi trọng nhất là quyền riêng tư. Điều này có nghĩa là ông Duterte sẽ có thể giao tiếp với cả nhóm luật sư bào chữa của mình và đại diện ngoại giao Philippines mà không có ai nghe lén.

Nhân viên Trung tâm giam giữ sẽ không theo dõi, ghi âm hoặc can thiệp vào những cuộc trao đổi này, cho dù chúng diễn ra trực tiếp, qua thư từ hay một số phương pháp khác.

Các chuyến thăm pháp lý và ngoại giao không phải là những chuyến thăm quan trọng duy nhất. Người bị giam giữ cũng có thể gặp một mục sư hoặc cố vấn tinh thần để suy ngẫm hoặc cầu nguyện. Những cuộc gặp kiểu này sẽ diễn ra tại một khu vực được chỉ định trong trung tâm để đảm bảo sự riêng tư và tôn trọng tín ngưỡng của họ.

Quan trọng nhất, ICC đảm bảo rằng các chuyến thăm của gia đình là ưu tiên hàng đầu. Sổ đăng ký thậm chí còn giúp các gia đình điều hướng quy trình để họ dễ dàng kết nối với người thân yêu của mình bên trong.

Vì vậy, nếu cựu đệ nhất phu nhân Honeylet Avancenã hoặc bất kỳ người con nào của ông Duterte, bao gồm cả Phó Tổng thống Sara Duterte, muốn đến thăm, họ có thể mong đợi sự đối xử tốt nhất từ ICC.

Huyền Chi